Ουδέν κακόν αμιγές κάλου

Ουδέν  κακόν αμιγές καλού έλεγαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι κάτι που έχει εφαρμογή στην τρέχουσα ελληνική πραγματικότητα.

Οι καταστάσεις που βιώνουν οι Έλληνες πολίτες συνέπεια της δημοσιονομικής κρίσης έχει μεταβάλει τον τρόπο που αντιμετωπίζουν την ζώσα πραγματικότητα ενώ διαφοροποιεί σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν πολλές από αυτές τις πρακτικές που είχαν οδηγήσει ορισμένους να μιλούν για αλλοίωση της οικογενειακής εικόνας όπως αυτή  είχε αποτυπωθεί στην κοινωνική μας φιλοσοφία.

Η αλληλεγγύη και το δέσιμο των μελών μιας τυπικής ελληνικής οικογένειας ήταν πάντα έμβλημα κοινωνικής συνοχής και κυρίως απόδειξη των ιδιαίτερων δεσμών που διατηρούνταν ακόμη και μετά την ενηλικίωση των μελών της .

Γυρνώντας το χρόνο πίσω παρατηρούμε ότι αυτό το έμβλημα διαφοροποιούσε την ελληνική κοινωνία από άλλες και κυρίως από την αγγλοσαξονικές.

Παρότι το καταναλωτικό πρότυπο επέβαλε κατά τις τρεις τελευταίες δεκαετίες την αποξένωση  των ενηλίκων μελών, τον αποσυντονισμό σε ότι αφορούσε τα έθιμα και τις οικογενειακές παραδόσεις καθώς και την μειωμένη ενασχόληση και ανταπόκριση σε κάθε τι που βρίσκονταν έξω από το πλαίσιο των παγκοσμιοποιημένων προτύπων διαβίωσης και διαπροσωπικών σχέσεων.

Σήμερα ως αποτέλεσμα της κατάρρευσης του καταναλωτικού προτύπου και των τεράστιων οικονομικών δυσχερειών η ελληνική οικογένεια  βρίσκεται αντιμέτωπη με προβλήματα που η ίδια δημιούργησε όταν ξέχασε τα αυτονόητα. Σήμερα η οικογένεια δίνει λύσεις. Χρηματοδοτεί τα άνεργα μέλη, δίνει κουράγιο και ελπίδα κρατώντας την αξιοπρέπεια ψηλά.

Σήμερα η οικογένεια μειώνει την αβεβαιότητα. Στηρίζει  τα μέλη περιορίζοντας τους φόβους και την απελπισία που κυριαρχεί όταν η μεταβολή των σταθερών είναι τέτοιας μορφής που τα πάντα αλλάζουν και τα πάντα αναθεωρούνται. Πόσες ελληνικές οικογένειες σήμερα δεν συντηρούνται με την σύνταξη του παππού και της γιαγιάς;

Το καταναλωτικό μοντέλο των προηγούμενων δεκαετιών είχε δημιουργήσει τους οίκους ευγηρίας, τα γεροντολογικά κέντρα και αλλά παρόμοια  κέντρα που απαρνούνταν τον κακόηχο τίτλο γηροκομείο και στα οποία στέλνονταν τα γηραιότερα μέλη της οικογένειας. Σήμερα πολλά από αυτά κλείνουν, διότι η σύνταξη είναι αναγκαία για την χρηματοδότη  των  αναγκών  ολόκληρων οικογενειών.

Η ανάγκη μετετράπη σε φιλότιμο το οποίο δυστυχώς είχε χαθεί από την αλλοτρίωση που δημιούργησε το καταναλωτικό μοντέλο ακόμη και στις συνειδήσεις των νεοελλήνων. Σήμερα που η κρίση άλλαξε τα δεδομένα ο μέσος πολίτης κατανοεί την βασική αρχή της πραγματικής οικονομικής ευημερίας η οποία θέλει την ισορροπία μεταξύ των εσόδων και των εξόδων.

Η κουλτούρα των τελευταίων τριών δεκαετιών που ήθελε τα οικονομικά ανοίγματα να καλύπτονται με δανεικά και στην λογική ότι έχει ο θεός όταν τίθονταν το ερώτημα της αποπληρωμής τους έκανε μεγάλο κακό στην ελληνική κοινωνία.

Η μέση ελληνική οικογένεια αντλώντας εικόνες και παραστάσεις από το life style έπεσε στην παγίδα της υπερχρέωσης με αποτέλεσμα σήμερα που τα εισοδήματα μειώθηκαν ή και χάθηκαν εντελώς να βρίσκεται σε αδιέξοδο. Η ιδιωτική υπερχρέωση είναι τέτοιας μορφής που όποιος χάνει την εργασία του κινδυνεύει να χάσει τα πάντα.

Αρωγός ανασύνταξης η οικογένεια. Πλέον τα μελή της υπό στενή ή ευρεία έννοια ανακαλύπτουν αυτά που είχαν ξεχαστεί ως αξίες και ως νόρμες διαβίωσης και συμπεριφοράς. Οι παλαιότεροι τα είχαν ζήσει και τα αναπολούσαν. Οι νεότεροι τα μαθαίνουν τώρα και κατανοούν τα οφέλη και την χρησιμότητα τους. Η αποξένωση περιορίζεται και η αλληλεγγύη παίρνει εκπληκτικές διαστάσεις. Η ξεχασμένη κουλτούρα της αλληλοϋποστήριξης και του αλτρουισμού επανακάμπτει δίνοντας την εντύπωση πως ακόμη και από την κρίση μπορούν να βγουν θετικά μηνύματα για την ελληνική κοινωνία .

Ο φαύλος κύκλος ελλειμμάτων - ύφεσης - νέων μέτρων

Του Σαράντου Λέκκα, οικονομολόγου.

Είναι κοινή πεποίθηση ότι η ανακεφαλαιοποίηση των εγχώριων συστημικών τραπεζών ολοκληρώθηκε με επιτυχία, όπως κοινή πεποίθηση είναι ότι η πολιτική λιτότητας ενδέχεται να δημιουργήσει νέα κεφαλαιακά προβλήματα στις τράπεζες.

Το επιδιωκόμενο της δημοσιονομικής προσαρμογής είναι η όσο το δυνατόν πιο γρήγορη δημιουργία πρωτογενών πλεονασμάτων ώστε η χώρα να βγει ξανά στις αγορές περί το 2015 αναχρηματοδοτώντας το δημόσιο χρέος της χωρίς καμία στήριξη από την τρόικα.

Το επιδιωκόμενο όμως στηρίζεται στην πιο άγρια λιτότητα που έχει γνωρίσει δυτικό ανεπτυγμένο κράτος.

Η εσωτερική υποτίμηση και η απότομη μείωση των δαπανών έχει ως αποτέλεσμα την πιο βαθιά και παρατεταμένη χρονικά ύφεση που έχει γνωρίσει ανεπτυγμένο δυτικό κράτος.

Με δεδομένο ότι το εθνικό προϊόν είναι το σύνολο των αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται ως αποτέλεσμα της ζήτησης, κάθε πολιτική που περιορίζει την ενεργό ζήτηση περιορίζει και το εθνικό προϊόν.

Η συνέχιση επομένως μέτρων συρρίκνωσης των εισοδημάτων και των συντάξεων αλλά και δαπανών που έμμεσα αποτελούν εισόδημα για πολλούς πρέπει να θεωρείτε δεδομένο ότι θα συρρικνώσει περαιτέρω την οικονομική δραστηριότητα αυξάνοντας την ανεργία.

Ηδη η ανεργία στη χώρα μας είναι η μεγαλύτερη στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

Με βάση στοιχεία Απριλίου 2013 το ποσοστό της ανεργίας φθάνει το 26,9% με την ανεργία στους νέους να φθάνει το 57,5%.

Το εξίσου αρνητικό είναι ότι οι άνεργοι μαζί με τους οικονομικά μη ενεργούς πολίτες ξεπερνούν κατά περίπου ένα εκατομμύριο τους απασχολούμενους.

Φυσικά η ανεργία δεν είναι ένα απλό στατιστικό στοιχείο, η αύξησή της συμπαρασύρει τα πάντα.

Μία από τις παράπλευρες απώλειές της είναι τα μη εξυπηρετούμενα τραπεζικά δάνεια.

Η απώλεια των θέσεων εργασίας και του σταθερού μηνιαίου εισοδήματος οδηγεί άμεσα στην αδυναμία αποπληρωμής των υποχρεώσεων προς τα τραπεζικά ιδρύματα.

Οι δανειακές υποχρεώσεις τίθενται ως είδος πολυτελείας εκτός του οικογενειακού προϋπολογισμού με αποτέλεσμα τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια να αυξάνονται με μαθηματική συνέπεια.

Η εκτόξευση της ανεργίας κατά τα μνημονιακά χρόνια έχει αυξήσει τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια σε επίπεδα ρεκόρ.

Τα NPLs, δηλαδή τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια των ελληνικών τραπεζών με τη συμπλήρωση του πρώτου τριμήνου του τρέχοντος έτους έχουν φθάσει στο 29% επί του συνόλου, που σημαίνει 66 δισ. ευρώ σε απόλυτους αριθμούς, με το 40% αυτών δηλαδή περί τα 26 δισ. ευρώ να καλύπτονται από προβλέψεις που έχουν σχηματιστεί από τις τράπεζες.

Το αντίστοιχο ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων τον Δεκέμβριο του 2011 ήταν 16% και τον Δεκέμβριο του 2012 ήταν 24,2%.

Η συσχέτιση ανεργίας και μη εξυπηρετούμενων δανείων που έχει αποτυπωθεί παγκοσμίως θέλει η κορύφωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων να ακολουθεί με υστέρηση ενός περίπου εξαμήνου την κορύφωση της ανεργίας.

Εάν για παράδειγμα τα υψηλοτέρα επίπεδα ανεργίας καταγραφούν κατά το 2014 θα πρέπει να αναμένουμε κορύφωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων κατά το πρώτο εξάμηνο του 2015. Με βάση τα σημερινά δεδομένα και δη της συνέχισης των οριζόντιων μέτρων μείωσης των εισοδημάτων, πέραν του γεγονότος ότι ούτε τη δημοσιονομική προσαρμογή εξυπηρετούν, θα αυξήσουν περαιτέρω και την ανεργία.

Πρέπει απαραίτητα να σπάσει ο φαύλος κύκλος ελλειμμάτων - ύφεσης - νέων μέτρων.

Πρέπει επιτέλους να μπει ένα τέλος στη πολιτική που απαξιώνει το ανθρώπινο δυναμικό και το πάγιο παραγωγικό δυναμικό.

Πρέπει να βρεθεί ο πάτος του βαρελιού που έχει να κάνει με το κατά κεφαλήν εισόδημα και το βιοτικό επίπεδο.

Πρέπει να μην ξαναγίνουν τα λάθη του παρελθόντος αναφορικά με τον αντίκτυπο που έχει στις τράπεζες η δημοσιονομική παρακμή του ελληνικού Δημοσίου.

Πολλοί Ευρωπαίοι πολιτικοί μιλούν ανοικτά για την αναγκαιότητα του σπασίματος του συνδετικού κρίκου μεταξύ κρατών και τραπεζών υπονοώντας τη χρηματοδότηση των ελλειμμάτων από τις τράπεζες.

Στην περίπτωση της Ελλάδος το συγκεκριμένο ζητούμενο μετά το PSI έχει ήδη πραγματοποιηθεί.

Το αντίθετο όμως πώς θα πραγματοποιηθεί;

Πώς δηλαδή ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός ενός κράτους δεν θα συμπαρασύρει και τις τράπεζες.

Οι ελληνικές τράπεζες χωρίς τοξικά στοιχεία ενεργητικού θα μπορούσαν χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα να αντιμετωπίσουν τα μη εξυπηρετούμενα δάνειά τους εάν δεν είχε μεσολαβήσει το PSI.

Είναι επομένως άλλος ο δείκτης δυσκολίας όταν πριν την αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων πρέπει να αναζητηθούν κεφάλαια για την αντιμετώπιση του PSI και άλλος όταν το Δημόσιο δεν έχει επιβαρύνει με τα λάθη του και τις παραλείψεις του το εγχώριο πιστωτικό σύστημα.