Το δικό μας μνημόνιο.
Του Σαράντου Λέκκα

Εμείς οι πολίτες συνήθως ξεχνούμε ότι δεν έχουμε μόνο δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις τόσο έναντι των τρίτων όσο και έναντι του κράτους, ενώ σε πλείστες των περιπτώσεων δεν είμαστε έντιμοι ούτε με τον ίδιο μας τον εαυτό.Γκρινιάζουμε για την παραμονή επί δεκαετίες στα πολιτικά δρώμενα συγκεκριμένων προσώπων ή και συγκεκριμένων οικογενειών όπως και από την απουσία νέων ανθρώπων στην πολιτική σκηνή και την ιδία στιγμή με την ψήφο μας διαιωνίζουμε την πολιτική παρουσία αυτών που υβρίζουμε ή λοιδορούμε.Γκρινιάζουμε για την καταστροφή περιουσιών από φυσικές καταστροφές και την ιδία στιγμή οικοδομούμε αυθαίρετα πάνω σε δασικές εκτάσεις και ρέματα αδιαφορώντας για το αποτέλεσμα των πρακτικών μας.Γκρινιάζουμε για τους επιπλέον φόρους που τις περισσότερες φορές οφείλονται στην έλλειψη πόρων ως αποτέλεσμα της φοροδιαφυγής και την ιδία στιγμή είμαστε έτοιμοι να αποδεχθούμε μικρότερη απόδειξη από τον κάθε επαγγελματία με αντίτιμο μια μικρή έκπτωση.Γκρινιάζουμε για την αναποτελεσματικότητα των διωκτικών Αρχών στην καταπολέμηση των τρομοκρατικών και εγκληματικών φαινόμενων αλλά παράλληλα ζητούμε τη διασταλτική ερμηνεία των νόμων όταν οι συλληφθέντες είναι φιλικά προσκείμενοι στο κόμμα που ψηφίζουμε.Γκρινιάζουμε για την κακή κατάσταση του συστήματος υγείας και για τις κάκιστες υπηρεσίες των κρατικών νοσοκομείων, αλλά παράλληλα δεν θέλουμε να αλλάξουν τα αισχρά δεδομένα που έχουν επικρατήσει στους συγκεκριμένους χώρους αφού αυτά εξυπηρετούν συγκεκριμένα συμφέροντα και συγκεκριμένες ομάδες.Γκρινιάζουμε για την ασυνέπεια και την κακή ποιότητα των υπηρεσιών που προφέρουν οι δημόσιες συγκοινωνίες, όμως από την άλλη πλευρά αντιδρούμε σε περικοπές δρομολογίων και γενικότερα δαπανών που δεν έχουν ανταποδοτικότητα ικανή να δημιουργεί θετικά οικονομικά αποτελέσματα.Γκρινιάζουμε για τα ημερήσια ελλείμματα του ΟΣΕ, ύψους 3 εκατομμυρίων και για το σωρευμένο χρέος ύψους 10 δισ. ευρώ, όμως δεν θέλουμε να υπάρχει εις βάθος αναδιάρθρωση του συγκεκριμένου Οργανισμού ούτε συρρίκνωση των λεγόμενων κεκτημένων δικαιωμάτων που η συνδικαλιστική συνδιοίκηση έχει προσφέρει διαχρονικά και γαλαντόμα στους εργαζομένους.Γκρινιάζουμε για την κακή κατάσταση των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, για την απώλεια διδακτικών ωρών, για την ασυδοσία στους χώρους διδασκαλίας και την απουσία ελέγχου και αξιολόγησης στους διδάσκοντες και από την άλλη πλευρά αντιδρούμε στις όποιες αλλαγές σχεδιάζονται αφού η καθεστηκυία τάξη των εκπαιδευτικών κύκλων είναι αρνητική σε κάθε αλλαγή ακόμη και στις απόλυτα αναγκαίες.Παρόμοιες αναφορές μπορούν να γίνουν δεκάδες, όμως η πραγματικότητα δεν αλλάζει μιας και λίγο-πολύ οι καταστάσεις προδιαγράφουν ζοφερές προοπτικές, ενώ οι αντιδράσεις είναι πανομοιότυπες σε κάθε σχεδιαζόμενη μεταβολή.Το εντυπωσιακό είναι, ενώ η πεπατημένη οδός δεν προσφέρεται σε περιόδους υψηλών απαιτήσεων, όπως η σημερινή όπου η χρηματοοικονομική κρίση έχει αναδείξει σε όλο το βάθος τους τα διαρθρωτικά προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας, εν τούτοις η δυσκολία υιοθέτηση ριζοσπαστικών αλλαγών δείχνει τις αγκυλώσεις μεγάλου τμήματος της ελληνικής κοινωνίας και κυρίως των εκπροσώπων τους στα συνδικαλιστικά όργανα.Η συνδιοίκηση του δημόσιου τομέα επί δεκαετίες από το δίπολο των κομματικών και συνδικαλιστικών στελεχών, η καθιέρωση ως κυρίαρχης αντίληψης ότι οι κάθε είδους παραχωρήσεις σε οργανωτικό, διοικητικό και οικονομικό τομέα μετατρέπονται σε κεκτημένα με την έννοια των πάγιων και μη διαπραγματεύσιμων έφεραν τον δημόσιο τομέα στο χάλι που όλοι σήμερα συναντούμε.Η ευκολία με την οποία κάθε περίπου αίτημα μετατρέπονταν σε κεκτημένο οδήγησε στο σημερινό αδιέξοδο, το οποίο δεν θα μπορούσε να ξεπεραστεί παρά με δρακόντειες προσεγγίσεις.Αυτές οι προσεγγίσεις σήμερα καλύπτονται από το περίφημο μνημόνιο, όμως κάλλιστα θα μπορούσαν να είχαν άλλον χαρακτήρα εάν υπήρχε κοινός νους και κυρίως αυτοπειθαρχία από κυβερνώντες και κυβερνώμενους.Βέβαια ως λαός είμαστε ή του ύψους ή του βάθους, όμως εάν υπήρχε η ελάχιστη προσαρμοστικότητα δεν θα φθάναμε στα επίπεδα των ακραίων επιλογών, όπως για παράδειγμα των περικοπών μισθών και συντάξεων ή των σκληρών σε ορισμένες περιπτώσεις ασφαλιστικών προσαρμογών.Μετά την πρώτη στην ουσία ακραία δημοσιονομική εκτροπή της περιόδου 1989-1990 θα έπρεπε να είχαμε ως κοινωνία δημιουργήσει και ενεργοποιήσει το δικό μας μνημόνιο με όρους εθνικής αξιοπρέπειας.

Ο κ. Σαράντος Λέκκας είναι οικονομολόγος

(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 21/11/2010)

Η ανεξέλεγκτη ισχύς των αγορών
Του Σαράντου Λέκκα

Ο πρώτος οικονομικός όρος που μαθαίνει ένας πρωτοετής φοιτητής των οικονομικών είναι ο όρος της αγοράς. Οι καθηγητές ορίζουν την έννοια της αγοράς ως τον τόπο που εκφράζονται οι επιθυμίες των αγοραστών από τη μία πλευρά και των πωλητών από την άλλη.Η συνισταμένη των εκφράσεων καθορίζει την ποσότητα της κάθε αγοράς ή πώλησης, καθώς και την τιμή της αγοραπωλησίας.Επίσης οι καθηγητές λαμβάνοντας υπόψη την ανάπτυξη των τηλεπικοινωνιών και της πληροφορικής εφιστούν την προσοχή ότι για να υπάρχει αγορά ενός αγαθού ή μίας υπηρεσίας δεν είναι απαραίτητο οι αγοραστές και οι πωλητές να βρίσκονται στο ίδιο σημείο.Στην ουσία ένας πρωτοετής φοιτητής αντιλαμβάνεται ότι όποιος ασκεί οικονομική δραστηριότητα, όποιος θέλει να αγοράσει ένα αγαθό ή μία υπηρεσία είναι μέλος της αγοράς. Δηλαδή απλά και κατανοητά και υπό την ευρεία έννοια μέλη της αγοράς είμαστε όλοι μας.Αγορά με αγορά όμως έχει μεγάλη διαφορά.Αλλο η απλή συμμετοχή σε μία δευτερεύουσα αγορά και άλλο ο πρωταγωνιστικός ρόλος σε μία αγορά που κατέχει το βασικό αγαθό κίνησης μίας οικονομίας όπως οι αγορές χρήματος και κεφαλαίων.Στη σύγχρονη εποχή η βαρύτητα των αγορών χρήματος δεν μπορεί να συγκριθεί με καμία άλλη γι’ αυτό και όταν λέγεται και γράφεται πως οι αγορές πιέζουν προς την μία ή προς την άλλη κατεύθυνση, στην ουσία αναφερόμαστε στα λίγα εκείνα μέλη που έχουν σωρεύσει τέτοια δύναμη που μπορούν να επιβάλουν τα συμφέροντά τους ανεξάρτητα των προοπτικών που προβάλλουν κράτη και κυβερνήσεις.Καθ' όλη την άνοιξη του 2010 οι αγορές πίεζαν την ελληνική κυβέρνηση προς την κατεύθυνση αποδοχής της αδυναμίας αναχρηματοδότησης του δημόσιου χρέους της.Οι υποσχέσεις περί επαναφοράς της ελληνικής οικονομίας στη δημοσιονομική ορθοδοξία δεν αρκούσαν, αφού η αξιοπιστία είχε πληγεί ανεπανόρθωτα.Το αρχικό πακέτο στήριξης ύψους 45 δισ. ευρώ που είχαν αποφασίσει οι υπουργοί Οικονομικών της Ενωσης στις 11 Απριλίου 2010 θεωρήθηκε μικρό, γι’ αυτό και η πίεση των αγορών συνεχίσθηκε.Η πίεση των αγορών προς την Ελλάδα αλλά και προς όλο το οικοδόμημα του ευρωπαϊκού Νότου οδήγησε στην αύξηση της παροχής βοήθειας προς τη χώρα μας στο ύψος των 110 δισ. ευρώ, ενώ η κρίση του χρέους, όπως οι αγορές ονόμασαν τη διόγκωση των χρεών ελέω της χρηματοοικονομικής κρίσης, οδήγησε στη δημιουργία πακέτου 600 δισ. ευρώ για το σύνολο της Ευρωπαϊκής Ενωσης.Η πίεση των αγορών εκδηλωνόταν μέσω της αύξησης των spreads των ομολόγων που ζητούνταν για την αναχρηματοδότηση των κρατικών χρεών.Η πίεση τελικά δημιούργησε τέτοια δυναμική που ανάγκασε την Ευρωπαϊκή Ενωση όχι μόνο να στηρίξει την Ελλάδα με τα κεφάλαια που ζητούσαν οι αγορές αλλά και να δημιουργήσει σχέδιο επέμβασης για ολόκληρο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.Εχουμε φθάσει στο σημείο που οι αγορές επιβάλλουν το στίγμα τους στις εκλεγμένες από τους λαούς κυβερνήσεις.Εχουμε φθάσει στο σημείο που οι αγορές κατευθύνουν εκεί που εκείνες θέλουν την παγκόσμια οικονομία.Αγορά με αγορά όμως έχει διαφορά.Σήμερα η ισχυρότερη αγορά είναι η αγορά συναλλάγματος με ημερήσιο τζίρο της τάξεως των 4 τρισ. δολαρίων.Ακολουθούν οι αγορές παραγωγών, ομολόγων και μετοχών, εμπορευμάτων και χρυσού.Στην ουσία και συμπεριλαμβάνοντας όλες τις παραπάνω αγορές θα λέγαμε ότι η ισχυρότερη παγκόσμια αγορά είναι η αγορά των χρηματοοικονομικών προϊόντων.Σε αυτή μετέχουν εκατομμύρια συναλλασσόμενοι, όμως η βαρύτητα του καθενός είναι διαφορετική.Μηδαμινή βαρύτητα έχει ο τομέας συναλλάγματος μίας επιχείρησης ή μίας περιφερειακής τράπεζας και διαφορετική βαρύτητα έχουν οι επενδυτικές τράπεζες των ΗΠΑ και τα κολοσσιαία κερδοσκοπικά κεφάλαια.Στην ουσία οι χρηματοοικονομικές αγορές δεν είναι απρόσωπες, έχουν πρόσωπο και κυρίως έχουν ηγέτες.Οι ηγέτες μπορεί να είναι νομικά πρόσωπα, πλην όμως βρίσκονται σε αγαστή συνεργασία μεταξύ τους όταν θέλουν να επιβάλουν τον στόχο τους που δεν είναι άλλος από τη μεγιστοποίηση των κερδών τους.Το θέμα είναι η υπερβολικά μεγάλη ισχύ τους.Δεν είναι δυνατόν οι κερδοσκόποι να επιβάλλονται στις ευνομούμενες κοινωνίες και στα εντεταλμένα όργανα των κρατών όπως στις κεντρικές τράπεζες.Από τα τέλη του 2009 η κεντρική τράπεζα της Ελβετίας, για παράδειγμα, παρέμβαινε στην αγορά συναλλάγματος αγοράζοντας ευρώ και πουλώντας ελβετικά φράγκα επιζητώντας την αποφυγή της περαιτέρω ενδυνάμωσης του νομίσματός της.Αρχές καλοκαιριού είδε ότι ο αγώνας της ήταν άσκοπος μιας και οι κερδοσκόποι κέρδιζαν κατά κράτος, αφού το ελβετικό νόμισμα είχε ανατιμηθεί έναντι του ευρώ το 9μηνο Ιανουάριος - Σεπτέμβριος κατά 12,78%.Το θέμα επαναλαμβάνουμε είναι η υπερβολικά μεγάλη ισχύ των χρηματοοικονομικών αγορών, μια ισχύ που υπερβαίνει κάθε κρατική οντότητα, κάθε θεσμοθετημένη αρχή.Αυτό πρέπει να αντιμετωπισθεί άμεσα και με ιδιαίτερο δηκτικό τρόπο προς όλους εκείνους που κερδοσκοπούν ασύστολα.Η αντιμετώπιση είναι εύκολη, αφού γνωρίζουμε τους ηγέτες και τις προδιαγραφές όλων εκείνων που σέρνουν τον χορό της απόλυτης κερδοσκοπίας.Εκείνο που απουσιάζει είναι η πολιτική βούληση, ίσως διότι ένα τμήμα του προϊόντος της κερδοσκοπίας στηρίζει την πολιτική επιβίωση των οργάνων της εκτελεστικής εξουσίας.Εκεί πλέον προσκρούει κάθε προσπάθεια περιορισμού της ισχύος όσων με δέος ονομάζουμε «αγορές».Από 'κει πρέπει να αρχίσουμε εάν θέλουμε να αλλάξουμε τα κακώς κείμενα.Διότι καλώς εντοπίζουμε ως Ευρωπαίοι τον περίεργο ρόλο που παίζουν οι αμερικανοκινούμενοι οίκοι αξιολόγησης, πλην όμως πρέπει να δώσουμε πειστική απάντηση στο γιατί μέχρι σήμερα δεν έχουμε δημιουργήσει έναν ευρωπαϊκό οίκο αξιολόγησης όταν ακόμη και οι Κινέζοι έχουν τον δικό τους που ακούει στο όνομα Dagong Global Credit Co.

Ο κ. Σαράντος Λέκκας είναι οικονομολόγος

(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 14/11/2010)