ΤΟΥ ΣΑΡ. ΛΕΚΚΑ
Από το σύνολο των αποφάσεων που έχουν ληφθεί τους τελευταίους μήνες για την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους που ταλανίζει την ευρωζώνη, τρεις θεωρούμε ότι έχουν τα χαρακτηριστικά των αποφάσεων κομβικού χαρακτήρα, δηλαδή αποφάσεων με στοιχεία ιστορικού και πρακτικού προσανατολισμού, αξιοπρέπειας και κυρίως υψηλού συμβολισμού.Η πρώτη ήταν από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας όταν στις 3 Μαΐου 2010 ανακοίνωσε ότι θα αποδέχονταν ελληνικά ομόλογα ως ενέχυρο για την παροχή δανείων ανεξαρτήτως της αξιολόγησης που θα είχαν οι τίτλοι από τους περίφημους οίκους αξιολόγησης.Στην ουσία η ΕΚΤ αδρανοποιούσε την πρακτική των οίκων αξιολόγησης να οδηγούν σε αδιέξοδο τις ελληνικές τράπεζες μέσω των διαδοχικών υποβαθμίσεων της ελληνικής οικονομίας. Ετσι το χαλαρό όριο αποδοχής, το Β+, πλέον δεν είχε καμία πρακτική αξία.Η συγκεκριμένη κίνηση της ΕΚΤ ήταν κίνηση υψηλής πολιτικής δράσης, διότι για πρώτη φορά ένα θεσμοθετημένο όργανο της Ευρωπαϊκής Ενωσης έβαζε τους οίκους αξιολόγησης στο περιθώριο.Η δεύτερη απόφαση ήταν πάλι από την ΕΚΤ, όταν στις 10/5/2010, παράλληλα με τη δημιουργία ευρωπαϊκού μηχανισμού διάσωσης 750 δισ. ευρώ που σχημάτισαν από κοινού ΕΕ-ΕΚΤ -ΔΝΤ, αποφάσισε την αγορά κρατικών ομολόγων από τη δευτερογενή αγορά.Ηταν απόφαση υψηλού συμβολισμού μιας και στην ουσία αλλοίωνε ακόμη και τα χαρακτηριστικά με τα οποία είχε γίνει γνωστή στη διεθνή κοινότητα.Ηταν απόφαση που ξεπερνούσε τα όρια του καταστατικού της, όμως ήταν απόφαση που έδειχνε ότι η αποφασιστικότητα για την αντιμετώπιση φαινομένων που δεν άρμοζαν σε μία ευνομούμενη οικονομική οντότητα θα ήταν πλέον μία από τις καλούμενες άτυπες αρμοδιότητές της. Η τρίτη κομβικού χαρακτήρα απόφαση ήταν σαφέστατα της έκτακτης Συνοδού Κορυφής στις 11 και 12 Μαρτίου 2011 και δει της αγοράς κρατικών ομολόγων από την πρωτογενή αγορά από τον μόνιμο ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης για την περίοδο μετά το 2013.Οι ηγέτες της ευρωζώνης και δει ορισμένοι εξ αυτών, όπως η Μέρκελ, έκαναν την υπέρβασή τους όπως την είχαν κάνει οι τεχνοκράτες της ΕΚΤ στις 10 Μαΐου 2010, όταν είχαν αποφασίσει την αγορά ομολόγων κρατών της ένωσης από τη δευτερογενή αγορά.Η υπέρβαση όμως ήταν λελογισμένη όπως και αυτή των τεχνοκρατών της ΕΚΤ.Οι τελευταίοι όταν αποφάσισαν την αγορά ομολόγων κρατών που δέχονταν πίεση από τις αγορές και από τους κερδοσκοπικούς οργανισμούς δεν υιοθέτησαν την απόλυτη πρακτική της ποσοτικής χαλάρωσης των ΗΠΑ και της Βρετανίας, αλλά έθεσαν συγκεκριμένα όρια και παράλληλα συγκεκριμένες πρακτικές αντιστάθμισης των κινδύνων που η πρακτική τους δημιουργούσε.Ετσι η επιπλέον ρευστότητα που η πρακτική της απόκτησης ομολόγων από τη δευτερογενή αγορά δημιουργούσε, άμεσα απορροφούνταν μέσω καταθέσεων στην Κεντρική Τράπεζα.Στη λογική αυτή και η απόφαση των Ευρωπαίων ηγετών για αγορά ομολόγων από την πρωτογενή αγορά από τον μόνιμο μηχανισμό στήριξης έχει λελογισμένα χαρακτηριστικά.Βοηθά μεν τα κράτη-μέλη που έχουν προβλήματα και έχουν ασπαστεί προγράμματα με χαρακτήρα μνημονίου, όμως δεν δωρίζει τίποτα.Οπως είδαμε και στην περίπτωση της Ελλάδος, οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχοντας διαπιστώσει τα ασφυκτικά και εξωπραγματικά χρονικά όρια καθώς και το υψηλό κόστος αποπληρωμής συγκατάθεσαν στην παράταση του χρόνου αποπληρωμής και στη μείωση των επιτοκίων στέλνοντας όμως συγκεκριμένο μήνυμα.Το μήνυμα είναι ότι η αποπληρωμή θα γίνει με πραγματικούς όρους και χωρίς τρικ λογιστικού ή χρηματοοικονομικού χαρακτήρα, γι’ αυτό και οι περιπτώσεις χρησιμοποίησης τρικ, όπως αυτό της επαναγοράς χρέους από τη δευτερογενή αγορά, ούτε καν συζητηθήκαν.Το μήνυμα ήταν σαφές.Η Ελλάδα δημιούργησε χρέη τα οποία πρέπει να αποπληρώσει στο ακέραιο με συμβατικούς τρόπους.Τέτοιοι τρόποι είναι η δημιουργία πρωτογενών πλεονασμάτων, η παραγωγικότητα και η ποσοστιαία αύξηση του ΑΕΠ σε επίπεδα υψηλοτέρα των επιτοκίων δανεισμού, τα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις και η απουσία κρυφών ελλειμμάτων.Τέτοιοι τρόποι απαιτούν όμως επιμονή, υπομονή και αλλαγή νοοτροπιών που έχουν γαλουχηθεί επί δεκαετίες με χαρακτηριστικά που δεν συνάδουν με τη σκληρή προσπάθεια που πλέον απαιτείται.
Ο κ. Σαράντος Λέκκας είναι οικονομολόγος
(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 20/3/2011)
