Του Σαράντου Λέκκα
Η υποβάθμιση Γαλλίας-Αυστρίας από τον αμερικανικό οίκο αξιολόγησης Standard & Poor’s και άρα η απώλεια του 3Α δύο εκ των έξι χωρών από τις εγγυήτριες χώρες του EFSF, που είχαν την ανώτερη αξιολόγηση, όπως ήταν φυσιολογικό, οδήγησε στη μέγιστη παράπλευρη απώλεια, αυτή της απώλειας του 3Α του ίδιου του προσωρινού μηχανισμού χρηματοπιστωτικής σταθερότητας (EFSF).
Στην προοπτική εκ νέου αναβάθμισης του μηχανισμού σε 3Α με την προϋπόθεση της αύξησης των παρεχόμενων εγγυήσεων, η θέση της Γερμανίας είναι ξεκάθαρη: Περισσότερες εγγυήσεις πρέπει να δοθούν από τις χώρες που υποβαθμίστηκαν και ότι είναι προτιμότερη η υποβάθμιση παρά η αύξηση των εγγυήσεων από την πλευρά της.
Γιατί όμως η Γερμανία αντιδρά με αυτόν τον τρόπο, γιατί αντιδρά στην προοπτική αύξησης των εγγυήσεων και γιατί δεν επιδεικνύει την ελάχιστη αλληλεγγύη που οι συνθήκες επιβάλλουν;Η απάντηση είναι απλή.Σήμερα, η Γερμανία αναχρηματοδοτεί το χρέος και αποπληρώνει τις υποχρεώσεις της με ιδανικά επιτόκια.Στις αρχές Ιανουαρίου 2012 το βραχυπρόθεσμο κόστος άντλησης κεφαλαίων ήταν αρνητικό.Τα 6μηνα έντοκα είχαν αρνητική απόδοση για πρώτη φορά στη γερμανική ιστορία άντλησης κεφαλαίων.Οι επενδυτές αντί να εισπράττουν τόκους από την πράξη στήριξης της γερμανικής οικονομίας δέχθηκαν να πληρώσουν φύλακτρα μέσου κόστους - 0,0122%.Στα μέσα Ιανουαρίου 2012 το μεσοπρόθεσμο κόστος δανεισμού καταγράφηκε κοντά στο ιστορικά χαμηλό, περί 0,75%, ενώ ανάλογες ιστορικές επιδόσεις καταγράφονται και σε μακροπρόθεσμες περιόδους με τα 30ετή ομόλογα να έχουν επιτόκιο 2,62%.Αρα το πρόβλημα χρέους των εταίρων της μετατρεπόταν σε μέγιστο όφελος για την ίδια.Ποιος πολιτικός ηγέτης με επικεντρωμένη την προσοχή του στην ικανοποίηση των αναγκών της χώρας του και άρα χωρίς βλέψεις ανάληψης μέρους του κόστους του προβλήματος χρέους που διαπερνά την Ευρωπαϊκή Ενωση από το ένα άκρο στο άλλο θα άλλαζε τις ιδανικές για εαυτόν συνθήκες με δική του πρωτοβουλία;Στη βάση του υπόβαθρου που αναφέραμε στο πρόσωπο της Ανγκέλα Μέρκελ δεν θα αναμέναμε κάτι διαφορετικό.Η στάση της είναι φρικτά αναμενόμενη, εάν λάβουμε υπόψη τον τρόπο που λειτουργεί λογιστικά η διαδικασία άντλησης κεφαλαίων από τον προσωρινό μηχανισμό σταθερότητας.Οπως είναι γνωστό, ο EFSF δανείζεται από την αγορά για λογαριασμό των κυβερνήσεων της ζώνης του ευρώ, προκειμένου να προσφέρει κεφάλαια στις χώρες που έχουν οικονομική ανάγκη.Στατιστικά το δάνειο που παρέχεται στην δανειζόμενη χώρα δεν καταγράφεται ως άμεσο δάνειο από τον EFSF, αλλά ως δάνειο από τον EFSF προς τις εγγυήτριες χώρες που με τη σειρά τους δανείζουν τα χρήματα στις χώρες που τα έχει ανάγκη, καταγράφοντας την όλη διαδικασία ως απαίτηση προς τη χώρα-αποδέκτη.Αρα υπάρχει αύξηση του ακαθάριστου δημόσιου χρέους των χωρών που παρέχουν τις εγγυήσεις, ενώ η χώρα-αποδέκτης εγγράφει ακαθάριστο χρέος έναντι των εγγυητριών-χωρών.Με δεδομένο, επίσης, ότι οι αγορές τιμωρούν άμεσα ακόμη και την ένδειξη ανησυχίας ως προς την ευρωστία των δημοσίων οικονομικών μίας χώρας, τότε γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η Γερμανία σε καμία των περιπτώσεων δεν θα ήθελε να δώσει την εντύπωση μεταβολής προς τα χείρω της δημοσιονομικής της θέσης.Με δεδομένο ότι ο EFSF ακόμη και μετά την υποβάθμιση του απόλυτου αξιόχρεού του διατηρεί τη δυνατότητα δανεισμού 440 δισ. ευρώ παρά τη μεταβολή προς το αρνητικότερο του κόστους άντλησης των κεφαλαίων, η θέση της Γερμανίας δεν θα μπορούσε να είναι άλλη από αυτή που πρεσβεύει από την αρχή της κρίσης, δηλαδή, τη θέση πως αυτοί που φταίνε πρέπει να αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους.Η Γερμανία, έχοντας την ψευδαίσθηση ότι αποτελεί νησίδα οικονομικής ευρωστίας εν μέσω απόλυτης καταιγίδας και αυτοπαγιδευόμενη στο πλαίσιο που διαμορφώνουν η ανωτερότητα, οι θετικές γι' αυτή συγκυρίες, καθώς και η έλλειψη ηγετών με όραμα και αποφασιστικότητα εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης λειτουργεί κοντόφθαλμα όσο και εάν ο ρεαλισμός που επιδεικνύει προς το παρόν την ευνοεί τόσο χρηματοοικονομικά όσο και γεωπολιτικά.
Στην προοπτική εκ νέου αναβάθμισης του μηχανισμού σε 3Α με την προϋπόθεση της αύξησης των παρεχόμενων εγγυήσεων, η θέση της Γερμανίας είναι ξεκάθαρη: Περισσότερες εγγυήσεις πρέπει να δοθούν από τις χώρες που υποβαθμίστηκαν και ότι είναι προτιμότερη η υποβάθμιση παρά η αύξηση των εγγυήσεων από την πλευρά της.
Γιατί όμως η Γερμανία αντιδρά με αυτόν τον τρόπο, γιατί αντιδρά στην προοπτική αύξησης των εγγυήσεων και γιατί δεν επιδεικνύει την ελάχιστη αλληλεγγύη που οι συνθήκες επιβάλλουν;Η απάντηση είναι απλή.Σήμερα, η Γερμανία αναχρηματοδοτεί το χρέος και αποπληρώνει τις υποχρεώσεις της με ιδανικά επιτόκια.Στις αρχές Ιανουαρίου 2012 το βραχυπρόθεσμο κόστος άντλησης κεφαλαίων ήταν αρνητικό.Τα 6μηνα έντοκα είχαν αρνητική απόδοση για πρώτη φορά στη γερμανική ιστορία άντλησης κεφαλαίων.Οι επενδυτές αντί να εισπράττουν τόκους από την πράξη στήριξης της γερμανικής οικονομίας δέχθηκαν να πληρώσουν φύλακτρα μέσου κόστους - 0,0122%.Στα μέσα Ιανουαρίου 2012 το μεσοπρόθεσμο κόστος δανεισμού καταγράφηκε κοντά στο ιστορικά χαμηλό, περί 0,75%, ενώ ανάλογες ιστορικές επιδόσεις καταγράφονται και σε μακροπρόθεσμες περιόδους με τα 30ετή ομόλογα να έχουν επιτόκιο 2,62%.Αρα το πρόβλημα χρέους των εταίρων της μετατρεπόταν σε μέγιστο όφελος για την ίδια.Ποιος πολιτικός ηγέτης με επικεντρωμένη την προσοχή του στην ικανοποίηση των αναγκών της χώρας του και άρα χωρίς βλέψεις ανάληψης μέρους του κόστους του προβλήματος χρέους που διαπερνά την Ευρωπαϊκή Ενωση από το ένα άκρο στο άλλο θα άλλαζε τις ιδανικές για εαυτόν συνθήκες με δική του πρωτοβουλία;Στη βάση του υπόβαθρου που αναφέραμε στο πρόσωπο της Ανγκέλα Μέρκελ δεν θα αναμέναμε κάτι διαφορετικό.Η στάση της είναι φρικτά αναμενόμενη, εάν λάβουμε υπόψη τον τρόπο που λειτουργεί λογιστικά η διαδικασία άντλησης κεφαλαίων από τον προσωρινό μηχανισμό σταθερότητας.Οπως είναι γνωστό, ο EFSF δανείζεται από την αγορά για λογαριασμό των κυβερνήσεων της ζώνης του ευρώ, προκειμένου να προσφέρει κεφάλαια στις χώρες που έχουν οικονομική ανάγκη.Στατιστικά το δάνειο που παρέχεται στην δανειζόμενη χώρα δεν καταγράφεται ως άμεσο δάνειο από τον EFSF, αλλά ως δάνειο από τον EFSF προς τις εγγυήτριες χώρες που με τη σειρά τους δανείζουν τα χρήματα στις χώρες που τα έχει ανάγκη, καταγράφοντας την όλη διαδικασία ως απαίτηση προς τη χώρα-αποδέκτη.Αρα υπάρχει αύξηση του ακαθάριστου δημόσιου χρέους των χωρών που παρέχουν τις εγγυήσεις, ενώ η χώρα-αποδέκτης εγγράφει ακαθάριστο χρέος έναντι των εγγυητριών-χωρών.Με δεδομένο, επίσης, ότι οι αγορές τιμωρούν άμεσα ακόμη και την ένδειξη ανησυχίας ως προς την ευρωστία των δημοσίων οικονομικών μίας χώρας, τότε γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η Γερμανία σε καμία των περιπτώσεων δεν θα ήθελε να δώσει την εντύπωση μεταβολής προς τα χείρω της δημοσιονομικής της θέσης.Με δεδομένο ότι ο EFSF ακόμη και μετά την υποβάθμιση του απόλυτου αξιόχρεού του διατηρεί τη δυνατότητα δανεισμού 440 δισ. ευρώ παρά τη μεταβολή προς το αρνητικότερο του κόστους άντλησης των κεφαλαίων, η θέση της Γερμανίας δεν θα μπορούσε να είναι άλλη από αυτή που πρεσβεύει από την αρχή της κρίσης, δηλαδή, τη θέση πως αυτοί που φταίνε πρέπει να αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους.Η Γερμανία, έχοντας την ψευδαίσθηση ότι αποτελεί νησίδα οικονομικής ευρωστίας εν μέσω απόλυτης καταιγίδας και αυτοπαγιδευόμενη στο πλαίσιο που διαμορφώνουν η ανωτερότητα, οι θετικές γι' αυτή συγκυρίες, καθώς και η έλλειψη ηγετών με όραμα και αποφασιστικότητα εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης λειτουργεί κοντόφθαλμα όσο και εάν ο ρεαλισμός που επιδεικνύει προς το παρόν την ευνοεί τόσο χρηματοοικονομικά όσο και γεωπολιτικά.
Ο Σαράντος Λέκκας είναι οικονομολόγος
(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 29/1/2012)
