Η μείωση των ελλειμμάτων απαιτεί μόνιμα διαρθρωτικά μέτρα.
ΤΟΥ ΣΑΡ. ΛΕΚΚΑ

Το βασικό διακύβευμα των ελληνικών προϋπολογισμών είναι η διαχείριση των ελλειμμάτων.Και ο προϋπολογισμός του 2010 κινείται στα πλαίσια αυτής της κατεύθυνσης.Βασικός στόχος, η μείωση του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης από τα επίπεδα του 12,7% ως προς το ΑΕΠ του 2009 στα επίπεδα του 9,1% για το 2010.Μείωση της τάξεως των 3,6 ποσοστιαίων μονάδων, μείωση περίπου 8,4 δισ. ευρώ εάν σκεφθούμε ότι το έλλειμμα από τα επίπεδα των 30,6 δισ. ευρώ προϋπολογίζεται να μειωθεί στα 22,2 δισ. ευρώ το 2010.Ο στόχος των 3,6 ποσοστιαίων μονάδων και των 8,4 δισ. ευρώ είναι απόλυτα εφικτός, πλην όμως είναι, παρά τη δύσκολη συγκυρία που περνά η χώρα μας, εύκολος στόχος.Η μείωση αυτή εν πολλοίς οφείλετε σε ευκαιριακούς, έκτακτους και μη επαναλαμβανόμενους παράγοντες.Θα μου επιτραπεί να αναφέρω ότι η προσαρμογή των 3,6 ποσοστιαίων μονάδων θα μπορούσε να επιτευχθεί και με πλήρη αδράνεια από το οικονομικό επιτελείο.Και εξηγούμαι.Στον τομέα των δαπανών, όπου γίνεται ιδιαίτερα μεγάλος λόγος μιας και οι πιέσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης είναι ιδιαίτερα μεγάλες, η δημοσιονομική προσαρμογή είναι αποκλειστικά θέμα μη επαναλαμβανόμενων δαπανών.Σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση, οι πρωτογενείς δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού θα μειωθούν από τα 59 δισ. ευρώ στα 56,8 δισ. ευρώ, δηλαδή θα καταγράψουν μία μείωση της τάξεως των 2,25 δισ. ευρώ.Οι μη επαναλαμβανόμενες δαπάνες, στις οποίες περιλαμβάνουμε και τις εκλογικές του 2009, που εκ του χαρακτήρα τους δεν θα επαναληφθούν το 2010, ανέρχονται στο ύψος των 2.220 εκατ. ευρώ.Εάν σε αυτές προσθέσουμε 350 εκατ. ευρώ, που αφορούν την κατάργηση του ταμείου κοινωνικής συνοχής, τότε οι μη επαναλαμβανόμενες δαπάνες φθάνουν τα 2,57 δισ. ευρώ, πράγμα που σημαίνει ότι υπερκαλύπτουν το προϋπολογιζόμενο νοικοκύρεμα των 2,25 δισ. ευρώ.Στον τομέα των δαπανών θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μη επαναλαμβανόμενες δαπάνες που αφορούν χρέη νοσοκομείων ύψους 1,4 δισ. ευρώ και τη μείωση των δαπανών για εξοπλιστικά προγράμματα ύψους 457 εκατ. ευρώ.Επίσης, σημαντικό ρόλο παίζει η μείωση των επιχορηγήσεων προς τα καταρρέοντα ασφαλιστικά ταμεία κατά 1.452 εκατ. ευρώ ή κατά 12,4% σε σχέση με το 2009.Στην ουσία η πλευρά των δαπανών θα συμβάλει κατά 5.879 εκατ. ευρώ στη δημοσιονομική προσαρμογή, δηλαδή καλύπτει το 70% της προϋπολογιζόμενης προσαρμογής των 8,4 δισ. ευρώ.ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΕΣΟΔΩΝΗ έκτακτη φορολόγηση επιχειρήσεων και μεγάλης ακίνητης περιουσίας θα προσφέρει έκτακτα έσοδα περί το 1,1 δισ. ευρώ.Τα έσοδα από παρελθόντα οικονομικά έτη θα συμβάλουν στην αύξηση των εσόδων κατά 183 εκατ. ευρώ, ενώ η συμβολή των εσόδων από το πρόγραμμα ενίσχυσης της ρευστότητας των πιστωτικών ιδρυμάτων θα είναι της τάξεως των 280 εκατ. ευρώ.

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ 2010

ΜΗ ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ 2.220,00

ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΑΜΕΙΟΥ ΣΥΝΟΧΗΣ 350,00

ΑΠΌ ΧΡΕΗ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΩΝ 1.400,00

ΑΠΌ ΕΞΟΠΛΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ 457,00

ΜΕΙΩΣΗ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΤΑΜΕΙΩΝ 1.452,00

ΕΚΤΑΚΤΗ ΦΟΡΟΛΟΓΗΣΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ -ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 1.100,00

ΕΣΟΔΑ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΩΝ ΕΤΩΝ 183,00 Ε

ΣΟΔΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ 280,00

ΑΣΠΡΗ ΤΡΥΠΑ ΟΤΑ . ΟΚΑ κ.τ.λ. 1.000,00

ΜΕΙΩΣΗ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΟΣ ΠΔΕ 754,00

ΣΥΝΟΛΟ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ (σε εκατ. € ) 9.196,00

Εάν σε όλα αυτά προστεθεί το ισοζύγιο των ΟΤΑ, ΟΚΑ, κ.τ.λ., δηλαδή η περίφημη άσπρη τρύπα η οποία κατά το 2010 αυξάνεται κατά 1 δισ. ευρώ σε σχέση με την αντίστοιχη του 2009, τότε η συμβολή των εσόδων στη δημοσιονομική προσαρμογή συνολικά θα είναι της τάξεως των 2.563 εκατ. ευρώ.Ενα επιπλέον τμήμα που συμβάλλει στη δημοσιονομική προσαρμογή είναι μέσω της μείωσης του ελλείμματος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων κατά 754 εκατ. ευρώ, κυρίως λόγω της αύξησης των εισροών από την Ευρωπαϊκή Ενωση κατά 76,2 % σε σχέση με το 2009.Συμπερασματικά, η προσαρμογή από έσοδα, κυρίως έκτακτα και από δαπάνες κυρίως μη επαναλαμβανόμενες φθάνει τα 9.176 εκατ. ευρώ, υψηλότερη από την προϋπολογιζόμενη στο ύψος των 8.400 εκατ. ευρώ.Στη βάση αυτή είναι λογική η προοπτική που δίνει η φθινοπωρινή πρόβλεψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι το έλλειμμα καθ’ όλη την τριετία 2010-2012 θα παραμείνει υψηλότερο του 11%, εκτός και εάν ληφθούν μέτρα μόνιμου και διαρθρωτικού χαρακτήρα.

Ο κ. Σαράντος Λέκκας είναι οικονομολόγος.

(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 29/11/2009)

Το μεγαλύτερο ευρωπαϊκό δράμα.
ΤΟΥ ΣΑΡΑΝΤΟΥ ΛΕΚΚΑ

Εάν λάβουμε υπόψη το μέγεθος της οικονομίας της, καθώς και τη θέση της στη διεθνή χρηματοοικονομική σκηνή, τότε μετά βεβαιότητας μπορούμε να ισχυρισθούμε ότι το μεγαλύτερο ευρωπαϊκό δράμα στα πλαίσια της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης ακούει στο όνομα Βρετανία και κατ’ ακολουθία βρετανική στερλίνα.Η στερλίνα από τη στιγμή που η πιστωτική κρίση άρχισε να παίρνει μεγάλες διαστάσεις και από τη στιγμή που η κεντρική τράπεζα της Αγγλίας προχώρησε στην πιο επιθετική επιτοκιακή πολιτική της ιστορίας των 315 χρόνων της, υποχώρησε άτακτα έναντι των ανταγωνιστικών της νομισμάτων.Το βρετανικό ΑΕΠ, έχοντας οριακή ανάπτυξη κατά 0,7% το 2008 και έχοντας καταγράψει τη μεγαλύτερη τριμηνιαία μείωση από το 1980 (μείωση 1,5% κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2008) προετοιμάζονταν για τη μεγαλύτερη από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο μείωση του ΑΕΠ της και φυσικά τη μεγαλύτερη μεταξύ των ισχυρών κρατών, αφού υπολογίζονταν για - 4,3 % κατά το 2009 σύμφωνα με τη φθινοπωρινή έκθεση της Κομισιόν.Η κεντρική τράπεζα στη βάση αυτή είχε μειώσει το επιτόκιο της στερλίνας από τα επίπεδα του 5,75% (Ιούλιος 2007 - πριν ξεκινήσει η κρίση) στο 0,5% (5 Μαρτίου 2009), δηλαδή σε επίπεδα χαμηλότερα κατά 525 μονάδες βάσης.Αποτέλεσμα η υποχώρηση της στερλίνας κατά το 2008 έναντι του ευρώ κατά 29%, έναντι του δολαρίου κατά 26% και έναντι του γεν κατά 35%, για την οποία υποχώρηση στις αρχές της άνοιξης του 2009 γινόταν λόγος περί ανταγωνιστικής υποχώρησης.Στη Βρετανία, μάλλον και στη βάση της εμπειρίας του Σεπτεμβρίου 1992 όταν ταπεινωτικά η στερλίνα υποτιμήθηκε και έφυγε από τον ευρωπαϊκό Μηχανισμοί Συναλλαγματικών Ισοτιμιών, πίστευαν ότι η ανάκαμψη της οικονομίας θα προέλθει μέσα από την ταπείνωση του νομίσματος.Υιοθετούνταν δηλαδή η εκτίμηση που ήθελε την παρατεταμένη χρονικά αναπτυξιακή πορεία της βρετανικής οικονομίας την τελευταία 15ετία να οφείλονταν στην υποτίμηση του 1992.Στη βάση αυτή πίστευαν ότι τόσο η οικονομία που είχε χάσει την 5η θέση στην παγκόσμια κατάταξη των ισχυρών οικονομιών από τη Γαλλία κατά το 2008, όσο και το Σίτι του Λονδίνου, το δεύτερο μεγαλύτερο χρηματοοικονομικό κέντρο του κόσμου, που απειλούνταν από τη Φραγκφούρτη, θα ορθοποδούσαν εάν το νόμισμά τους ταπεινώνονταν στις διεθνείς αγορές.Φυσικά στην ιστορία δεν υπήρχε μόνο το παράδειγμα του 1992, που εκ του αποτελέσματος κρίνονταν ως επιτυχές, αλλά και το παράδειγμα της μεγάλης υποτίμησης που έλαβε χώρα στις 17 Οκτωβρίου 1964 από την κυβέρνηση Ουίλσον και η οποία πάλι εκ του αποτελέσματος κρίνεται ως απόλυτα ανεπιτυχής αφού οδήγησε στην απαξίωση τη βρετανική οικονομία κατά το δεύτερο ήμισυ της δεκαετίας του ’60 και κατά τη δεκαετία του ’70.Η τύχη της υποτίμησης του 2008-2009 θα κρίνονταν στη βάση των αποτελεσμάτων που θα είχε στο μέλλον.Την άνοιξη του 2009 τα αποτελέσματα ήταν ασήμαντα, ίσως διότι όταν δεν υπάρχουν αγοραστές πρόθυμοι για την αγορά των προϊόντων σου, τότε η τιμή που προσδιορίζεται και από την υποτίμηση του νομίσματός σου δεν έχει και μεγάλη σημασία.Στη βάση αυτή η κεντρική τράπεζα της Αγγλίας προχώρησε την άνοιξη του 2009 σε αυτό που αποκαλείται ποσοτική νομισματική χαλάρωση ή με απλά λόγια στο κόψιμο χρήματος.Το σχέδιο αφορούσε σε πρώτη φάση την αγορά μεσομακροπρόθεσμων ομολόγων του δημοσίου, ύψους 75 δισ. δολαρίων, με στόχο να μειωθεί ακόμη περισσότεροι το κόστος χρήματος μέσω της μείωσης των αποδόσεων των ομολόγων.Το σχέδιο είχε τη λογική του και δεν ήταν και τόσο εκτός προγράμματος μείωσης του κόστος του χρήματος όσο πίστευαν ορισμένοι, που θεωρούσαν ότι η τακτική αυτή ήταν τακτική απελπισίας.Η χρηματοδότηση των ελλειμμάτων αλλά και των διαφόρων πακέτων στήριξης της βρετανικής οικονομίας όπως ήταν απόλυτα λογικό θα έριχνε τις τιμές και θα αύξανε τις αποδόσεις.Με την αγορά μεσομακροπρόθεσμων ομολόγων από την κεντρική τράπεζα ο συγκεκριμένος κίνδυνος αποτρέπονταν.Αμεσο αποτέλεσμα, η μείωση των 10ετών βρετανικών ομολόγων κατά 35 μονάδες βάσης στο 3,28%, δηλαδή στα επίπεδα του Δεκεμβρίου 2008.Οι ανάγκες της οικονομίας ήταν τέτοιας μορφής που στις αρχές Μαΐου η κεντρική τράπεζα της Αγγλίας επέκτεινε το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων κατά 50 δισ. στερλίνες, κάτι που εκτόξευσε το συνολικό πρόγραμμα στα 125 δισ. στερλίνες.Η βρετανική κεντρική τράπεζα ήταν η πρώτη κεντρική τράπεζα που υιοθέτησε την πολιτική της αγοράς κρατικών τίτλων, ακολούθησαν η αμερικανική Fed και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.Το βρετανικό πρόγραμμα αγοράς τίτλων ήταν ισοδύναμο του 2% του βρετανικού ΑΕΠ, πολύ μεγαλύτερο από το αντίστοιχο της ΕΚΤ που ήταν ισοδύναμο μόλις του 0,6% που ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ, αλλά αρκετά μικρότερο του 8% του αμερικανικού ΑΕΠ από το αντίστοιχο πρόγραμμα της Fed.Στα τέλη του φθινοπώρου 2009, παρά τις δημοσιονομικές και νομισματικές ενέσεις και παρά τις κρατικοποιήσεις αρκετών τραπεζών με κόστος υψηλότερο των 782 δισ. ευρώ, η βρετανική οικονομία έδειχνε ότι θα χρειάζονταν μία 6ετία για να ορθοποδήσει.Σύμφωνα με την Κομισιόν, η ανάπτυξη θα ήταν 0,7 % το 2010 και 1,6% για το 2011, το έλλειμμα θα παρέμενε σταθερά υψηλότερο του 11% μέχρι και τα τέλη του 2011, ενώ το δημόσιο χρέος θα κατέγραφε αύξηση 20 ποσοστιαίων μονάδων την τριετία 2009-2011, προσεγγίζοντας το 88,5% του ΑΕΠ το 2011.Στη βάση αυτή η Κομισιόν έδειχνε τη μεγαλύτερη χρονικά ανοχή από όλα τα κράτη της Ενωσης έως το 2015 για την επιστροφή της βρετανικής οικονομίας στη δημοσιονομική ορθοδοξία, γνωρίζοντας ότι το έλλειμμα του 2009 θα ξεπερνούσε το 12,5%.

Ο κ. Σαράντος Λέκκας είναι οικονομολόγος.

(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 22/11/2009)

Η κρίση και το lobbying.
Του Σαράντου Λέκκα.

Στους μεγάλους ιδιωτικούς χρηματοοικονομικούς και επιχειρηματικούς ομίλους των ΗΠΑ υπάρχουν ειδικά τμήματα κυβερνητικών υποθέσεων τα οποία ασχολούνται με τον επηρεασμό των κυβερνητικών και πολιτικών στελεχών προς την κατεύθυνση ισχυροποίησης της θέσης τους στις αγορές που δραστηριοποιούνται.Η αύξηση της πολιτικής επιρροής πραγματοποιείται με τις χρηματικές εισφορές σε μεμονωμένους υποψηφίους και κόμματα, καθώς και με την παραχώρηση στελεχών τα οποία καταλαμβάνουν ισχυρές, από άποψη κύρους αλλά και αποτελεσματικότητας, θέσεις στην κυβερνητική μηχανή.Ειδικά ο χρηματοοικονομικός κλάδος παρουσιάζεται ως ο κλάδος που πρωταγωνιστεί στο lobbying, δηλαδή σε αυτή τη μάχη για την αύξηση της πολιτικής επιρροής.Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες ο χρηματοοικονομικός κλάδος στις ΗΠΑ έχει διογκωθεί αρκετά.Την περίοδο από το 1973 έως το 1985 τα κέρδη του δεν ξεπερνούσαν το 16% των συνολικών εταιρικών κερδών των αμερικανικών επιχειρήσεων.Κατά τη δεκαετία του 1990 το ποσοστό αυξήθηκε σε επίπεδα περί του 25%, ενώ την τρέχουσα δεκαετία και πριν την κρίση τα έσοδα είχαν φθάσει στο επίπεδο άνω του 40% επί του συνόλου των κερδών των αμερικανικών επιχειρήσεων.Η αύξηση των κερδών οδηγεί σε μεγαλύτερη αύξηση του ζωτικού χώρου αναφορικά με την πολιτική επιρροή, πράγμα που σημαίνει ότι όσο αυξάνονται τα κέρδη τόσο αυξάνεται και η πολιτική επιρροή.Το αντίθετο οδηγεί σε μείωση της πολιτικής επιρροής και σε σαφέστερη μείωση της σημασίας ενός κλάδου για τα πολιτικά πρόσωπα.Πολιτική επιρροή όμως πρακτικά τι σημαίνει;Σημαίνει ότι τα επιχειρηματικά συμφέροντα ελέγχουν την πολιτική διαδικασία και κατευθύνουν τους νόμους αποκλειστικά προς όφελός τους.Εάν αυτή η επιρροή διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα τότε ομιλούμε για κατεστημένα επιχειρηματικά συμφέροντα τα οποία κατευθύνουν τα πολιτικά και οικονομικά δρώμενα προς την κατεύθυνση ολοκληρωτικών καταστάσεων.Σύμφωνα με δημοσίευμα των «Financial Times», οι 25 μεγαλύτερες εταιρείες επενδύσεων και έκδοσης χρεογράφων των ΗΠΑ, που εν πολλοίς ευθύνονται για τη μεγαλύτερη από 1930 χρηματοπιστωτική κρίση που βιώνει ολόκληρη η ανθρωπότητα, από το 1999 και έως το 2008 δαπάνησαν περισσότερα από 370 εκατ. δολάρια σε προεκλογικές εκστρατείες πολιτικών, με στόχο την αύξηση της επιρροής τους προς την κατεύθυνση να εμποδιστεί ο αυστηρότερος έλεγχος στην αγορά στεγαστικών δανείων.Σύμφωνα με το δημοσίευμα, αποδέκτες των δώρων ήταν όλοι εκείνοι που σήμερα ευαγγελίζονται την ανάγκη αυστηρότερου πλαισίου εποπτείας των χρηματοοικονομικών οργανισμών με τον σημερινό πρόεδρο των ΗΠΑ κ. Ομπάμα να βρίσκεται στην κορυφής της λίστας των αποδεκτών.Κατά την τελευταία προεκλογική περίοδο, που οδήγησε τον Ομπάμα στον Λευκό Οίκο, ο νυν πρόεδρος δέχθηκε δώρα ύψους 14 εκατ. δολαρίων, ενώ ο υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών κ. Τζον Μακέιν δέχθηκε δώρα ύψους 8,5 εκατ. δολαρίων. Συνολικά, από 152,3 εκατ. δολάρια που δόθηκαν κατά την τελευταία προεδρική προεκλογική περίοδο οι Δημοκρατικοί δέχθηκαν το 57% και οι Ρεπουμπλικανοί το 43% των χρηματικών δωρεών.Πέρα από τις εταιρείες επενδύσεων, το σύνολο του χρηματοπιστωτικού κλάδου χορήγησε προς το σύνολο του πολιτικού κόσμου κεφάλαια ύψους 2,2 δισ. δολαρίων για προεκλογικούς λόγους.Εκ των άνω συνάγεται ότι ο ιδιωτικός τομέας αυξάνει με δωρεές την επιρροή του στην εκτελεστική εξουσία, στη συνέχεια επιβάλλει πρόσωπα που έχουν την απόλυτη εμπιστοσύνη του και κατόπιν κατευθύνει το νομοθετικό και θεσμικό έργο προς τη λογική του απόλυτου κέρδους. Στη βάση αυτή δεν πρέπει να ξαφνιάζει κανέναν το μέγεθος και το βάθος αυτής της κρίσης.Τίποτα δεν είναι τυχαίο.Οι επιχειρήσεις του χρηματοπιστωτικού τομέα τις τελευταίες δεκαετίες επέβαλαν τους όρους τους δωροδοκώντας τους πολιτικούς, οι οποίοι μετετράπηκαν από αμύντορες της νομιμότητας σε μίσθαρνα όργανα με ελαστική συνείδηση.Για την κρίση που βιώνει η ανθρωπότητα και η οποία θεωρείται η μεγαλύτερη από το 1930 ευθύνονται κυρίως οι πολιτικοί και γενικότερα τα εντεταλμένα όργανα της πολιτείας, που είχαν ως αποστολή την εποπτεία, τον έλεγχο και τη διατήρηση της νομιμότητας.Δεν έπραξαν τον καθήκον τους και αυτό γιατί δεν μπορούσαν να το πράξουν, όχι από ανικανότητα ή αβλεψία, αλλά από την αντικειμενική δυσκολία να έρθουν αντιμέτωποι με τους πραγματικούς εργοδότες τους, τους επιχειρηματίες και τα lobbies.Αφησαν τις χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις χωρίς κανέναν έλεγχο, με αποτέλεσμα η διαχείριση του ρίσκου να μην έχει κανένα αντίπαλο παρά μόνο συμμάχους, με κυριότερο την απληστία.Οπως δεν έπραξαν τίποτα για να αποφύγουν τη διόγκωση των κινδύνων, που οι παρακινδυνευμένες επενδυτικές επιλογές των Golden Boys είχε διαμορφώσει, έτσι και κατά τη διάρκεια της περιόδου που σχεδίαζαν τα μέτρα διάσωσης, οι πολιτικές που υιοθέτησαν ήταν σαφέστατα συντεταγμένες με τα συμφέροντα αυτών που επί χρόνια τούς καλύπτουν όλες τις οικονομικές ανάγκες για να μετέχουν στο πολιτικό παιχνίδι.Εκείνο βέβαια που προβληματίζει ιδιαίτερα είναι το μέλλον, η επόμενη ημέρα.Κυρίως το βασανιστικό ερώτημα, πώς αυτοί που διαμόρφωσαν με τη σχεδιασμένη απραξία τη φούσκα, που οδήγησε στην κρίση, θα μπορέσουν να οδηγήσουν στην αναδιάρθρωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος.Οι άνθρωποι που σε κάθε βήμα τους δεν κάνουν τίποτα άλλο παρά να σχετίζουν το καλό των lobbies με το καλό της υπόλοιπης ανθρωπότητας είναι αδύνατο να αλλάξουν νοοτροπία μόνο και μόνο επειδή ορισμένα εκατομμύρια βρέθηκαν στην ανεργία, επειδή χρεοκόπησαν εκατομμύρια νοικοκυριά και επειδή πλήθος ατόμων οδηγήθηκε σε κινήσεις απελπισίας.Από τη στιγμή που τα lobbies καθορίζουν την υπόσταση των οργάνων της εκτελεστικής, νομοθετικής και εποπτικής εξουσίας τότε τα πράγματα δεν πρόκειται να αλλάξουν.Η διεθνής κοινότητα μπορεί να ακούσει αρκετές μεγαλοστομίες, πλην όμως τα ωραία λόγια ποτέ δεν θα μετατραπούν σε συγκεκριμένες πράξεις μεταβολής του διεφθαρμένου πλαισίου δραστηριοποίησης των χρηματοοικονομικών οργανισμών.

(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 15/11/2009).

Τα... ψιλά γράμματα του προϋπολογισμού.
ΤΟΥ ΣΑΡ. ΛΕΚΚΑ

Κάθε φορά που κατατίθεται ένας προϋπολογισμός, οι αντιδράσεις λίγο πολύ είναι ίδιες.Η οπτική γωνία του αποδέκτη καθορίζει το είδος της υποδοχής του εκάστοτε προϋπολογισμού γι' αυτό και η κριτική που γίνεται από συγκεκριμένους φορείς δεν έχει απήχηση και δεν αγγίζει κανέναν, αφού θεωρείται άκρως υποκειμενική. Οι προοπτικές για την ανάπτυξη, την απασχόληση, τα ελλείμματα, το δημόσιο χρέος, τους φόρους και τις επενδύσεις σχηματοποιούνται με αριθμούς και ποσοστά που για τους περισσότερους πολίτες είναι δύσκολα κατανοητά.Εκείνο που κατά τη γνώμη μας πρέπει κάθε φορά να εξετάζεται έχει να κάνει με το νοικοκύρεμα της οικονομίας, το οποίο καθρεπτίζεται από την πρωτογενή διαχείριση του εκάστοτε προϋπολογισμού.Λέγοντας πρωτογενή διαχείριση εννοούμε τον λογαριασμό που προκύπτει από τα ετήσια έσοδα και τις ετήσιες δαπάνες της κυβέρνησης.Εάν από τα καθαρά έσοδα δηλαδή, τα έσοδα που προκύπτουν από τα συνολικά έσοδα, αφαιρεθούν οι επιστροφές φόρων, αφαιρεθούν οι κάθε είδους δαπάνες τότε το αποτέλεσμα εάν είναι θετικό προσδιορίζεται ως πρωτογενή πλεόνασμα, ενώ εάν είναι αρνητικό προσδιορίζεται ως πρωτογενή έλλειμμα.Το εύρος των πλεονασμάτων έχει μεγάλη σημασία διότι αφενός καθορίζει την επιτυχία της δημοσιονομικής διαχείρισης στην πηγή των προβλημάτων και αφετέρου προσδιορίζει την έκβαση της προσπάθειας για τη μείωση του δημοσίου χρέους.Το πρωτογενές πλεόνασμα πρέπει να υπερ-καλύπτει τους τόκους για να υπάρχει η δυνατότητα μείωσης των χρεολυσιών του δημοσίου χρέους.Μόνο σε αυτή την περίπτωση η πρωτογενής διαχείριση είναι επιτυχημένη και παραπέμπει σε αυτό που ονομάζουμε νοικοκύρεμα της οικονομίας.Με βάση το αποτέλεσμα της διαχείρισης - (όπως αυτό παρουσιάζεται στο προσχέδιο της εισηγητικής έκθεσης του προϋπολογισμού του 2010) - του 2008 και του 2009 αλλά και τις προσδοκίες για το 2010, ένας αντικειμενικός παρατηρητής δεν μπορεί παρά να δεχθεί ότι η πρωτογενής διαχείριση είναι εν μέρει επιτυχής το 2008 και ολοκληρωτικά ανεπιτυχής για τα έτη 2009 και 2010. Το 2008 το πρωτογενές πλεόνασμα ήταν της τάξεως των 1,2 δισ. ευρώ, ενώ η υποχρέωση για αποπληρωμή τόκων ήταν της τάξεως των 11,2 δισ. ευρώ, πράγμα που σημαίνει ότι η κάλυψη των τόκων έφθασε το ύψος του 11,10%.Για το 2009 και το 2010 το πρωτογενές έλλειμμα προϋπολογίζεται στο ύψος των 9,8 δισ. ευρώ και 3,8 δισ. ευρώ αντίστοιχα, ενώ η υποχρέωση για αποπληρωμή τόκων θα είναι της τάξεως των 12,3 δισ. ευρώ για το 2009 και 12,9 δισ. ευρώ για το 2010, πράγμα που σημαίνει ότι δεν θα υπάρχει κάλυψη των τόκων από την ετήσια διαχείριση.Στη βάση αυτή αποδεικνύεται ότι η διαχείριση του 2008 δεν ήταν τόσο πετυχημένη, ενώ δεν ήταν καθόλου πετυχημένη η διαχείριση του 2009 παρά τα όσα παρουσίαζε η εισηγητική έκθεση του 2009, ενώ υπάρχουν ενδοιασμοί για τις προβλέψεις του 2010.Οι ενδοιασμοί αυτοί ενδεχόμενα να πάρουν τη μορφή της βεβαιότητας εάν σκεφθούμε ότι η ελαστικότητα των φορολογικών εσόδων για το 2010 υπολογίζεται στα επίπεδα του 4,23, δεδομένου ότι η ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ υπολογίζεται στο 1,7%, ενώ η αύξηση των φορολογικών εσόδων στο 7,2%.Εάν σκεφθούμε ότι κατά την τελευταία δεκαετία η ελαστικότητα των φόρων δεν έχει ξεπεράσει το 1,45%, τότε εύκολα συνάγεται το συμπέρασμα ότι σε περιόδους δημοσιονομικών και πιστωτικών κρίσεων, επίπεδα ελαστικότητας της τάξεως του 4,23 όπως και της τάξης του 2,25 που περιγράφονταν στο προϋπολογισμό του 2009 φαντάζουν εξωπραγματικά.Οπως είναι γνωστό ελαστικότητα φόρων άνω του 1 δείχνει υπερφορολόγηση και κάτω του 1 φοροδιαφυγή.Tο ίδιο συμβαίνει με την ελαστικότητα του ΦΠΑ, η οποία την τελευταία δεκαετία δεν έχει περάσει υψηλοτέρα του 1,65.Η πρόβλεψη για αύξηση των εσόδων από ΦΠΑ κατά 5,3% οδηγεί σε μια ελαστικότητα της τάξεως του 3,2 σαφώς υψηλότερη και από την αποτυχημένη πρόβλεψη του 2009 που ήταν της τάξεως του 1,82.Στη βάση αυτή, ελαστικότητα φόρων της τάξεως του 4,23 και ελαστικότητα ΦΠΑ της τάξεως του 3,2 δείχνει τάση υπερφορολόγησης που στην περίοδο που διανύουμε δυστυχώς το μόνο που επιτυγχάνει είναι ο προϋπολογισμός που κατατίθεται να θεωρείτε πριν την ψήφισή του ανεφάρμοστος και υπό επανεξέταση, όπως έγινε και με τον προϋπολογισμό του 2009.

Ο κ. Σαράντος Λέκκας είναι οικονομολόγος.

(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 8/11/2009).

Η θεωρία της περιστρεφόμενης πόρτας.

Ουδείς δύναται δυσί κυρίοις δουλεύειν ,ή γαρ τον ένα μισήσει και τον έτεροναγαπήσει ή ενός ανθέξεται και του έτερουκαταφρονήσει.Ου δύνασθε θεώ δουλεύειν και μαμμωνά.

Κατά ΜατθαίονΚεφ- ΣΤ.
ΤΟΥ ΣΑΡ. ΛΕΚΚΑ

Σε Ευρώπη και ΗΠΑ, από τη στιγμή που τα χρηματιστήρια έδειξαν ότι τα χειρότερα έχουν ήδη περάσει, άρχισε στις αρχές Μαρτίου 2009 η συζήτηση για την αναγκαιότητα δημιουργίας οργάνων που θα εποπτεύουν το χρηματοπιστωτικό σύστημα.Η αναζήτηση του ιδεατού εποπτικού συστήματος, η αναζήτηση φορέων που θα αναλύουν τους κινδύνους και θα προειδοποιούν έγκαιρα για επερχόμενες δυσμενείς καταστάσεις ήταν όπως φαινομενικά έδειχνε μία από τις βασικές προτεραιότητες των περισσότερων κυβερνήσεων.Στην Ευρώπη πίστευαν ότι εάν δεν παρθούν μέτρα τώρα που έχει έρθει ο Αρμαγεδδών, τότε δεν θα παρθούν ποτέ.Στις ΗΠΑ, διά του υπουργού Οικονομικών πίστευαν ότι εάν δεν αντιμετωπισθούν τα σοβαρά θέματα εποπτείας τώρα που ο κόσμος είναι ζεστός δεν θα παρθούν ποτέ.Η αναγκαιότητα ήταν δεδομένη.Οι παραδοσιακοί εποπτικοί οργανισμοί είχαν εκ του αποτελέσματος αποτύχει και μάλιστα οικτρά.Απαιτούνταν νέοι και μάλιστα πιο ορθολογικοί, πιο έντιμοι και πιο τεχνοκρατικά δομημένοι εποπτικοί μηχανισμοί.Το θέμα όμως που τίθονταν είναι ποιοι θα τους δημιουργούσαν, με ποια υλικά και προς ποια κατεύθυνση.Στις ΗΠΑ το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης Ομπάμα αποτελούνταν από άτομα τα οποία ευθύνονταν για την κρίση, που θεωρούνταν ως η μεγαλύτερη από το 1930.Από τη μία πλευρά ο νέος πρόεδρος θέλοντας να καταγραφεί ως μεταρρυθμιστής του ρυθμιστικού πλαισίου θεωρούσε ότι πρέπει να γίνουν αλλαγές εκ βάθρων υιοθετώντας στην ουσία την άποψη ότι η ανεπάρκεια, η διαπλοκή και η ταύτιση υπόγειων συμφερόντων μεταξύ των εμπλεκομένων φορέων είναι η πηγή των κακών.Από την άλλη πλευρά, όμως, οι άνθρωποι που θα σχηματοποιούσαν τις προτάσεις και τις δομές του νέου συστήματος ήταν υλικά φθαρμένα που δεν εγγυώνταν ότι το νέο θα ήταν πιο υγιές από το παλαιό ούτε κατά ελάχιστο.Δηλαδή οι άνθρωποι που θα έβαζαν τάξη στη Wall Street εκεί που ξεκίνησε η μεγαλύτερη σύγχρονη κρίση, οι άνθρωποι που μετά από την απορρύθμιση των αγορών θα προχωρούσαν στην επαναρρύθμιση, ήταν και οι ίδιοι κομμάτια του παζλ της χρεοκοπίας του παλαιού συστήματος.Εάν ο πρόεδρος Ομπάμα θέλει να περάσει στην ιστορία ως μεταρρυθμιστής, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει είναι να κλείσει την περιστρεφόμενη πόρτα που χρησιμοποιούν τα στελέχη που ασπάζονται δύο θεότητες.Η θεωρία της περιστρεφόμενης πόρτας ισχύει για στελέχη που μετακινούνται αμφίδρομα μεταξύ του επιχειρηματικού και του δημόσιου τομέα, κάτι που κρατά την εκάστοτε κυβέρνηση όμηρο των επιχειρηματικών συμφερόντων.Αυτή η πόρτα πρέπει να κλείσει και να ανοιχτεί μία νέα, η οποία να έχει μία και μόνη κατεύθυνση.Αυτό εάν το πετύχει ο πρόεδρος Ομπάμα θα έχει κερδίσει τη νέα εποχή που επαγγέλλεται.Τα πρώτα δείγματα του όμως είναι προς την κατεύθυνση της παλαιάς πόρτας της περιστρεφόμενης.Ο υπουργός οικονομικών Τιμόθι Γκάιτνερ την περίοδο 2004-2009 ήταν πρόεδρος της Fed Νέας Υόρκης, έχοντας αποτύχει πλήρως στην πρόληψη της φούσκας που δημιούργησαν οι κολοσσοί της Wall Street.Κατά την περίοδο που ήταν πρόεδρος, ο χρηματοπιστωτικός κλάδος της Νέας Υόρκης εκτέθηκε σε υπέρμετρους κινδύνους, αφού η απουσία ελέγχων έδινε τη δυνατότητα παράτολμων κινήσεων.Λογικό, εάν σκεφθούμε ότι οι μετοχές της Fed Νέας Υόρκης αλλά και όλων των κεντρικών τραπεζών στις πολιτείες των ΗΠΑ ελέγχονται από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που υποτίθεται ότι ελέγχουν.Το ευτράπελο είναι ότι στο διοικητικό συμβούλιο της Fed Νέας Υόρκης μετέχουν στελέχη χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων της Wall Street.Τα τελευταία χρονιά, μέλη του ΔΣ ήταν οι διευθύνοντες σύμβουλοι της Citigroup, της Lehman Brothers, της Morgan Chase και άλλων.Δηλαδή, εμφανίζεται το ευτράπελο, αυτοί που ελέγχουν και αναχαιτίζουν παρακινδυνευμένες πρακτικές να είναι οι ίδιοι με τους ελεγχόμενους και αυτούς που σχεδιάζουν τα τοξικά προϊόντα.Στη βάση αυτή δεν πρέπει να μας ξενίζει το πώς και το γιατί φθάσαμε στην κρίση, που θεωρείτε η μεγαλύτερη από το 1930.Στη βάση αυτή δεν πρέπει να μας ξενίζει το γεγονός των υπερβολικά γενναιόδωρων πακέτων διάσωσης προς τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, ούτε να μας ξενίζει το γεγονός ότι μετά τον μηδενισμό των επιτοκίων η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ προχώρησε άμεσα στην ποσοτική επεκτατική νομισματική πολιτική, που θέλει την αγορά εταιρικών ομολόγων με την κοπή νέου χρήματος.Ο Τιμόθι Γκάιτνερ την περίοδο 1998-2001 ήταν υφυπουργός Οικονομικών υπό την εποπτεία των υπουργών Ρόμπερτ Ρούμπιν και Λάρι Σάμερς.Πέρα από τη θέση του υπουργού Οικονομικών, η επόμενη ισχυρότερη θέση στο οικονομικό επιτελείο του προέδρου Ομπάμα είναι η θέση του επικεφαλής του Εθνικού Οικονομικού Συμβουλίου, την οποία κατέχει ο Λάρι Σάμερς.Ο Λάρι Σάμερς, κατά τη δεκαετία του ΄90, ως υπουργός Οικονομίας της κυβέρνησης Κλίντον, θεωρείται από τους ηγέτες της χρηματοοικονομικής απορρύθμισης, ενώ προώθησε την κατάργηση το νόμου Γκλάας- Στίγκαλ, που είχε ψηφισθεί επί προεδρίας Ρούσβελτ και διαχώριζε αυστηρά τις δραστηριότητες εμπορικών και επενδυτικών τραπεζών, ενώ ήταν θιασώτης της πλήρους ελευθερίας στην αγορά χρηματοοικονομικών παραγώγων.Το πλαίσιο που διαμόρφωσε ο Λάρι Σάμερς στην ουσία ευθύνεται για την ανεξέλεγκτη διόγκωση των παράδοξων πρακτικών που χρησιμοποίησαν οι χρηματοοικονομικοί οργανισμοί.Για το δίδυμο Γκάιτνερ - Σάμερς οι «New York Times» έγραψαν ότι ο Σάμερς θα είναι το μυαλό και ο Γκάιτνερ το χέρι της οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης Ομπάμα.Φυσικά, από την περιστρεφόμενη πόρτα έχουν περάσει ουκ ολίγοι, όχι μόνο Δημοκρατικοί αλλά και Ρεπουμπλικανοί.Ο Ρόμπερτ Ρούμπιν, που θεωρείτε ο πνευματικός πατέρας του διδύμου Γκάιτνερ - Σάμερς, πριν την υπουργική του θητεία στην κυβέρνηση Κλίντον είχε διατελέσει πρόεδρος της Goldman Sachs, ενώ μετά την υπουργική του θητεία διετέλεσε πρόεδρος της εκτελεστικής επιτροπής της Citigroup.Ο Χένρι Πόλσον, τελευταίος υπουργός οικονομικών της κυβέρνησης Μπους, ήταν πριν τη θητεία του στην κυβέρνηση διευθύνων σύμβουλος της Goldman Sachs, ενώ ο προκάτοχός του Τζόν Σνόου μετά την υπουργική θητεία βρέθηκε στην Cerberus Capital Management.O πρώην διοικητής της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ Αλαν Γκρίνσπαν μετά τη θητεία του πήρε θέση συμβούλου στην επενδυτική Pimco.O κατάλογος είναι μεγάλος, αφού η περιστρεφόμενη πόρτα βρίσκεται συνεχώς σε κίνηση.Τελευταία την πέρασε ο Μάικλ Παέζι, ο οποίος ήταν προσωπάρχης του Μπάρνι Φράνκ, προέδρου της Επιτροπής Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών της Βουλής των Αντιπροσώπων και ο οποίος ανέλαβε επικεφαλής κυβερνητικών υποθέσεων στην Goldman Sachs, θέση που κατείχε ο Μάρκ Πάτερσον, ο οποίος σήμερα είναι προσωπάρχης του υπουργείου Οικονομίας.Εν κατακλείδι, νέο ρυθμιστικό και εποπτικό πλαίσιο δεν μπορεί να δημιουργηθεί από ανθρώπους που δεν έχουν την έξωθεν καλή μαρτυρία.Θα επαναλάβουμε, ότι εάν ο πρόεδρος Ομπάμα θέλει να περάσει στην ιστορία ως μεταρρυθμιστής, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει είναι να κλείσει την περιστρεφόμενη πόρτα που χρησιμοποιούν τα στελέχη που ασπάζονται δύο θεότητες.Το ίδιο πρέπει να κάνουν και οι Ευρωπαίοι εάν δεν θέλουν να ξαναζήσουν τον Αρμαγεδδών και μάλιστα στην ακόμη ισχυρότερη καταστροφική του εκδοχή.

Ο κ. Σαράντος Λέκκας είναι οικονομολόγος.

(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 1/11/2009).