AIG - American International Group, ο Τιτανικός της κρίσης.

ΤΟΥ ΣΑΡ. ΛΕΚΚΑ

Οταν μιλούσαμε για την American International Group - AIG μιλούσαμε για τη μεγαλύτερη ασφαλιστική εταιρεία του κόσμου.Μιλούσαμε για τον ασφαλιστικό κολοσσό με όρους θαυμασμού και δέους τόσο για το εκτόπισμά του όσο και για την ισχύ που απέπνεε. Η πιστωτική κρίση απέδειξε ότι ο γίγαντας ήταν ένας νάνος βουτηγμένος στη διαφθορά και την απληστία.Η ΑIG θεωρείται σήμερα ως ένας από τους σημαντικότερους μοχλούς του δράματος που βιώνει η παγκόσμια οικονομία.Θεωρείται θύτης πρώτου μεγέθους.Αυτή η αμερικανική εταιρεία αντιπροσωπεύει ό,τι πιο σαθρό είχε δημιουργήσει η αδυσώπητη απληστία μιας ομάδας τεχνοκρατών με αποκλειστικό στόχο την απόλυτη μεγιστοποίηση των κερδών, που καρπώνονταν μέσω μπόνους και ειδικών προνομίων.Το παιχνίδι ήταν στημένο με μεγάλη δεξιοτεχνία.Συμμετείχαν αρκετοί βραχίονες της διαφθοράς γι' αυτό και είχε την επιτυχία των οραματίζονταν οι σχεδιαστές του.Κατ' αρχήν οι αρχιερείς της διαπλοκής οι οίκοι πιστοληπτικής φερεγγυότητας την είχαν βαθμολογήσει με ΑAΑ, δηλαδή με την ανώτατη βαθμίδα φερεγγυότητας, κάτι που για τον κόσμο των χρηματοοικονομικών σήμαινε ότι για τη συγκεκριμένη ασφαλιστική εταιρεία δεν εδίδετο ούτε μία πιθανότητα κατάρρευσής της.Η AIG ασφάλιζε ομόλογα, τίτλους, παράγωγα και οτιδήποτε πωλείτο από τράπεζες και πιστωτικά ιδρύματα.Στην ουσία αναλάμβανε το κόστος αποπληρωμής του ομολόγου, χωρίς τόκους, όταν ο εκδότης αδυνατούσε να το πληρώσει.Στην ουσία, εφόσον ο ασφαλιστικός φορέας ήταν απόλυτα φερέγγυος, τότε και ό,τι προϊόν ασφάλιζε αυτόματα εξαγνιζόταν στην κολυμπήθρα της φερεγγυότητας.Στη βάση αυτή όλοι ήταν ευτυχείς όπως και οι επιβάτες του Τιτανικού που θεωρούσαν το σκάφος αβύθιστο.Η AIG θεωρείτο σκάφος αβύθιστο, έπαιρνε τις προμήθειές της από τις ασφάλειες που παρείχε, ενώ δεν έκανε καμιά πρόβλεψη για ενδεχόμενες ζημιές από τα προϊόντα που ασφάλιζε.Το σύνδρομο του Τιτανικού ήταν εμφανές, αφού οι ηγήτορές της δεν φαντάζονταν ότι μπορούσαν μελλοντικά να κληθούν να καλύψουν ζημιές κυρίως των ομολόγων που είχαν ασφαλίσει.Το σχέδιο ήταν δομημένα άψογα.Οι τράπεζες από την άλλη πλευρά, πληρώνοντας τα ασφάλιστρα στην AIG, ένιωθαν ότι οι υποχρεώσεις από την έκδοση των ομολόγων τελείωναν εκεί, γι' αυτό και συνέχισαν την πρακτική της χωρίς όρια παροχής δανειοδοτήσεων ακόμη και σε δανειολήπτες χαμηλής φερεγγυότητας, της τιτλοποίησης αυτών των δανείων και της έκδοσης ομολόγων κάθε είδους.Στη βάση αυτή ποδοπατούσαν κάθε έννοια πιστωτικού περιορισμού, αφού η ασφαλιστική κάλυψη των δανείων που χορηγούσαν θεωρούνταν ότι μηδένιζε τις υποχρεώσεις έναντι των νομισματικών αρχών.Οι τράπεζες για να έχουν κεφαλαιακή επάρκεια πρέπει να διατηρούν σε ρευστά το 8% των δανείων που χορηγούν, ώστε να μπορούν να αντιμετωπίσουν περιπτώσεις μη αποπληρωμής των δανείων.Αυτή η υποχρέωση μηδενιζόταν, με αποτέλεσμα η χορήγηση δανείων να μην υπόκειται σε κανέναν περιορισμό.Στην ουσία η ασφάλιση των ομολόγων τεχνητά αύξανε τη ρευστότητα των τραπεζών.Η έπαρση της απληστίας σε όλο της το μεγαλείο.Η εικονική πραγματικότητα δεν μπορούσε να βρει πιο πιστή εφαρμογή.Φυσικά η AIG ως άλλος Τιτανικός προχωρούσε σε κάθε παρακινδυνευμένη πρακτική, αφού ένιωθε άτρωτη και αβύθιστη.Εδινε την εγγύηση σε αμοιβαία κεφαλαία διαθεσίμων για αγορά ομολόγων υψηλού κινδύνου.Εδινε εγγυήσεις ότι θα αγόραζε τα αμοιβαία εάν τα ομόλογα παρουσίαζαν ζημιά.Με το προϊόν των ασφαλίστρων από τα αμοιβαία κεφαλαία αγόραζε ομόλογα στεγαστικών δανείων, ευελπιστώντας σε υπερμεγέθη κερδοφορία.Τα ομόλογα κατέρρευσαν, οι εγγυήσεις έπρεπε να πληρωθούν και το παγόβουνο της απληστίας οδήγησε την AIG στον πάτο των ψευδαισθήσεων.Το αδιέξοδο οδηγούσε στην κατάρρευση και την πτώχευση.Λέγεται ότι χάριν στις πιέσεις των Ευρωπαίων η κυβέρνηση Μπους προχώρησε στην κρατικοποίησή της στα τέλη του 2008, αφού προηγούμενα παρείχε τη στήριξή της με 180 δισ. δολ.Πράγματι στα μέσα Μαρτίου 2009 απεκαλύφθη ότι από τα 180 δισ. δολ. δόθηκαν από 12,8 δισ. δολ. στη γερμανική τράπεζα Deutsche Bank και στη γαλλική Societe Generale, ενώ 8,5 δισ. δολ. έλαβε η βρετανική Barclays.Συνολικά το 50% της κρατικής βοήθειας δόθηκε σε τράπεζες ώστε να καλυφθούν οι εγγυήσεις που στο πλαίσιο των ψευδαισθήσεων είχε δώσει ο ασφαλιστικός Τιτανικός σε τράπεζες με σκοπό αυτές να μην καταρρεύσουν.Πολλοί ισχυρίζονται ότι υπήρχε άγνοια κινδύνου.Προσωπικά πιστεύουμε ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Ο,τι έγινε πραγματοποιήθηκε στη βάση σχεδίου.Η παραγωγή εγγυήσεων έγινε από ανθρώπους που γνώριζαν, από ανθρώπους που είχαν εμπειρίες σε απάτες.Η AIG χρησιμοποίησε τέτοιους ανθρώπους για να μεγιστοποιήσει τα κέρδη της, η AIG εκμεταλλεύτηκε τα κενά που υπήρχαν στα συστήματα εποπτείας, η AIG επέλεξε το Λονδίνο ως τοποθεσία εγκατάστασης του τμήματος που ασφάλιζε ομόλογα σκουπίδια διότι εκεί υπήρχε το πιο ελαστικό θεσμικό πλαίσιο για τέτοιου βεληνεκούς δραστηριότητες.Το τμήμα αυτό ονομαζόταν AIG Financial Products και ασφάλιζε τίτλους έναντι πιθανής χρεοκοπίας του εκδότη τους. Επικεφαλής του ο Τζον Κασάνο. Τεχνοκράτης με προϊστορία σε απατές ο Κασάνο (μέλος της Drexel Burnham Lambert, της εταιρείας που είχε κάνει έμβλημά της ομόλογα - σκουπίδια - Junk Bond - και τελικά βούλιαξε μέσα στις απατές της) το διάστημα 1987-2008 έγινε ο αρχιερέας των ψευδαισθήσεων υπό την ανοχή εάν όχι τη στήριξη της ηγετικής ομάδας της AIG.Μόνο το 2007 πρόσφερε εγγυήσεις ύψους 500 δισ. δολ. με το αζημίωτο φυσικά, αφού για κάθε δολάριο κέρδους ο Κασάνο και οι συνεργάτες του αποκόμιζαν 30 σεντς.Οταν τον Μάρτιο του 2008 το τμήμα του ανακοίνωνε ζημιές ύψους 11 δισ. δολ. ο ίδιος είχε αποκομίσει από το 2000 και μετά 280 εκατ. δολ..Στην ουσία ο Κασάνο με τα λεφτά των μετόχων και των ασφαλισμένων της AIG έπαιζε παιχνίδια υψηλού ρίσκου με την ανοχή, επαναλαμβάνουμε, της ηγετικής ομάδας του ασφαλιστικού φορέα.Η ανοχή σημαίνει στήριξη, αφού παρά την αποκάλυψη της φούσκας η διοίκηση της AIG κράτησε τον Κασάνο ως σύμβουλό της μέχρι τον Οκτώβριο του 2008 οπότε και τον απέλυσε υπό την πίεση του Κογκρέσου, αφού του είχε πριν καταβάλει μπόνους 34 εκατ. δολ.To απόλυτα εξωφρενικό που δείχνει και το βάθος της διάβρωσης των διοικούντων της AIG είναι το γεγονός ότι παρά την ανακοίνωση ζημιών ύψους 61,7 δισ. δολ. μόνο για το τέταρτο τρίμηνο του 2008 που αποτελούν ρεκόρ ζημιών για την επιχειρηματική ιστορία των ΗΠΑ, μοίρασαν μπόνους 165 εκατ. δολ. σε 73 στελέχη του κλάδου των παραγώγων.Δηλαδή όλοι αυτοί που ευθύνονται για την τραγωδία της επιβραβεύονταν και με μπόνους.Αντί να βρίσκονταν στη φυλακή έτρωγαν τα χρήματα των Αμερικανών φορολογουμένων σε μπόνους, έχοντας πέρα από τα 165 εκατ. δολ. δρομολογήσει πρόγραμμα μπόνους ύψους 1 δισ. δολ.Οι άνθρωποι που οδήγησαν τη μετοχή από τα 60 δολ. που καταγράφονταν στις αρχές του 2008 στα 0,5 δολ. στα μέσα Μαρτίου 2009 αντί να ζητήσουν ταπεινά συγγνώμη προκαλούσαν το δημόσιο αίσθημα με τον πιο αυθάδικο τρόπο.

Ο κ. Σαράντος Λέκκας είναι οικονομολόγος.

(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 13/9/2009)