Γιατί πρέπει να περιμένουμε πληθωριστικές πιέσεις.
ΤΟΥ ΣΑΡ. ΛΕΚΚΑ

Το καλοκαίρι του 2008 μπορεί ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη να έφθανε στο 4%, δηλαδή να καταγραφόταν στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων 16 ετών, μπορούσε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να εμφανιζόταν ως αποτυχημένη στην αντιμετώπιση της αύξησης των τιμών, αφού ο δεδηλωμένος στόχος της είναι το 2% ως ανώτατο αποδεκτό όριο αύξησης των τιμών, μπορούσε η συγκυρία να ήταν αρνητική, αφού οι τιμές της ενέργειας και των εμπορευμάτων είχαν εκτοξευθεί σε επίπεδα ρεκόρ, αυτό όμως δεν οδηγούσε στο ασφαλές συμπέρασμα ότι η κατάσταση δεν ήταν αντιστρέψιμη.
Ολη η ανθρωπότητα βίωνε ένα πληθωριστικό σοκ που όμοιό του είχε να αντιμετωπίσει εδώ και δεκαετίες.Πολλοί πίστευαν ότι η νεότερη έκδοση της παγκοσμιοποίησης είχε απαλλάξει τη διεθνή οικονομία από τον πληθωρισμό, κάτι που εκ του αποτελέσματος αποδείχθηκε αυταπάτη.Παρατηρώντας τότε τον δείκτη τιμών καταναλωτή στην ευρωζώνη, έβγαινε το συμπέρασμα ότι το εμφανιζόμενο πληθωριστικό σοκ ήταν απόλυτα συγκυριακό και ως εκ τούτου εκτρεφόταν από τη δυναμική που εμφάνιζαν οι τιμές των καυσίμων και των τροφίμων.Κάλλιστα μια διαφορετική συγκυρία μπορούσε στους επόμενους μήνες να αποπληθωρίσει τη διεθνή οικονομία, κάτι που τελικά έγινε πραγματικότητα.Αυτό εξαγόταν από το γεγονός ότι ο δείκτης τιμών καταναλωτή στην ευρωζώνη χωρίς καύσιμα και τρόφιμα βρισκόταν κάτω του 2%, δηλαδή καταγραφόταν στο 50% του συνολικού, πράγμα που σήμαινε ότι δεν υπήρχε γενικευμένο πληθωριστικό υπόβαθρο.Ο δομικός πληθωρισμός, αυτός που δεν συμπεριλαμβάνει τους εποχιακούς και συγκυριακούς παράγοντες ακόμη και σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία δεν προϊδέαζε για γενικευμένο πληθωριστικό περιβάλλον.Τα ίδια κατέγραφε και ο δομικός πληθωρισμός στις ΗΠΑ.Ο αμερικανικός δείκτης τιμών καταναλωτή χωρίς καύσιμα και τρόφιμα βρισκόταν λίγο πάνω από το 2%, δηλαδή χαμηλότερα κατά 50% του βασικού που καταγραφόταν λίγο χαμηλότερα του 4%.Στη βάση αυτή εξαγόταν το ασφαλές συμπέρασμα ότι εάν εξέλιπαν οι λόγοι που πυροδοτούσαν τις τιμές του πετρελαίου, των πρώτων υλών και των τροφίμων η κατάσταση θα αντιστρεφόταν άμεσα και χωρίς προβλήματα.Το σπάσιμο της φούσκας των αμερικανικών στεγαστικών δανείων και η πιστωτική και δημοσιονομική κρίση που εξακολουθεί να υφίσταται, οδήγησε στη μείωση της ενεργούς ζήτησης όπως και στην απομόχλευση των διάφορων αγορών σε παγκόσμιο επίπεδο, με αποτέλεσμα την πτώση των διεθνών τιμών και του δείκτη τιμών καταναλωτή.Σε σύγκριση με το καλοκαίρι του 2008 όπου η παγκόσμια οικονομία βίωνε ένα ασυνήθιστο υπό καθεστώς παγκοσμιοποίησης πληθωριστικό σοκ, το φετινό καλοκαίρι βρίσκει την παγκόσμια οικονομία στο άλλο άκρο, αυτό του αντιπληθωριστικού σοκ.Οπως συμβαίνει σε όλους τους τομείς της ζωής, τα διάφορα σοκ έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό γνώρισμα, τη σύντομη χρονικά παρουσία τους.Προσωπικά πιστεύουμε ότι και το αντιπληθωριστικό σοκ μετά το τέλος του καλοκαιριού θα αποτελεί παρελθόν και αυτό διότι παρατηρώντας τον πυρήνα του πληθωρισμού, βλέπουμε ειδικά για την ευρωζώνη, που από Ιούνιο του 2009 βρίσκεται σε τιμές με αρνητικό πρόσημο, ότι οι τιμές σε σχέση με το περυσινό καλοκαίρι δεν έχουν καταγράψει σημαντική πτώση.Ο δομικός πληθωρισμός, εξαιρουμένων δηλαδή της ενέργειας και των τροφίμων, υποχώρησε για τους 16 της ευρωζώνης στο 1,4% τον Ιούνιο 2009 έναντι 1,5% του Μαΐου 2009.Εάν τον συγκρίνουμε με τον αντίστοιχο μήνα του 2008 όπου ο δομικός πληθωρισμός καταγραφόταν στο 2%, τότε εύκολα συνάγουμε το συμπέρασμα ότι η αποκλιμάκωση του σκληρού πυρήνα του πληθωρισμού είναι της τάξεως του 0,6%.Εάν συγκρίνουμε την πτώση του συνολικού πληθωρισμού που από τα επίπεδα του 4%, που καταγραφόταν το δίμηνο Ιούνιος - Ιούλιος 2008, έπεσε στο αρνητικό 0,1 % τον Ιούνιο του 2009, τότε διαπιστώνουμε τον καθοριστικό ρόλο των καυσίμων και των τροφίμων στην διαμόρφωση των τιμών.Οταν ο συνολικός πληθωρισμός παρουσιάζει πτώση τεσσάρων ποσοστιαίων μονάδων και ο δομικός μόνο κατά έξι δέκατα της μονάδος, τότε εκείνο που πρέπει να αναμένουμε είναι η αντιστροφή της τάσης με σταδιακή ενίσχυση των τιμών.Η σταδιακή ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας και η ενίσχυση της ζήτησης πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι θα οδηγήσει στην ενίσχυση των πληθωριστικών πιέσεων.

Ο κ. Σαράντος Λέκκας είναι οικονομολόγος

(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 26/7/2009)

Τι έπεται μετά το παγκοσμιοποιημένο πληθωριστικό σοκ του 2008.
ΤΟΥ ΣΑΡ. ΛΕΚΚΑ

Βλέποντας τα επίπεδα των τιμών σε παγκόσμιο επίπεδο το καλοκαίρι του 2008, ο καθένας αντιλαμβανόταν πως η διεθνής οικονομία βίωνε το πρώτο παγκοσμιοποιημένο πληθωριστικό σοκ. Για πολλούς το φάντασμα του πληθωρισμού είχε εξαφανισθεί μιας και η παγκοσμιοποίηση φρόντιζε με τους μηχανισμούς συγκράτησης του κόστους να κρατά τις τιμές χαμηλά.Η μετακίνηση κεφαλαίων προς τις αναπτυσσόμενες χώρες και η ανάπτυξη παραγωγικών μονάδων, εκεί όπου το εργατικό κόστος ήταν μηδαμινό σε σχέση με εκείνο των δυτικών οικονομιών, είχαν οδηγήσει στη συμπίεση των τιμών σε χαμηλά επίπεδα για αρκετά χρόνια που ξεπερνούσαν την 15ετία.Η συγκράτηση των τιμών επί μεγάλο χρονικό διάστημα σε χαμηλά επίπεδα είχε οδηγήσει στην ύφανση θεωριών, σύμφωνα με τις οποίες το φαινόμενο του πληθωρισμού επί παγκοσμιοποίησης θα εξαφανιζόταν.Η πορεία των πραγμάτων ήταν διαφορετική.Η άνοδος του βιοτικού επιπέδου στις αναπτυσσόμενες χώρες, η αύξηση των εργατικού κόστους και η σταδιακή ενσωμάτωσή τους στην παγκόσμια οικονομία άλλαξε τα δεδομένα.Πλέον ογκωδέστατες πληθυσμιακά ομάδες, οι οποίες μέχρι πρότινος αναφέρονταν ως φθηνό εργατικό δυναμικό που μπορούσε να ζει διατροφικά λιτά, μετατράπηκαν σε καταναλωτές με δυτικού τρόπου διατροφικές συνήθειες.Η ζήτηση για τρόφιμα, πρώτες ύλες και ενεργειακά προϊόντα πήρε μεγάλες διαστάσεις με το γνωστό σε όλους αποτέλεσμα, την εκτόξευση των τιμών τους με αποκορύφωμα το καλοκαίρι του 2008.Το πρώτο παγκοσμιοποιημένο πληθωριστικό σοκ ήταν γεγονός.Ομιλούμε για το πρώτο σοκ, διότι ο πληθωρισμός πάντα υπήρχε, απλά κατά τη συγκυρία του 2008 ως καρκινικό μόρφωμα έχει μετασταθεί σε άλλον τομέα της οικονομίας.Κατά την προηγούμενη 20ετία ο πληθωρισμός αφορούσε χρηματοοικονομικά προϊόντα, την δεκαετία του '80 τα ομόλογα, τη δεκαετία του '90 τις μετοχές και κατά την πρώτη 7ετία του νέου αιώνα τα ακίνητα.Η ζήτηση όμως για ομόλογα, μετοχές και ακίνητα αφορούσε συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες κυρίως των αναπτυσσόμενων δυτικών κρατών.Η ζήτηση για τρόφιμα, πρώτες ύλες και ενεργειακά προϊόντα αφορούσε ογκωδέστερες πληθυσμιακά ομάδες οι οποίες είχαν ιδιότυπη καταναλωτική συμπεριφορά.Μέχρι αυτή η συμπεριφορά να ισορροπήσει, οι τιμές διεθνώς αυξάνονταν και σταθεροποιούνταν σε υψηλότερα επίπεδα. Ο ανταγωνισμός έστελνε κεφάλαια από τη Δύση στις αναπτυσσόμενες χώρες, αφού το κόστος εργασίας ήταν φθηνό και η παραγωγικότητα ανά μονάδα παραγόμενου προϊόντος ήταν χαμηλότερη.Οσο αυτή η διαδικασία συνεχιζόταν το πληθυσμιακό σοκ παρέμενε ενεργό, όταν μετά το καλοκαίρι του 2008 σταμάτησε αυτόματα σταμάτησε και η αύξηση των τιμών.Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η μεταφορά κεφαλαίων στις αναπτυσσόμενες χώρες αύξανε το βιοτικό επίπεδο αυτών των χωρών μετατρέποντας τους απλούς και χωρίς ιδιαίτερες καταναλωτικές προτιμήσεις πολίτες σε δυτικού τύπου καταναλωτές.Αυτή η μετατόπιση της κατανάλωσης από τις ανεπτυγμένες στις αναπτυσσόμενες χώρες δεν την συναντούσαμε ιστορικά για πρώτη φορά, είχε πρωτοεμφανισθεί κατά την περίοδο της πρώτης χρυσής εμφάνισης της παγκοσμιοποίησης μεταξύ 1870-1913.Τότε τον ρόλο των εταιρειών είχαν οι ιμπεριαλιστικές πρακτικές των μεγάλων δυνάμεων μέσω των αποικιών.Οπως και τότε η όλη διαδικασία περνούσε μέσα από τέσσερις φάσεις.Η πρώτη αφορούσε την εγκατάσταση εταιρειών στις χώρες χαμηλού κόστους, η δεύτερη ενίσχυε τις υποδομές και τις εισαγωγές αυτών των χωρών και η τρίτη αύξανε την κατανάλωση.Υπάρχει όμως και η τέταρτη που ζούμε μετά το καλοκαίρι του 2008.Κατά την τέταρτη φάση όταν έχει ήδη συντελεστεί πλήρως η μετατόπιση της κατανάλωσης από τις ανεπτυγμένες στις αναπτυσσόμενες χώρες, τότε η παραγωγή και η αποταμίευση θα ακολουθήσουν αντίστροφη πορεία προς τις ανεπτυγμένες χώρες.Ιστορικά η όλη διαδικασία έχει ξανασυμβεί με τρόπο απόλυτο.Μέχρι το καλοκαίρι του 2008 στα πλαίσια της νέας έκδοσης της παγκοσμιοποίησης η διεθνής κοινότητα βίωνε ένα φυσιολογικό πληθωριστικό σοκ το οποίο δεν ήταν άλλο παρά το αποτέλεσμα της μετατόπισης της κατανάλωσης προς τις αναπτυσσόμενες χώρες.Η έναρξη της τέταρτης φάσης και η αποκατάσταση της πληθωριστικής τάξης έχουν αλλάξει τα δεδομένα.Η διεθνής κοινότητα πλέον βιώνει τη διαδικασία αποκλιμάκωσης των τιμών.Το εντυπωσιακό είναι ότι από το πληθωριστικό σοκ του καλοκαιριού του 2008 πήγαμε στο άλλο άκρο, που έχει να κάνει με τον αρνητικό πληθωρισμό.Πολλοί ισχυρίζονται ότι οδηγούμαστε σε καταστάσεις βίαιου αποπληθωρισμού κάτι που προσωπικά πιστεύουμε ότι δεν ισχύει.Μπορεί στην ευρωζώνη ο πληθωρισμός τον Ιούλιο 2009 να μειώθηκε από 0% σε -0,1%, όμως η σύγκριση γίνεται με τα υψηλά ποσοστά του προηγούμενου καλοκαιριού, όπου ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη καταγραφόταν τον Ιούλιο του 2008 στο 4%.Εάν δούμε τον δομικό πληθωρισμό, εξαιρουμένων δηλαδή της ενέργειας και των τροφίμω,ν ο πληθωρισμός τον Ιούνιο του 2009 καταγραφόταν στο 1,4% ελάχιστα χαμηλότερος από το 1,5% του Μαΐου 2009.Προσωπικά πιστεύουμε ότι μετά τον Ιούλιο 2009, οπότε θα υπάρξει πιθανότατα νέο αρνητικό επίπεδο μίας και η σύγκριση θα γίνεται με το επίσης 4% που καταγράφηκε τον αντίστοιχο μήνα του 2008, ο πληθωρισμός θα ξαναεμφανίσει θετικό πρόσημο και στη βάση του νέου κύκλου ανάπτυξης θα ενισχυθεί περαιτέρω.

Ο κ. Σαράντος Λέκκας είναι οικονομολόγος

(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 19/7/2009)

Οι σπόροι της επόμενης μεγάλης κρίσης.

Του Σαρ. Λέκκα
Οι τρόποι αντιμετώπισης των κρίσεων και των υφεσιακών καταστάσεων όπως έχει δείξει η εμπειρία των τελευταίων δεκαετιών αποτελούν το εφαλτήριο των κρίσεων που θα ακολουθήσουν.Οι σπόροι της επόμενης μεγάλης κρίσης έχουν ήδη ριχτεί με την υιοθέτηση της ποσοτικής νομισματικής χαλάρωσης από την πλευρά των ΗΠΑ, της Βρετανίας κυρίως, αλλά και από την πλευρά της ευρωζώνης.Οι κεντρικές τράπεζες αυτών των κρατών υιοθέτησαν την πρακτική της κεντρικής τράπεζας της Ιαπωνίας και από την αρχή της άνοιξης του 2009 δημοσιοποίησαν προγράμματα αγοράς ομολόγων, πράγμα που στην ουσία σημαίνει κοπή νέου χρήματος.Στις 5 Μαρτίου 2007 η Τράπεζα της Αγγλίας ανακοίνωσε την αγορά ομολόγων 75 δισ. στερλινών, τυπώνοντας στην ουσία ισόποσο μέγεθος στερλινών.Μπροστά στην αγωνία κάλυψης των ελλειμμάτων η Βρετανοί δεν δίστασαν να πληθωρίσουν το νόμισμά τους.Μέσα σε λίγες ημέρες η απόδοση του 10ετούς βρετανικού ομολόγου -που υποδηλώνει το κόστος δανεισμού του βρετανικού δημοσίου - περιορίσθηκε από το 3,64% στο 2,94%.Στις 18 Μαρτίου η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ ανακοίνωσε την αγορά κρατικών ομολόγων ύψους 300 δισ. στερλινών και την αγορά τιτλοποιημένων ενυπόθηκων δανείων ύψους 750 δισ. δολ.Στην ουσία η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ κόβει χρήμα 1 τρισ. δολ. για να αντιμετωπίσει το πάγωμα των αγορών. Η υπερπροσφορά δολαρίων είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση της απόδοσης του 30ετούς ομολόγου από το 3,75% στο 3,4% , του 10ετούς στο 2%, επίπεδο εντυπωσιακό εάν το συγκρίνουμε με το 5,3% που καταγράφονταν στα μέσα του 2007, την άνοδο του ευρώ κατά 4,82%, του γιεν κατά 2,8% και του χρυσού στα 944,2 δολάρια.Στις 7 Μαΐου 2009 η κεντρική τράπεζα της Αγγλίας ανακοίνωσε ότι επεκτείνει το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων κατά 50 δισ. στερλίνες, ανεβάζοντας το συνολικό πρόγραμμα στα επίπεδα των 125 δισ. στερλινών.Την ίδια ημέρα η κεντρική τράπεζα της ευρωζώνης ανακοίνωσε το δικό της πρόγραμμα αγοράς εταιρικών ομολόγων ύψους 60 δισ. ευρώ, ενώ παράλληλα επέκτεινε τον χρόνο χρηματοδότησης προς τις τράπεζες από 6 σε 12 μήνες, ορίζοντας και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ως αντισυμβαλλόμενο μέρος.Στη ουσία, τα μέτρα αντιμετώπισης της τρέχουσας χρηματοπιστωτικής κρίσης, είτε αυτά είναι δημοσιονομικού χαρακτήρα είτε νομισματικού, εάν εφαρμόζονται χωρίς μέτρο και κυρίως χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης πρέπει να θεωρείτε βέβαιο ότι σε λίγους μήνες από τη στιγμή που η κρίση θα έχει ξεχαστεί θα αποτελέσουν εφαλτήριο νέας φούσκας και φυσικά νέας κρίσης.Αυτή την περίοδο το άγχος κυβερνήσεων και νομισματικών Αρχών επιβάλλει πρακτικές που σε ορισμένες περιπτώσεις είναι ακραίου τύπου.Για παράδειγμα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν είχε κανένα λόγο, την ώρα μάλιστα που η ύφεση παρουσιάζει σημάδια αποκλιμάκωσης, να προχωρήσει στην αγορά εταιρικών ομολόγων, δηλαδή δεν είχε κανένα λόγο να πληθωρίσει το ευρώ με την κοπή νέου χρήματος.Η ποσοτική νομισματική χαλάρωση οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην ενίσχυση του υπόβαθρου πάνω στο οποίο θα στηριχθεί η επόμενη κρίση.Αυτό στηρίζεται στον απλό λόγο ότι ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης δεν μπορεί να παραβιάζεται χωρίς κόστος.Οταν η προσφορά χρήματος αυξάνεται, όταν δηλαδή αυξάνονται οι απαιτήσεις σε σχέση με την παραγωγή, τότε οι απαιτήσεις δεν αντικρίζονται από απτά περιουσιακά στοιχεία.Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα οι τιμές των περιουσιακών στοιχείων να αυξηθούν.Ηδη και παρ’ ότι η ύφεση της παγκόσμιας οικονομίας σύμφωνα με τους διεθνείς οργανισμούς θα διαρκέσει όλο το 2009, με πρώτες αναπτυξιακές αναλαμπές προς τα τέλη του πρώτου 6μήνου του 2010, εντούτοις τα πρόδρομα φαινόμενα της επόμενης φούσκας εκδηλώνονται τόσο στα χρηματιστήρια όσο και στην τιμή του πετρελαίου .Τα διεθνή χρηματιστήρια από τις 9 Μαρτίου 2009 έχουν μπει σε διαδικασία σταδιακής ανάκτησης της κεφαλαιοποίησης, που χάθηκε μετά το καλοκαίρι του 2007, ενώ το αργό πετρέλαιο στα μέσα του καλοκαιριού του 2009 βρίσκεται περί τα 63 δολάρια το βαρέλι, έχοντας ενισχυθεί από τον Φεβρουάριο του 2009 όταν καταγράφονταν στα 34 δολάρια, κατά 85%.Η απουσία σεβασμού του νόμου της προσφοράς και της ζήτησης πάντα έχει κόστος.Το τραγικό στοιχείο της παραβίασης αφορά τα παραγωγικά μέλη των κοινωνιών, που διαπιστώνουν ότι η αξία των αποταμιεύσεων που προέρχονται από παραγωγικούς παράγοντες χάνουν συνεχώς αξία σε σχέση με τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που η υπερπροσφορά χρήματος οδηγεί σε υψηλοτέρα επίπεδα.Ηδη και ενώ ακόμη η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται στον πυρήνα της υφεσιακής καταιγίδας, η εκδήλωση αύξησης των τιμών σε συγκεκριμένα περιουσιακά στοιχεία αποκαλύπτει το μέρος του προβλήματος που η υπερπροσφορά χρήματος θα δημιουργήσει στο μέλλον.Η απάντηση στο πρόβλημα είναι οφθαλμοφανής.Το χρήμα σε όποια μορφή και εάν παρουσιάζεται πρέπει να αντικρίζεται με αγαθά και υπηρεσίες.Η παγκόσμια οικονομία έχει μπει τις τελευταίες δεκαετίες σε ένα μεγάλο φαύλο κύκλο.Δεν έχει γίνει κατανοητό ότι οι κάθε είδους πιστώσεις όταν δεν αντικρίζονται από περιουσιακά στοιχεία λειτουργούν ως μηχανισμός κατ’ αρχήν αύξησης των τιμών των περιουσιακών στοιχείων με τη δημιουργία φούσκας και στη συνέχεια κρίσεων και μάλιστα ισχυρότατων.Το μέγεθος των κρίσεων είναι θέμα του όγκου των απαιτήσεων που δεν αντικρίζονται από περιουσιακά στοιχεία.Εάν δεν αντιμετωπιστεί αυτό το ζήτημα τότε οι κρίσεις ανά τακτά χρονικά διάστημα θα αποτελούν μέρος της ζωής μας.Πρέπει να υιοθετηθεί ένας κανόνας, κοινός και απόλυτα σεβαστός από όλους, σύμφωνα με το οποίο η προσφορά απαιτήσεων, δηλαδή η κοπή χρήματος, οι εκδόσεις ομολόγων, οι πιστώσεις και γενικά τα εργαλεία πίστης να έχουν όριο την παραγωγή περιουσιακών στοιχείων ή ένα συγκεκριμένο πολλαπλάσιό τους που θα τεθεί από τη διεθνή κοινότητα.Η ανισόρροπη οικονομική επέκταση, προϊόν της ασύδοτης πίστωσης, πρέπει να λάβει τέλος.Οσο η χρηματική οικονομία δεν θα στηρίζεται στην πραγματική, δηλαδή όσο οι απαιτήσεις δεν θα αντικρίζονται σε απτά περιουσιακά στοιχεία, οι κρίσεις θα είναι αναπόφευκτες.Οσο η χρηματική οικονομία θα απομακρύνεται από την πραγματική, τόσο θα είναι μεγαλύτερος ο αντίκτυπος της κρίσης που θα παρουσιάζεται.Σήμερα οι κάτοχοι καταθέσεων και ομολόγων πιστεύουν ότι έχουν συγκεκριμένες απαιτήσεις πάνω σε πραγματικά περιουσιακά στοιχεία.Ισχυριζόμαστε ότι πιστεύουν, διότι κάτι τέτοιο δεν υφίσταται.Σήμερα υπάρχουν περισσότερες και μάλιστα υπέρ το δέον εκκρεμείς απαιτήσεις από απτά περιουσιακά στοιχεία.Ειδικά οι ΗΠΑ έχουν πλημμυρίσει όλο τον κόσμο με δολάρια, τα οποία δεν αντικρίζονται με τίποτα άλλο παρά από την υποτιθέμενη ισχύ της αμερικανικής οικονομίας.Η μεγαλύτερη και μάλιστα αχαρτογράφητη φούσκα της παγκόσμιας οικονομίας είναι η κοπή δολαρίων χωρίς κανένα περιορισμό.Πρέπει να μπει ένας φραγμός, ένα εμπόδιο σε αυτήν τη διαδικασία.Ενας τέτοιος φραγμός θα ήταν η ανάδειξη ενός παγκοσμίου νομίσματος.Ενα νέο φερέγγυο νόμισμα θα έβαζε τέλος στην ασυδοσία που καταγράφεται τις τελευταίες δεκαετίες.

Ο κ. Σαράντος Λέκκας είναι οικονομολόγος

(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 12/7/2009)

Η παράβαση του νόμου της προσφοράς και της ζήτησης .
ΤΟΥ ΣΑΡ. ΛΕΚΚΑ-Οικονομολόγου

Είτε το θέλουμε είτε όχι, η οικονομική πραγματικότητα διέπεται από τον νόμο της προσφοράς και της ζήτησης. Μέχρι σήμερα δεν έχει υπάρξει τρόπος παραβίασης του χωρίς συνέπειες.Από τη στιγμή που κάποιοι θελήσουν να τον παραβλάψουν, ο νόμος λειτουργεί με τρόπο που να τους θυμίζει ότι ορισμένα πράγματα είναι απαραβίαστα.Πολλοί ξεχνούν αυτή τη διάσταση, οπότε δικαίως βρίσκονται εκ των υστέρων σε θέση άμυνας και αποδοχής δυσμενών τετελεσμένων γεγονότων. Πολλοί αναρωτιούνται γιατί φθάσαμε σήμερα να ομιλούμε για τη μεγαλύτερη χρηματοπιστωτική κρίση από το 1930. Αρκετοί αναφέρουν ως ρίζα του προβλήματος την πιστωτική αγορά των ΗΠΑ.Το πρόβλημα όντως ξεκίνησε από τις ΗΠΑ, όμως οι απώλειες που καταγράφει η παγκόσμια οικονομία δεν οφείλονται μόνο στο σπάσιμο της φούσκας των αμερικανικών στεγαστικών δανείων.Αυτή ήταν η αφορμή. Η βασική και εν πολλοίς η μοναδική αιτία είναι η παραβίαση του νόμου της προσφοράς και της ζήτησης αναφορικά με τη ρευστότητα.Ο μέσος παγκόσμιος δείκτης μόχλευσης, δηλαδή ο παγκόσμιος δανεισμός ως προς το παγκόσμιο ΑΕΠ τα τελευταία 60 χρόνια ήταν κοντά στο 18. Στις διεθνείς χρηματοοικονομικές κρίσεις που προηγήθηκαν της τωρινής, δηλαδή στις κρίσεις του 1974, του 1987, του 1998 και του 2001 ο δείκτης μόχλευσης έφθασε στα επίπεδα του 28.Το καλοκαίρι του 2007, όταν ξεκίνησε η κρίση στις ΗΠΑ, ο δείκτης μόχλευσης είχε φθάσει στο 60. Η υπομόχλευση που ακολούθησε οδήγησε τον δείκτη την άνοιξη του 2009 στα επίπεδα του 28, δηλαδή σε επίπεδα κρίσεων που θεωρήθηκαν κατά το παρελθόν ως ιδιαιτέρα σημαντικές. Τα ανωτέρω δικαιολογούν πλήρως το μέγεθος της κρίσης του 2008-2009.Το παγκόσμιο ΑΕΠ καταγράφεται σήμερα στα επίπεδα των 56 τρισ. δολαρίων, ενώ η παγκόσμια ρευστότητα, συμπεριλαμβανομένης και της μόχλευσης, φθάνει στα επίπεδα του 1.208% του παγκοσμίου ΑΕΠ, δηλαδή στα εξωπραγματικά επίπεδα των 676,48 τρισ. δολαρίων. Από αυτά, το καθαρό χρήμα αντιπροσωπεύει το 1%, οι χορηγήσεις των τραπεζών το επιπλέον 18%, οι τιτλοποιήσεις το επιπλέον 12% και τα κάθε είδους παράγωγα το επιπλέον 81% της ρευστότητας. Το καθαρό χρήμα που κυκλοφορεί αντιπροσωπεύει το 7% του παγκοσμίου ΑΕΠ, οι χορηγήσεις των τραπεζών το επιπλέον 80 %, οι τιτλοποιήσεις το επιπλέον 145% και τα παράγωγα το επιπλέον 976% του παγκοσμίου ΑΕΠ.Αυτή δυστυχώς είναι η πραγματικότητα. Και αυτή η πραγματικότητα συνιστά σαφή παραβίαση του κανόνα της προσφοράς και της ζήτησης. Είτε το θέλουμε είτε όχι το ποσό της ρευστότητας που ρέει στην παγκόσμια οικονομία πρέπει να προσδιορίζεται από απτά περιουσιακά στοιχεία.Αυτό είναι λογικό και προαπαιτούμενο, αφού κάθε μορφή πίστης στην ουσία συνιστά μία απαίτηση έναντι συγκεκριμένων περιουσιακών στοιχειών. Η παράβαση του νόμου της προσφοράς και της ζήτησης είναι προφανής. Από τη μία πλευρά έχουμε περιουσιακά στοιχεία 56 τρισ. δολαρίων και από την άλλη ρευστότητα 676,48 τρισ. δολαρίων.Οι απαιτήσεις που δημιουργεί η ρευστότητα δεν ανταποκρίνονται στην παραγωγή, δεν υπάρχει συμμετρία και το κενό που δημιουργείται οδηγεί σε μεγάλα αδιέξοδα και σε επαναλαμβανόμενες κρίσεις. Εάν θεωρήσουμε τη ρευστότητα και την παραγωγή ως δύο πλάκες οι οποίες με υπαιτιότητα της ρευστότητας απομακρύνονται η μία από την άλλη, τότε το κενό που διαμορφώνεται λειτουργεί ως χοάνη εντός της οποίας γίνεται η υπομόχλευση της παγκόσμιας οικονομίας.Οσο μεγαλύτερο το κενό τόσο μεγαλύτερη η υπομόχλευση και η διαδικασία καταστροφής στοιχείων που δεν ανταποκρίνονται στην παραγωγή. Οι επιπτώσεις της τρέχουσας κρίσης εμφανίζονται σε τέτοιο τρομακτικό βαθμό διότι το κενό που είχε διαμορφωθεί μεταξύ της πραγματικής οικονομίας και της ρευστότητας δεν έχει προηγούμενο κατά τα τελευταία 70 χρόνια. Στη βάση αυτή η λύση του προβλήματος δεν μπορεί να είναι άλλη από την αντιστοιχία περιουσιακών στοιχείων και ρευστότητας. Απαιτείται σεβασμός του νόμου της προσφοράς και της ζήτησης.Με απλά λόγια πρέπει να υπάρξει πλαίσιο με αυστηρώς καθοριζόμενα όρια αναφορικά με τα επίπεδα της ρευστότητας. Πρέπει να υπάρξουν περιορισμοί. Οι τελευταίοι περιορισμοί γυρίζουν τον χρόνο στις 15 Αυγούστου 1971, όταν ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Νίξον κατήργησε τον κανόνα ανταλλαγής χρυσού, σύμφωνα με το οποίο η αξία του κυκλοφορούντος δολαρίου έπρεπε να αντισταθμίζεται με αντίστοιχη ποσότητα χρυσού.Η ισοτιμία την περίοδο της κατάργησης του κανόνα ήταν 1 ουγκιά χρυσού προς 42,22 δολάρια. Εκτοτε η ρευστότητα δεν αντιστοιχίζεται με τίποτα απτό, οπότε ειδικά για τις ΗΠΑ η πρακτική να κόβουν χρήμα και να πλημμυρίζουν τον κόσμο με χαρτί χωρίς αντίκρισμα οδήγησε στα αποτελέσματα που βιώνουν όλοι οι κάτοικοι του πλανήτη από το καλοκαίρι του 2007.Πρέπει να τεθούν όρια και περιορισμοί. Επιβάλλεται η επιβράβευση των παραγωγικών δυνάμεων της κοινωνίας, οι οποίες δυστυχώς κάθε φορά που εκδηλώνονται κρίσεις διαπιστώνουν ότι η παραγωγικότητα και ο ορθολογισμός δεν θεωρούνται υγιείς διαδικασίες.

(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 7/7/2009)