ΑΔΥΝΑΜΟΙ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΙ- ΔΥΝΑΤΕΣ ΑΓΟΡΕΣ 

Οι αποκαλύψεις του Ισπανού πρώην πρωθυπουργού κ. Θαπατέρο μέσα από βιβλίο του «Το δίλημμα» και μέσα από συνεντεύξεις προς διάφορα ΜΜΕ  αποκαλύπτουν πολλά τόσο για το επίπεδο των πολιτικών που διαχειρίζονται τις τύχες εκατομμυρίων ανθρώπων ,όσο και για την ισχύ  της εξουσίας που κατέχουν.

Το άσχημο με τους πρώην είναι ότι η γλώσσα τους λύνεται όταν παύουν πλέον να έχουν το αξίωμα που τους εμπιστεύτηκαν οι ψηφοφόροι τους  και επίσης άσχημο είναι ότι προτείνουν λύσεις εκ των υστέρων .

Είναι τραγελαφικό, πρώην πρωθυπουργοί να επιβεβαιώνουν την αδυναμία τους και να την καλύπτουν με εκφράσεις τύπου «το συναίσθημα αδυναμίας των δημοκρατικών κυβερνήσεων απέναντι στις δυνάμεις της αγοράς».

Η ουσιαστική  στάση ενός πρώην πρωθυπουργού απαιτεί δράση  όταν κατέχει την εξουσία και όχι διαπιστώσεις όταν φεύγει από αυτή.

Πώς να κρίνεις ένα πρωθυπουργό όπως τον Θαπατέρο  όταν ο ίδιος αποκαλύπτει ότι « στο υπόλοιπο της συνόδου κορυφής του G20 στις Κάννες , στις 2 Νοεμβρίου του 2011 κρατούσα το κεφάλι χαμηλά, για να περάσω όσο γίνεται απαρατήρητος».

Πώς να κρίνεις ένα πρωθυπουργό όπως τον Γιωργάκη Παπανδρέου όταν στην ίδια Σύνοδο ο Νικολά Σαρκοζί κάποια στιγμή, σε έξαλλη κατάσταση, πάτησε το ένα πόδι στην καρέκλα κι ήταν έτοιμος να ανέβει στο τραπέζι, αλλά τον συγκράτησαν οι συνεργάτες του ,φωνάζοντας  στον Έλληνα πρωθυπουργό: «You are a f...ing psycho»!

Και οι δυο αυτοί πολιτικοί εκπροσωπούσαν τις πατρίδες τους , τους λαούς τους  και όχι τον εαυτό τους γ’αυτό το να κρύβεται ο ένας και να υβρίζεται ο άλλος χωρίς να αντιδρούν είναι μέγιστη προσβολή .

Ως άτομα μπορεί να επιλέγουν  το πιο ιταμό τρόπο αντίδρασης , ως εκπρόσωποι χωρών όμως έπρεπε να αντιδράσουν με τρόπο που να συνάδει στο αξίωμα τους και κυρίως στην ιστορία της χώρας που εκπροσωπούν .

Φυσικά ο Θαπατέρο αποκαλύπτει και αλλά θέματα που χρίζουν ιδιαίτερης προσοχής  όπως για το ρόλο του  παρασκηνίου και το πως

αυτό επιβάλει τις επιλογές του. Αναφέρει « ότι το όνομα του τεχνοκράτη Μάριο Μόντι κυκλοφορούσε ήδη στους διαδρόμους των Καννών εκείνες τις θυελλώδεις ώρες , όπως και τα ονόματα τεχνοκρατών που θα αντικαθιστούσαν το Γ.Παπανδρέου ».

Πράγματι εννέα μέρες μετά την Σύνοδο στις  11 Νοεμβρίου παραιτήθηκε ο Γιώργος Παπανδρέου, δίνοντας τη θέση του στον Λουκά Παπαδήμο και πέντε ημέρες αργότερα, παραιτήθηκε ο Μπερλουσκόνι, παραδίδοντας τη σκυτάλη στον Μόντι. Επίσης στις 20 Νοεμβρίου, οι σοσιαλιστές του  Θαπατέρο έχαναν τις εκλογές στην Ισπανία από τον  Μαριάνο Ραχόι.

Οι τεχνοκρατικές επιλογές σε Ελλάδα και Ιταλία επιβλήθηκαν από το παρασκήνιο  ενώ η οργή του κόσμου στην Ισπανία δρομολόγησε την πτώση των σοσιαλιστών με δημοκρατικό τρόπο.

Οι τεχνοκρατικές επιλογές όμως όπως έδειξε ο χρόνος δεν επιβραβεύτηκαν –επιδοκιμάστηκαν από τους απλούς πολίτες.

Στην Ελλάδα ο Λ.Παπαδήμος δεν συνέχισε στον δημόσιο βίο , ενώ στη Ιταλία ο Μ.Μόντι αποδοκιμάστηκε εκλογικά και περιθωριοποιήθηκε πολιτικά.

Βέβαια ο πρώην πρωθυπουργός της Ισπανίας κάνει λόγο  και για τα  δομικά προβλήματα της ευρωζώνης .

Ισχυρίζεται σήμερα και επαναλαμβάνουμε μετά το τέλος της πρωθυπουργίας του, ότι " η νομισματική πολιτική των χαμηλών επιτοκίων ,η οποία ακολουθήθηκε από τη γέννηση του ευρώ και μέχρι το ξέσπασμα της κρίσης , είχε σχεδιαστεί για την ανοικοδόμηση της Γερμανίας. Αλλά αυτό δημιούργησε μια τεράστια επέκταση  δανεισμού με αποτέλεσμα τεράστιες φούσκες"

Και συνεχίζει ισχυριζόμενος ότι  "Η Γερμανία είχε ισχυρή παραγωγή και πολύ μικρή εγχώρια ζήτηση. Δεν μπορούσε να πουλήσει τα προϊόντα της, ενώ  η Ισπανία τα αγόραζε χάρη στην πίστωση που χρηματοδοτούσαν οι Γερμανοί"

"Αυτό ήταν το μοντέλο. Όλοι συμφωνήσαμε όταν δημιουργήθηκε το ευρώ και αυτοί ήταν οι όροι που επέβαλε η Γερμανία".

Ωραίες διαπιστώσεις οι οποίες περιγράφουν το πρόβλημα της ευρωζώνης όμως άκρως ανησυχητικές εάν λάβουμε υπόψη ότι προέρχονται από άνθρωπο που είχε στα χέρια τις τύχες της τέταρτης μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης .

Το ερώτημα ήταν τι έκανε για να ανατρέψει τα δεδομένα που περιγράφει και κυρίως γιατί δεν αντέδρασε όταν όλα αυτά οδηγούσαν τους Ισπανούς πολίτες στην 

εξαθλίωση ;

Οι εκ των υστέρων διαπιστώσεις απλά  επιβεβαιώνουν μια μεγάλη αλήθεια, την αδυναμία των δημοκρατικών κυβερνήσεων και των δημοκρατικά εκλεγμένων πρωθυπουργών να επιβάλουν το πολιτικό τους πρόγραμμα που έχει υπερψηφιστεί από τους απλούς πολίτες .

Όμως για αυτή την αδυναμία  φταίνε οι ίδιοι οι πολιτικοί τύπου Θαπατέρο και Γιωργάκη Παπανδρέου που ενώ εκλέγονται από ισχυρές πλειοψηφίες καταντούν έρμαια των παρασκηνίων που εκ των υστέρων αποκαλούν δυνάμεις της αγοράς .

Είναι ιδεατός ο αόρατος εχθρός των δυνάμεων της αγοράς για να δικαιολογηθούν τα κακώς κείμενα τους , όμως  τι εμπόδιζε όλους αυτούς κατά  τα χρόνια της πρωθυπουργίας τους  να βρουν τρόπους και να διαμορφώσουν δομές αντιμετώπισης  των προβλημάτων;

Εκείνο που τους εμποδίζει είναι το κοινό μυστικό της πολιτικής τους ανάδειξης από τις δυνάμεις που αποκαλούν οι ίδιοι ως δυνάμεις της αγοράς.

                                                                              ΛΕΚΚΑΣ  ΣΑΡΑΝΤΟΣ

                                                                                 ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ

            Η ΦΟΥΣΚΑ ΤΟΥ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΧΡΕΟΥΣ 

Σε Ισπανία και Πορτογαλία το ιδιωτικό χρέος προσεγγίζει το 250% του ΑΕΠ,  η ανεργία καλπάζει (ειδικά στην Ισπανία φθάνει το 27%), η ύφεση επιμένει και όμως τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα.

Θαύμα ή πρακτικές ανάλογες των ΗΠΑ όπου για  τα στεγαστικά δάνεια κατά την πρώτη δεκαετία καταβάλλονται μόνο οι τόκοι; 

Όποια πρακτική και εάν χρησιμοποιείται  το βέβαιο είναι ότι η φούσκα του ιδιωτικού χρέους είναι έτοιμη να εκραγεί, ιδίως στην στεγαστική πίστη όπου συνδυάζεται με την πτώση των τιμών των ακινήτων.

ΠΟΥ ΠΗΓΑΝ ΟΙ ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ; 

ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ, ΣΤΟΥΣ ΦΟΡΟΥΣ ή ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ;

       ΟΙ ΕΥΘΥΝΕΣ ΤΩΝ ΔΑΝΕΙΣΤΩΝ ΜΑΣ 

Όλα κρίνονται εκ του αποτελέσματος οπότε και τα μνημόνια δεν ήταν δυνατόν να  ξεφύγουν από τον συγκεκριμένο κανόνα.

Δυστυχώς για τους εμπνευστές τους τα αποτελέσματα κυρίως του πρώτου και του δευτέρου μνημονίου αποδεικνύουν ότι απέτυχαν παταγωδώς.

Οι αστοχίες εξάλλου έχουν  αναγνωριστεί  έμπρακτα εκ του γεγονότος ότι υπήρξε αναθεώρηση τόσο της διάρκειας του προγράμματος της δημοσιονομικής προσαρμογής , όσο και του κόστους δανεισμού , του ύψους χρηματοδότησης αλλά και της περιόδου αποπληρωμής .

Και μόνο το γεγονός της περικοπής του δημοσίου χρέους αναδεικνύει την λάθος βάση στήριξης των δυο πρώτων μνημονίων .

Η αποδοχή του ΔΝΤ ότι οι επιπτώσεις των μέτρων είναι πολλαπλάσιες από τις συνήθεις , δεδομένου ότι η εμπειρία προγραμμάτων  εξυγίανσης μιας οικονομίας ήθελε  ο δημοσιονομικός                                                  

πολλαπλασιαστής  να φθάνει το 0,5 , δηλαδή για κάθε ευρώ μέτρων  η επίπτωση στο ΑΕΠ να είναι 50 λεπτά , αποδεικνύει ότι δεν ελήφθησαν υπόψη οι ιδιαιτερότητες της ελληνικής περίπτωσης.

Πλέον είναι  γνωστό ότι ο δημοσιονομικός πολλαπλασιαστής για την μνημονιακή Ελλάδα φθάνει το 1,7 , δηλαδή για κάθε ευρώ μέτρων  η επίπτωση στο ΑΕΠ  είναι 1 ευρώ και εβδομήντα λεπτά .

Διεθνή ινστιτούτα όπως το Bruegel αναφέρουν σε εκθέσεις τους ότι το πρόγραμμα προσαρμογής της ελληνικής οικονομίας είναι το χειρότερο και φυσικά το πιο αποτυχημένο από αυτά  που έχει εφαρμόσει ιστορικά το ΔΝΤ ανά την υφήλιο.

Βέβαια ο συνδυασμός ορισμένων γεγονότων οδηγεί σε σκέψεις συνομοσιολογικού χαρακτήρα .

Οι αναφορές που γίνονται για την σκοπιμότητα διόγκωσης του ελλείμματος του 2009 καθώς και η απουσία διαπραγμάτευσης για το είδος και το μέγεθος του προγράμματος που θα συνοδεύει τις δανειακές συμβάσεις μπορεί να είναι απλές συμπτώσεις ή τμήμα σχεδιασμού για την δημιουργία υπόβαθρου σοκ-επέμβασης στο δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας με αποδέκτες όλες τις χώρες (κυρίως του νότου)που δημοσιονομικά απέχουν από τα δεδομένα της γερμανικής πειθαρχίας.

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η μεθοδολογία του δημοσιονομικού πολλαπλασιαστή και η υιοθέτηση της πρακτικής εφαρμογής του μέσω της εσωτερικής υποτίμησης δεν μπορούν να μεταβληθούν όταν οι συνέπειες είναι τέτοιας μορφής που αλλοιώνουν τα χαρακτηριστικά μιας κοινωνίας .

Η αποδοχή από το ΔΝΤ ότι η συνταγή για την επαναφορά της ελληνικής οικονομίας στα πλαίσια που όριζαν τα Δημοσιονομικά Σύμφωνα της Ένωσης είναι λάθος εκ των πραγμάτων τοποθετεί τις εξελίξεις της επόμενης ημέρας σε μια νέα βάση .

Δεν μπορούμε πλέον να ελπίζουμε στην διάσωση του προγράμματος χρησιμοποιώντας την ίδια συνταγή.

Πρόσφατα ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κος Ντράγκι απεκάλυψε στην Ευρωβουλή ότι η αποτυχία των δυο πρώτων μνημονίων οφείλεται στο γεγονός ότι η ελληνική κυβέρνηση κατά το 2010 είχε δώσει λανθασμένα στοιχεία , οπότε οι αποφάσεις που ελήφθησαν είχαν ως υπόβαθρο πληροφορίες που ήταν είτε ελλιπείς και εσφαλμένες είτε στην χειρότερη των περιπτώσεων παραπλανητικές .

Το γεγονός όμως δεν αλλάζει .

Όποια εκδοχή και εάν λάβουμε υπόψη μας για το πώς φτάσαμε στην αποτυχία τα δεδομένα δεν αλλάζουν  αφού οι συνέπειες καταστροφής ενός μεγάλου τμήματος της παραγωγικής βάσης , συρρίκνωσης του βιοτικού επιπέδου και διόγκωσης της ανεργίας σε επίπεδα γενοκτονίας  δείχνουν από μόνες τους το μέγεθος τής επιπτώσεων .

Η πρωτοφανής σε διάρκεια και ένταση δημοσιονομική προσαρμογή πρέπει να λάβει τέλος .

Τα ψεύδη και οι παραπλανητικές πληροφορίες από την πλευρά της τότε κυβέρνησης δεν αποτελούν άλλοθι για την τρόικα η οποία όφειλε άμεσα από την στιγμή που αποκαλύφθηκε η πραγματικότητα να διαμορφώσει ανάλογα το πρόγραμμα.

Για το δράμα της ελληνικής κοινωνίας ευθύνονται και οι δανειστές μας γι’αυτό και πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους που πρακτικά μετουσιώνονται στην διαγραφή ενός μέρος του χρέους .

Δεν μπορούν πλέον να λειτουργούν ως στρουθοκάμηλοι παραγνωρίζοντας το γεγονός ότι το ελληνικό δημόσιο χρέος δεν είναι βιώσιμο .

Οφείλουν να αποδεχτούν τα λάθη τους και όπως συνήθως συμβαίνει να τα πληρώσουν  διαγράφοντας ένα τμήμα των δανείων που έχουν χορηγήσει για την αναχρηματοδότηση του ελληνικού χρέους .

 ΛΕΚΚΑΣ  ΣΑΡΑΝΤΟΣ

  ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ                   

 e-mail : salekkas@gmail .com

                                                           

          ΟΛΕΣ ΟΙ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΙΔΙΕΣ.

Λέγεται ότι σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης και για το χρονικό διάστημα  2008-2011 έχει δαπανηθεί το ένα τρίτο του ΑΕΠ της για την διάσωση τραπεζών .

Στην ουσία ομιλούμαι για την  χρηματοδότηση της διάσωσης των τραπεζών  μέσω των κρατικών προϋπολογισμών , δηλαδή καταληκτικά μέσω των φορολογούμενων πολιτών .

Το ποσό είναι  ιδιαίτερα μεγάλο δεδομένου ότι μεγάλη ήταν και η κρίση όπως εξίσου μεγάλη ήταν και η απληστία των ανθρώπων που διεύθυναν τις υπό κατάρρευση τράπεζες .

Στα τέλη Ιουνίου 2013 το Ecofin αποφάσισε ότι ο μελλοντικός τρόπος διάσωσης των υπό κατάρρευση τραπεζών θα είναι πανομοιότυπος εκείνου που χρησιμοποιήθηκε στην περίπτωση διάσωσης των κυπριακών τραπεζών .

Πλέον το κόστος της χρηματοδότησης θα πέφτει στους ώμους των μετόχων , των ομολογιούχων και των καταθετών .

Φυσικά γίνεται  μνεία για καταθέσεις άνω των 100.000 € και για το διαχωρισμό των καταθετών ανάλογα με την νομική τους υφή  και την επαγγελματική τους δραστηριότητα.

Όμως το γεγονός δεν αλλάζει , πλέον το παιχνίδι της διάσωσης μιας τράπεζας θα παίζεται κυρίως στο εσωτερικό της .

Οι φορολογούμενοι μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα και φυσικά  στους ώμους  τους θα πέφτει εφεξής το λιγότερο κόστος σε περίπτωση τραπεζικών ατυχημάτων .

Βέβαια η απόφαση του Εcofin παρουσιάζει ελλείμματα κυρίως προς την κατεύθυνση απόλυτης οριοθέτησης των ευθυνών .

Η κατάρρευση μιας τράπεζας δεν έχει πάντοτε την ίδια αφετηρία .

Όπως είδαμε και την περίοδο 2008-2011 υπήρξαν τράπεζες θύματα των απληστίας των διοικήσεων τους , τράπεζες θύματα της αλόγιστης χρησιμοποίησης σύνθετων χρηματοοικονομικών μέσων και τράπεζες θύματα υπερφίαλων εκτιμήσεων .

Αυτές δικαίως να πληρώσουν το τίμημα της ύβρις τους .

Όμως υπήρξαν και τράπεζες που την ίδια περίοδο είδαν τα κεφάλαια τους να συρρικνώνονται εξ αιτίας εξωγενών παραγόντων .                                               

Η περίπτωση  των ελληνικών συστημικών τραπεζών είναι ενδεικτική της διαφοροποίησης που πρέπει να γίνεται μεταξύ των τραπεζών .

Οι ελληνικές τράπεζες βρέθηκαν σε αδιέξοδο λόγω της κατάρρευσης του αξιόχρεου του ελληνικού δημοσίου και φυσικά του PSI που στην κυριολεξία σε μια νύχτα αφαίμαξε την κεφαλαιακή υποδομή τους .

Άρα όλες οι τράπεζες που παρουσίασαν προβλήματα δεν είναι ίδιες .

Δηλαδή σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να είναι ίδιες  οι ευθύνες των υπερφιάλων και άπληστων διοικήσεων και εκείνων που εμπιστεύτηκαν το ελληνικό δημόσιο .

Στην ουσία και σε αυτή την περίπτωση πρέπει να υπάρξει ιδιαίτερη πρόβλεψη για τις περιπτώσεις τραπεζών που θα βρεθούν σε κατάσταση κατάρρευσης όχι με δικιά τους υπαιτιότητα αλλά με υπαιτιότητα πολιτικών προσώπων.

Όπως ο απλός καταθέτης νιώθει πως η υπαιτιότητα του σε μια προοπτική κατάρρευσης τράπεζας εξαντλείται στο γεγονός ότι επέλεξε την συγκεκριμένη τράπεζα για να τοποθετήσει τις οικονομίες του , έτσι αναλογικά, η υπαιτιότητα μιας τράπεζας στην προοπτική κατάρρευσης του αξιόχρεου της χώρας εξαντλείται στο γεγονός ότι εμπιστεύτηκε τα κεφάλαια της στην αναχρηματοδότηση του δημοσίου χρέους .

Όπως ένας καταθέτης δεν παίζει κανένα ρόλο στον τρόπο διοίκησης μιας τράπεζας και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι λαμβάνει μέρος στις επιχειρηματικές και επενδυτικές αποφάσεις έτσι , και μια τράπεζα δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι ευθύνεται για τη δημοσιονομική εκτροπή και την διόγκωση του δημοσίου χρέους .

Το επίπεδο ευθύνης είναι ανάλογο της θέσης που ο καθένας κατέχει .

Στην βάση αυτή η απόφαση του Εcofin παρουσιάζει ελλείμματα κυρίως προς την κατεύθυνση απόλυτης οριοθέτησης των ευθυνών .

Η εσωτερική χρηματοδότηση για την διάσωση μιας τράπεζας είναι θεμιτή και ηθικά επιβεβλημένη μόνο όταν η κατάρρευση προέρχεται από εσωτερικά λάθη και παραλείψεις .

Αντίθετα όταν η κατάρρευση είναι προϊόν δημοσιονομικών εκτροπών τότε η ηθική επιβάλει η χρηματοδότηση διάσωσης των τραπεζών που έχουν πληγεί  να προέρχεται εξ ολοκλήρου από το προϋπολογισμό ώστε ο αντίκτυπος των λαθών και παραλείψεων των πολιτικών προσώπων να είναι άμεσος και ανάλογα να υπάρχει στιγματισμός από τους φορολογουμένους .

Ας σκεφτούμε πως θα ήταν το εγχώριο πιστωτικό σύστημα χωρίς το PSI για να κατανοήσουμε την καταστροφική επίπτωση της δημοσιονομικής κατάρρευσης σε υγιείς επιχειρηματικές μονάδες .

                                                                         

Το Αμερικάνικο (και Ελληνικό;) όνειρο

ΤΑ ΑΣΧΗΜΑ ΔΥΣΚΟΛΑ ΞΕΧΝΙΟΥΝΤΑΙ 

Πολλές από τις πεπατημένες του παρελθόντος και παρά τα δεινά που καλείται να πληρώσει ο μέσος Έλληνας πολίτης δεν λένε να εξαλειφθούν.

Παρά τις προσπάθειες που γίνονται για την ανασύνταξη της δημόσιας διοίκησης και της οικονομίας εν τούτοις μια σειρά από πρακτικές που μας έφεραν σε αδιέξοδο συνεχίζονται σαν να μην συνέβη τίποτα σαν να μην έχουμε φτάσει στο πάτο ως οικονομία και ως κοινωνία.

Το παράδειγμα βέβαια το δίνει το ίδιο το κράτος.

Προϋπολογισμός και ΕΣΠΑ δείχνουν τόσο τις αγκυλώσεις όσο και την πεπατημένη της επικοινωνιακής φιλοσοφίας που διέπει την αποτύπωση των δημοσίων οικονομικών .

Ο προϋπολογισμός κατά το πρώτο τετράμηνο  του 2013 παρουσιάζει πρωτογενές έλλειμμα ύψους 330 δις € έναντι στόχου 3.613 εκατ.€ , δηλαδή εμφανίζεται μειωμένο κατά 3.283 εκατ. €

Με την διαφορά, ότι όλα αυτά προκύπτουν όταν οι δαπάνες περιορίζονται τεχνικά, οι φόροι δεν επιστρέφονται και το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων (ΠΔΕ) περικόπτεται.

Συγκεκριμένα το συρρικνωμένο  πρωτογενές έλλειμμα  οφείλεται σε μια σειρά παρεμβάσεων όπως σε δαπάνες ύψους € 2,5 δις € που δεν πληρώθηκαν , όπως σε επενδυτικές δαπάνες ύψους 914 εκατ. € που δεν  καταβλήθηκαν  και όπως σε φόρους ύψους 544 εκατ. € που δεν επιστράφηκαν στους δικαιούχους.

Σε ότι αφορά τα κοινοτικά κονδύλια, από μια χώρα με την μεγαλύτερη ανεργία στην Ευρώπη με την μεγαλύτερη και βαθύτερη ύφεση  που έχει εμφανιστεί μεταπολεμικά σε δυτική χώρα το ελάχιστο που θα περίμενε κάποιος είναι τουλάχιστον τα ευρωπαϊκά κονδύλια να απορροφούνταν άμεσα και ολοκληρωτικά. Φευ.

Παρατηρείται το φαινόμενο  χώρες με την μεγαλύτερη ανεργία στη  Ευρώπη όπως η  Ελλάδα και η Ισπανία να υστερούν στην απορρόφηση των κονδυλίων.

Πράγματι αναφορικά με το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο το οποίο χρηματοδοτεί προγράμματα που έχουν ως στόχο την καταπολέμηση της ανεργίας, της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού  για την περίοδο 2007-2013 αναλογούν στην Ελλάδα 4,4 δις € .

Μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου 2013 η χώρα μας είχε απορροφήσει 1,8 δις € ήτοι με το 40,9% με το αντίστοιχο ποσοστό της Ισπανίας να φθάνει  το 52,9 % , της Ιρλανδίας 62,5% και της Ιρλανδίας 63,2%.

Σε ότι αφορά συνολικά το ΕΣΠΑ 2007-2013 η απορρόφηση κονδυλίων στα τέλη Ιανουαρίου 2013 έφθανε το 49,7%  έναντι 50,8% της Ισπανίας , 54,4% της Πορτογαλίας και 60,1% της Ιρλανδίας.

Βέβαια το παράδειγμα του κράτους ακολουθούν  και οι απλοί πολίτες .

Βλέποντας τα στατιστικά στοιχεία για το ΦΠΑ του πρώτου τρίμηνου 2013 παρατηρούμαι μεγάλη υστέρηση ύψους 217 εκατ. € ενώ οι φόροι κατανάλωσης υστερούν κατά 350 εκατ. € με το ειδικό φόρο κατανάλωσης καπνού να υστερεί κατά 144 εκατ. €.

Εκείνο που υποθέτει κάποιος ειδικά με τον ΕΦΚ του καπνού είναι ότι λόγω της ύφεσης και των αυξημένων φόρων μειώθηκε η κατανάλωση αφού τα εισοδήματα έχουν περιοριστεί και το κάπνισμα θεωρείτε πλέον πολυτέλεια.

Όμως φευ , το κάπνισμα δεν περιορίστηκε στο ελάχιστο απλά μετακινήθηκε από την επίσημη στην παράνομη οικονομία.

Σύμφωνα με στοιχεία που έχουν δημοσιοποιηθεί, κατά την περίοδο της κρίσης 2008-2012 η αγορά των παράνομων τσιγάρων ως ποσοστό επί της συνολικής κατανάλωσης από τα επίπεδα του 2,2% του 2008 έφτασε στα επίπεδα των 13,4% του 2012 με ετήσιες απώλειες περί τα 430 εκατ. €

Η πεπατημένη της φοροδιαφυγής συνεχίζεται όπως άλλωστε και της εισφοροδιαφυγής και φυσικά της ανασφάλιστης εργασίας.

Οι έλεγχοι έδειξαν ότι το ποσοστό της ανασφάλιστης εργασίας φθάνει το  40% πράγμα που αποδεικνύει και την χειροτέρευση των οικονομικών των ασφαλιστικών ταμείων.

Εν κατακλείδι τα άσχημα που παρελθόντος δεν μπορούν να ξεχαστούν εύκολα  ακόμη και όταν η πραγματικότητα επιβάλει νέες συμπεριφορές.

Οι εύκολες λύσεις έλκουν πολλούς οι όποιοι συνεχίζουν να μεταφέρουν τμήματα των υποχρεώσεων στις υγιείς οικονομικές μονάδες.

Ας ελπίσουν ότι με την πάροδο του χρόνου ανάλογου είδους νοοτροπίες θα εξαλειφθούν, διαφορετικά θα είμαστε αναγκασμένοι κατά διαστήματα να νιώθουμε τις παρεμβάσεις της τρόικας.

             OI ''ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ'' ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 

Από πολλές πλευρές ακούγεται το σλόγκαν  ότι η κρίση δημιουργεί ευκαιρίες .

Μέχρι σήμερα οι απλοί πολίτες δεν έχουν διαπιστώσει κάτι τέτοιο γι’αυτό και όταν επαναλαμβάνεται το συγκεκριμένο σλόγκαν απλά μειδιάζουν .

Θετικές ευκαιρίες μέχρι σήμερα δεν έχουν καταγραφεί , ίσως παρουσιαστούν αργότερα όταν η οικονομία ισορροπήσει σε χαμηλότερα επίπεδα παραγωγής απασχόλησης και επενδύσεων .

Σήμερα όμως δεν υπάρχουν .

Αρνητικές ευκαιρίες όμως υπάρχουν και καθημερινά καταγράφονται.

Ευκαιρίες όμως για λαμόγια , για το τμήμα εκείνο του επιχειρηματικού κόσμου που νομίζει ότι η κρίση θα μετατρέψει την χώρα σε αφρικανική μπανανία.

Είναι εκείνοι που δεν έχουν κατανοήσει ότι με αντίστοιχες συμπεριφορές φτάσαμε στα σημερινά χάλια .

Νομίζουν ότι με την συνολική ανεργία προς το 30% και με την ανεργία των νέων στο 60% θα μετατρέψουν τις εργασιακές σχέσεις σε σκλαβοπάζαρα .

Εκμεταλλευόμενοι την αγωνία αλλά και την ανάγκη των νέων κυρίως ανθρώπων για εργασία αδιαφορούν για τους κανόνες της αμοιβής, της ασφάλισης , των υπερωριών , της υγιεινής και γενικότερα της αξιοπρέπειας του εργαζομένου .

Καλοκαιρινές επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών νομίζουν ότι μπορούν να απασχολούν εργαζόμενους μέρα –νύχτα χωρίς να τους πληρώνουν , χωρίς να τους αναφέρουν το ακριβές αντίτιμο της εργασίας τους και  γενικότερα χωρίς να θεωρούν ότι οι εργαζόμενοι είναι άνθρωποι με αξιοπρέπεια .

Το ευτράπελο όμως δεν είναι οι συμπεριφορές αυτού του τμήματος του επιχειρηματικού κόσμου αλλά οι αντιδράσεις της ευνομούμενης κοινωνίας .

Δηλαδή των οργάνων και των υπηρεσιών που εντέλλονται για την νομιμότητα .  Αντιδράσεις αργές , δυσκίνητες , γραφειοκρατικές , αντιδράσεις που από ένα σημείο και μετά ταυτίζονται με τον  εμπαιγμό και  την αδιαφορία.

Αντιδράσεις που απελπίζουν,που δίνουν την εντύπωση στον απλό πολίτη που θέλει να καταγγείλει ένα γεγονός ότι δεν βγαίνει εύκολα άκρη .

Όσο όμως δεν βγαίνει άκρη τόσο αυτοί που καλύπτουν το βρόμικο τμήμα του επιχειρηματικού κόσμου θα βρίσκονται συνεχώς υπό την απειλή αυτού που σήμερα ονομάζουμε ξεκαθάρισμα του δημοσίου τομέα από τους ανεπαρκείς και τους επιόρκους .

Και θα βρίσκονται δικαίως γιατί όλα έχουν το τίμημα τους .

                         

                 ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΔΡΑΜΑ ΤΗΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ

Η μεγαλύτερη και πιο ουσιώδη  παράπλευρη απώλεια των προγραμμάτων αντιμετώπισης της κρίσης χρέους είναι η ανεργία .

Η αγορά εργασίας στην ζώνη του ευρώ αλλά και στην υπόλοιπη ευρωπαϊκή ένωση  χαρακτηρίζεται από υψηλά ποσοστά τα οποία παίρνουν διαστάσεις κοινωνικής αποσύνθεσης στις ηλικίες των νέων.

Το επιπλέον στοιχείο που δραματοποιεί το φαινόμενο της υψηλής ανεργίας σε σχέση με άλλες δύσκολες εποχές είναι η επιμήκυνση του χρόνου που οι άνεργοι μένουν χωρίς εργασία .

Η σημαντική επιμήκυνση του χρόνου αποτελεί δείγμα των πρωτόγνωρων καταστάσεων που διέπουν τις δυτικές κοινωνίες μετά την χρηματοπιστωτική κρίση της περιόδου 2008-2009 και της μετεξέλιξης της σε κρίση χρέους .

Βέβαια βλέποντας τα επίπεδα ανεργίας στην Ευρωζώνη παρατηρούμε ότι δεν είναι ομοιόμορφα , το αντίθετο μάλιστα ,τα κράτη του νότου και δει τα μνημονιακά καταγράφουν υπερβολικά υψηλά επίπεδα ανεργίας .

Η απώλεια των θέσεων εργασίας ως αποτέλεσμα της διαδικασίας δημοσιονομικής προσαρμογής δεν ακολουθεί  το ίδιο όλους αλλά όπως είναι απόλυτα λογικό ακολουθεί την απόσταση και το βάθος της δημοσιονομικής προσαρμογής που απαιτείται .

Ο περίφημος συντελεστής Koon o οποίος μετρά την επίπτωση της απόκλισης του ρυθμού ανάπτυξης από τον δυνητικό ρυθμό ανάπτυξης στο ποσοστό της ανεργίας δεν μπορεί με ακρίβεια να αποτυπώσει την πραγματικότητα.

Η ανομοιογένεια στα ευρωπαϊκά επίπεδα ανεργίας το αποδεικνύει .

Δεν υπάρχει ένας συντελεστής .

Αυτό φυσικά το έχουν επιλύσει οι Ball et al οι οποίοι σε έρευνα τους έδειξαν ότι στις ΗΠΑ η απόκλιση του ρυθμού ανάπτυξης από το δυνητικό ρυθμό ανάπτυξης κατά μιας μονάδα οδηγεί σε μεταβολή του ποσοστού ανεργίας κατά 0,45 της μονάδας .

Το αντίστοιχο μέγεθος για την Ιαπωνία είναι 0,15 και για την Ισπανία 0,85.

Έτσι γίνεται εύκολα  κατανοητό γιατί η Ισπανία καταγράφει διαχρονικά υψηλά επίπεδα ανεργίας ανεξάρτητα της συγκυρίας που έχει να κάνει με την κρίση χρέους .

Οι διαφοροποιήσεις  στους συντελεστές οφείλονται σε διαφορές παραμέτρους , όπως η εξωστρέφεια της οικονομίας ,η εξειδίκευση του ανθρώπινου δυναμικού , η χρήση ευέλικτων μορφών απασχόλησης , οι υφιστάμενοι κοινωνικοί θεσμοί και  οι επιδοτήσεις θέσεων εργασίας .

Εκ των υστέρων και υπό την πίεση της έντασης της κρίσης πολλά κράτη ειδικά τα μνημονιακά υιοθέτησαν ευέλικτες μορφές εργασίας με παράλληλη ελαστικοποίηση θεσμών και κανόνων που αφορούσαν

μια σειρά από διαδικασίες που ξεκινούσαν από τα μισθολογικά και έφθαναν μέχρι τις απολύσεις  τις συμβάσεις και τα ωράρια .

Παρόλα αυτά η κατάσταση επιδεινώνεται αφού η δημοσιονομική προσαρμογή και οι αρνητικοί ρυθμοί ανάπτυξης συνεχίζονται .

Η ύφεση προκαλεί μεγάλη πτώση της απασχόλησης πόσο μάλλον όταν η ύφεση είναι μεγαλύτερη των προβλέψεων .

Οι συσταλτικές επιδράσεις της δημοσιονομικής προσαρμογής εδραιώνουν την ανεργία και ενισχύουν τα παραλυτικά φαινόμενα που ακολουθούν την αύξηση της .

Όταν ο δείκτης της ανεργίας αυξάνεται τα κοινωνικά δράματα κινούνται παράλληλα .

Δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα από την ανεργία .

Όσοι την βιώνουν το γνωρίζουν καλά , για τους υπόλοιπους απλά ο φόβος ότι ίσως βρεθούν σε ανάλογη θέση τους δημιουργεί ανησυχία , όμως το πρόβλημα αγγίζει όλους είτε άμεσα είτε έμμεσα.

Η απάντηση πρέπει να δοθεί μέσω πολιτικών   που δημιουργούν  ή που διευκολύνουν  νέες θέσεις εργασίας .

Κοινωνικές παροχές που δίδονται ελέω πολιτικοσυνδικαλιστικών δράσεων όπως τις ζήσαμε κατά το πρόσφατο παρελθόν απλά διογκώνουν τα ελλείμματα και αυξάνουν το λογαριασμό του χρέους που κάποια στιγμή , όπως συμβαίνει σήμερα , καλούμεθα να πληρώσουμε .

Η καλλίτερη και πιο αποδοτική κοινωνική παροχή είναι αυτή της εργασίας .

Τα καλλίτερα και πιο ανθρωπιστικά προγράμματα είναι αυτά που οδηγούν στις αύξηση των θέσεων εργασίας .

Αυτό πρέπει να γίνει απόλυτα κατανοητό από όλους,  ένα θέλουμε να υπάρξει ουσιαστική μεταστροφή της υπάρχουσας άσχημης συγκυρίας .

                                                                      

Τα αποτελέσματα της σκληρής λιτότητας

του Σαράντου Λέκκα

οικονομολόγου

Από την στιγμή που η γερμανική συνταγή επιλέγει ως τρόπος αντιμετώπισης της κρίσης αναχρηματοδότησης του χρέους των κρατών –μελών του νότου λίγο πολύ  η πορεία των πραγμάτων ήταν αναμενόμενη.

Τόσο αναφορικά με την τύχη των πολιτικών που εκκλήθηκαν να την εφαρμόσουν, όσο και με την πορεία των βασικών οικονομικών και κοινωνικών μεγεθών. Η πολιτική της αυστηρής  λιτότητας και των ασφυκτικών χρονικών περιθωρίων είχε ως αποτέλεσμα την ρήξη του κοινωνικού ιστού , την πολιτική αποδοκιμασία των πολιτικών , την αύξηση της αβεβαιότητας και κυρίως την αλλαγή προσέγγισης της πραγματικότητας από τους απλούς πολίτες.

Η εφαρμογή προγραμμάτων λιτότητας σε όλα τα κράτη του νότου είτε αυτά συνδέονται με μνημόνια, είτε όχι, έχουν κοινά χαρακτηριστικά και το εντυπωσιακό κοινά αποτελέσματα. Ανεξάρτητα των διαρθρωτικών προβλημάτων, ανεξάρτητα του βάθους που έχουν αυτά τα προβλήματα, ανεξάρτητα τον τρόπο που αυτά προσεγγίζονται τα αποτελέσματα είναι πανομοιότυπα.

Η δημοσιονομική προσαρμογή ήδη έχει συμπληρώσει τρία χρόνια  στα περισσότερα κράτη του νότου ,όμως εκείνο που δια γυμνού οφθαλμού φαίνεται είναι η κόπωση των πολιτών και η αναζήτηση μιας άλλης προσέγγισης κυρίως προς την πλευρά αναπτυξιακών πολιτικών.

Τα πανομοιότυπα αποτελέσματα της σκληρής λιτότητας είναι η δυσκολία τιθάσευσης των ελλειμμάτων και η εξ αυτής μικρή έως μηδενική πιθανότητα δημιουργίας πρωτογενών πλεονασμάτων  ικανών να καλύπτουν τους τόκους των δανειακών υποχρεώσεων , η αύξηση του δημοσίου χρέους, η μείωση των εισαγωγών , η αύξηση των εξαγωγών , η μείωση του ανοίγματος του εξωτερικού ισοζυγίου και φυσικά η εκτόξευση της ανεργίας.

Τα πανομοιότυπα οικονομικά αποτελέσματα οδηγούν σε πανομοιότυπα κοινωνικά αλλά και πολιτικά αποτελέσματα. Το μεγαλύτερο πρόβλημα η αύξηση της ανεργίας και δει της ανεργίας των νέων.

Η ρήξη του  κοινωνικού  ιστού, ο αποκλεισμός μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού καθώς και η έλλειψη προοπτικών δημιουργούν με την σειρά τους υπόβαθρα κοινωνικής έκρηξης.

Το πρώτο στάδιο της έκρηξης είναι η αποδοκιμασία του πολιτικού συστήματος και η εκλογική αποδοκιμασία των πολιτικών που υλοποιούν την γερμανική συνταγή. Τα τελευταία τρία χρόνια σε όλα τα κράτη του νότου αλλά και όχι μόνο, είχαμε εναλλαγή κυβερνήσεων χωρίς όμως στην ουσία η ανάλλαγη προσώπων να οδηγεί και σε εναλλαγή πολιτικών.

Η χρησιμοποίηση τεχνοκρατών , είτε σε επίπεδο πρωθυπουργού , είτε σε επίπεδο υπουργών δεν έδωσε λύσεις αντίθετα, η χρησιμοποίηση τους θεωρήθηκε από την πλειοψηφία των πολιτών ως πρακτική απομάκρυνσης από τις διαδικασίες που επιβάλει η δημοκρατία μέσω των εκλογών.

Θεωρήθηκαν αχυράνθρωποι και αποδοκιμάστηκαν, με κλασικό παράδειγμα του Ιταλού Μόντι όπου η εκλογική του τύχη είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα του τρόπου που αντιμετωπίζουν τους τεχνοκράτες οι απλοί πολίτες.

Η εναλλαγή προσώπων χωρίς την εναλλαγή πολιτικών εδραιώνει συνεχώς την άποψη που τείνει να γίνει πεποίθηση για μεγάλα τμήματα των κοινωνιών ότι οι εκλεγμένες κυβερνήσεις υπό την δαμόκλειο σπάθη των αγορών και της απουσίας χρηματοδότησης των υποχρεώσεων λειτουργούν ως πειθήνια όργανα μιας σκιώδους διακυβέρνησης.

Στην ουσία και χωρίς περιθώρια διαπραγμάτευσης οι εκλεγμένες κυβερνήσεις σύρονται στην υλοποίηση πολιτικών που διευρύνουν τα κοινωνικά χάσματα και φυσικά ανοίγουν τις κερκόπορτες της κοινωνικής έκρηξης.

Η συρρίκνωση των εισοδημάτων και του κοινωνικού κράτους, η απώλεια της αξιοπρεπείας, η αύξηση της αβεβαιότητας και η απουσία προοπτικών θα συνεχίσουν να επιβάλουν με βιαιότητα μια πρωτόγνωρη ισοπέδωση των δεδομένων διαβίωσης των πολιτών.

Όμως όλα έχουν τα όρια τους γι’αυτό και  επιβάλλεται πλέον η αλλαγή πολιτικής.

Πραγματικής πολιτικής διότι ο απλός πολίτης έχει κουραστεί να ακούει για προγράμματα στήριξης της πραγματικής οικονομίας, στήριξης της απασχόλησης, ενίσχυσης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, αναδιάταξης στόχων και παραγωγικών δομών, μείωσης επιτοκίων και πολλά ακόμη που  σε λεκτικό επίπεδο ακούγονται  ωραία  αλλά που ποτέ δεν υλοποιούνται.

ΑΒΟΥΛΟΙ ΚΑΙ ΥΠΟΚΡΙΤΕΣ

Το τρίτο πλαίσιο νομοθετικών μέτρων  κατά των διεθνών οίκων αξιολόγησης τέθηκε σε εφαρμογή από τις 20 Ιουνίου 2013 στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Τρίτο σε διάστημα τριών ετών και αυτό μετά από πιέσεις αλλά και αυτό μόνο  στην βάση δημιουργίας πλαισίου ελέγχου της δραστηριοποίησης των διεθνών οίκων.

Οι βαρύγδουπες δηλώσεις για την δημιουργία ευρωπαϊκού οίκου αξιολόγησης ξεχάστηκαν ή για να είμαστε ακριβείς μεταφέρονται στο Δεκέμβριο του 2016 όταν τότε  η Κομισιόν θα πρέπει να υποβάλει σχετική έκθεση για την αναγκαιότητα σύστασης του.

Πλέον οι ευρωπαίοι πολιτικοί αρέσκονται στην δημιουργία  μηχανισμών  ελέγχων. Φυσικά ξέρουν εκ των προτέρων ότι αξιόπιστοι μηχανισμοί ελέγχου των διεθνών οίκων δεν μπορούν εκ της φύσης των ελεγχόμενων να υπάρξουν. Απλά  θα υπάρχει η ψευδαίσθηση ότι έπραξαν τα δέοντα αναφορικά με την αντιμετώπιση των μηχανισμών που έχουν μέγιστη ευθύνη για την  κρίση.

Πλαίσιο νόμου που καθορίζει  εν μέρει τον τρόπο λειτουργίας , την μετοχική συμμετοχή στις αξιολογούμενες  οντότητες, την σύγκρουση συμφερόντων, την απαγόρευση ταυτόχρονης μετοχικής παρουσίας σε περισσότερους από ένα οίκο αξιολόγησης ,την δυνατότητα  προσφυγών για  αποζημίωση των θιγόμενων από τις αξιολογήσεις δεν αποτελεί παρά την εύκολη παρέμβαση. Μεσοβέζικες λύσεις δεν υπάρχουν.

Εάν η ευρωπαϊκή ένωση θέλει να σέβεται την εμβέλεια της οντότητας της και του νομίσματος που την εκπροσωπεί στο διεθνές σύστημα τότε πρέπει να δημιουργήσει οργανισμό αξιολόγησης. Όταν η Κίνα διαθέτει δεν μπορούμε να κατανοήσουμε ποιοι λόγοι επιβάλουν την απουσία ανάλογου στους κόλπους της Ένωσης.

Είναι δυνατόν η ευρωπαϊκή ένωση να αποδέχεται αξιολογήσεις κρατών, επιχειρήσεων, τίτλων, μελών της από έξω-ευρωπαϊκούς οίκους; Είναι δυνατόν η ευρωπαϊκή ένωση να λειτουργεί με όρους που τις επιβάλουν τρίτοι; Είναι δυνατόν η ευρωπαϊκή ένωση να χρηματοδοτεί μέλη της στην βάση διαβάθμισης οίκων που δεν έχουν σχέση με το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι; Προφανώς όχι.

Μια οικονομική οντότητα που δεν θέλει άμεσες και έμμεσες εξαρτήσεις  κινείται με τρόπους που την κάνουν πραγματικά ανεξάρτητη.

Από τη  στιγμή που έχει θεσμοθετηθεί  μόνιμος μηχανισμός αντιμετώπισης των προβλημάτων χρέους των κρατών  - μελών  τότε είναι ευκαιρία να υπάρξει η θεσμοθέτηση ευρωπαϊκού οίκου αξιολόγησης.

Εφόσον οι ευρωπαίοι πολιτικοί κάνουν την υπέρβαση τους προς την κατεύθυνση αντιμετώπισης των  μελλοντικών  κρίσεων χρέους για τα κράτη  - μέλη, τότε πρέπει να κάνουν ακόμη ένα ουσιαστικό βήμα  το οποίο να έχει σχέση με τον οριστικό απεγκλωβισμό τους από έξω-ευρωπαϊκούς οίκους αξιολόγησης.

Εφόσον οι ευρωπαίοι πολιτικοί δεν προχωρούν σε μεταρρυθμίσεις ουσίας για τον χρηματοπιστωτικό τομέα  τότε το ελάχιστο που μπορούν να κάνουν είναι να δημιουργήσουν ένα εσωτερικό οργανισμό αξιολόγησης.

Αναφερόμαστε στο ελάχιστο διότι όπως φαίνεται ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις  δεν πρόκειται να υπάρξουν παρά τις μεγάλες επιπτώσεις που καταγράφονται διεθνώς από την χρηματοπιστωτική κρίση.

Εκτός εάν,  δεν μπορούν ούτε το ελάχιστο.

Διότι όταν τα δεδομένα αλλάζουν και οι κυβερνήσεις ευελπιστούν στις αγορές ομολόγων και κεφαλαίων για να διαχειριστούν το πρόβλημα χρηματοδότησης τους τότε ακόμη και το ελάχιστο είναι ανυπέρβλητο.

Δυστυχώς σε αυτό το σημείο βρισκόμαστε.

Στο σημείο που οι κυβερνήσεις παρακαλούν για μια καλή αξιολόγηση ώστε να  μπορούν να αναχρηματοδοτήσουν τα χρέη τους.

Σε μια τέτοια κατάσταση το να ορθώνεις το ανάστημα στις αγορές πρέπει να θεωρείτε ισοδύναμο αυτοκτονίας εάν δεν υπάρχει συμπαγής αντιμετώπιση τους από το σύνολο των  κρατών μελών  της ένωσης.

Επειδή η ομοφωνία είναι υπό τις παρούσες συνθήκες ουτοπία θα είμαστε αναγκασμένοι να ξαναζήσουμε το παρελθόν με πιο δυσμενείς όρους την επόμενη φορά.

Διαγραφή χρέους και τράπεζες.

15 Σεπτεμβρίου 2013

του Σαράντου Λέκκα 

Οικονομολόγου

Τα μέχρι σήμερα  προβλήματα των ελληνικών τραπεζών  που εντοπίζονται στην άντληση ρευστότητας και στην ξαφνική απώλεια κεφαλαίων έχουν ως αιτία το ελληνικό δημόσιο.

Δημιουργήθηκαν λόγω των δημοσιονομικών προβλημάτων της χώρας και κατ’επέκταση της απουσίας αξιόχρεου.

Σε αντίθεση με το εξωτερικό όπου οι τράπεζες  δημιούργησαν πρόβλημα στα κράτη τους , στην Ελλάδα τα πιστωτικά ιδρύματα δεν αποτελούσαν μέρος του προβλήματος. Βρίσκονται σε πιστωτική ασφυξία εξαιτίας του προβλήματος αποπληρωμής του ελληνικού χρέους και της δημοσιονομικής εκτροπής.

Το εγχώριο πολιτικό  προσωπικό της χώρας έκανε διαχρονικά ότι ήταν δυνατό για να γκρεμίσει το βασικό υπόβαθρο της ελληνικής οικονομίας, το εγχώριο πιστωτικό σύστημα. Καταρχήν το μέγιστο έγκλημα του ήταν η διόγκωση του δημοσίου χρέους μέσω πολιτικών διεύρυνσης των ελλειμμάτων.

Στην συνέχεια με την ‘οικειοθελή ’συμμέτοχη των Τραπεζών στο PSI όπου οι τράπεζες πλήρωσαν ακριβά την υποτιθέμενη διάσωση της ελληνικής οικονομίας.

Αναφερόμαστε στην υποτιθέμενη διάσωση της ελληνικής οικονομίας διότι όπως αναφέρεται στην εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού 2013 ενώ η μείωση του χρέους από το PSI ήταν 106 δις € σε απόλυτο μέγεθος η τελική μείωση του χρέους έφθασε μόνο τα 15 δις € , ενώ ως ποσοστό του ΑΕΠ το χρέος σημείωσε και αύξηση κατά 4,2%.

Σε απόλυτα νούμερα μειώθηκε μόνο κατά 15 δις € διότι ενώ από το PSI μειώθηκε κατά 106 δις € στην συνέχεια μια σειρά από απώλειες –ελλείμματα ελαχιστοποίησαν τις υποτιθέμενες ευεργετικές ιδιότητες του κουρέματος των ομόλογων. Δυστυχώς το σαθρό δημόσιο καλύπτει κάθε θυσία και  κάθε προσπάθεια.

Παραταύτα η επιβάρυνση των τραπεζών από το PSI είναι μεγάλη παρόλο που οι ισχυρές συστημικές τράπεζες υπερβάλλοντας εαυτό κατάφεραν να διατηρήσουν την αυτοτέλεια τους ξεπερνώντας το ελάχιστο  όριο του 10% που είχε τεθεί.

Στο ερώτημα τι μέλει γενέσθαι, η απάντηση με δεδομένο ότι  σε αντίθεση με το εξωτερικό όπου οι τράπεζες  δημιούργησαν πρόβλημα στα κράτη τους , στην Ελλάδα τα πιστωτικά είναι στην ουσία θύματα –όμηροι των προβλημάτων του δημοσίου τομέα, βρίσκεται στη διαγραφή μέρους του δημοσίου χρέους.

Μέχρι και τα τέλη Μάιου 2013 από το συνολικό πακέτο των 50 δις € (αντιστοιχεί στο 28% του ΑΕΠ) που αφορούσε στην ανακεφαλαιοποίηση των εγχώριων τραπεζών είχαν εκταμιευτεί 48,2 δις € ήτοι , το 96,4% επί του συνόλου.

Με δεδομένο ότι μετά και την επίσκεψη του προέδρου του eurogroup κ. Ντάισελμπλουμ στα τέλη Μαΐου 2013 άνοιξε η φιλολογία για το ενδεχόμενο κούρεμα του δημοσίου χρέους στα πλαίσια της επανεξέτασης της βιωσιμότητας του τον Απρίλιο του 2014 όπως και η προοπτική της απευθείας ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών έστω και ετεροχρονισμένα από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στήριξης –ESM, η λύση στο θέμα της επιστροφής των κεφαλαίων ανακεφαλαιοποίησης δίνεται μέσω της διαγραφής ενός σημαντικού τμήματος του.

Ήδη η τρόικα σε αντίθεση με την Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία δέχεται την μη καταγραφή των δαπανών που αφορούν την στήριξη των ελληνικών τραπεζών στο ετήσιο έλλειμμα, πράγμα που σημαίνει ότι σε ένα επόμενο στάδιο δεν θα είναι αρνητική στην διαγραφή ενός τμήματος του.

Με τα σημερινά δεδομένα ο ιδιωτικός χαρακτήρας των συστημικών τραπεζών στηρίζεται στο 10-19% των ανακεφαλαιοποιημένων  κεφαλαίων ενώ το υπόλοιπο βρίσκεται στα χέρια του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας -ΤΧΣ.

Θεωρητικά και σε βάθος πενταετίας απαιτείται επιστροφή των κεφαλαίων στο ΤΧΣ ώστε να μην υπάρξει ιδιοκτησιακή μεταβολή.

Εάν ετεροχρονισμένα η ανακεφαλαιοποίηση πραγματοποιηθεί από το ESM τότε ελλοχεύει ο κίνδυνος η αδυναμία εξαγοράς των προνομιούχων μέτοχων να καταστήσει κύριο μέτοχο το ESM, δηλαδή ένα ταμείο που δεν θα ελέγχεται από το ελληνικό δημόσιο.

Στην βάση αυτή θα είναι μέγιστο λάθος η μεταφορά των κεφαλαίων ανακεφαλαιοποίησης από το ΤΧΣ στο ESM και μάλιστα ισοδύναμης εμβέλειας με τις απώλειες από το PSI.

Κατά την προσωπική μας άποψη εφόσον τίθεται θέμα ελάφρυνσης του χρέους η πιο εθνικά ωφέλιμη επιλογή θα είναι και η διαγραφή

ενός τμήματος που αφόρα την ανακεφαλαιοποίηση ώστε και τα συστημικά πιστωτικά ιδρύματα να κινηθούν χωρίς  βαρίδια και η ελληνική οικονομία να στηριχτεί στον βασικό της πυλώνα, που εκ των πραγμάτων είναι οι τράπεζες, για την έξοδο της από τον φαύλο κύκλο της λιτότητας, της μειωμένης οικονομικής δραστηριότητας και κυρίως της κοινωνικά απαράδεκτης ανεργίας.

Ουδέν κακόν αμιγές κάλου

Ουδέν  κακόν αμιγές καλού έλεγαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι κάτι που έχει εφαρμογή στην τρέχουσα ελληνική πραγματικότητα.

Οι καταστάσεις που βιώνουν οι Έλληνες πολίτες συνέπεια της δημοσιονομικής κρίσης έχει μεταβάλει τον τρόπο που αντιμετωπίζουν την ζώσα πραγματικότητα ενώ διαφοροποιεί σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν πολλές από αυτές τις πρακτικές που είχαν οδηγήσει ορισμένους να μιλούν για αλλοίωση της οικογενειακής εικόνας όπως αυτή  είχε αποτυπωθεί στην κοινωνική μας φιλοσοφία.

Η αλληλεγγύη και το δέσιμο των μελών μιας τυπικής ελληνικής οικογένειας ήταν πάντα έμβλημα κοινωνικής συνοχής και κυρίως απόδειξη των ιδιαίτερων δεσμών που διατηρούνταν ακόμη και μετά την ενηλικίωση των μελών της .

Γυρνώντας το χρόνο πίσω παρατηρούμε ότι αυτό το έμβλημα διαφοροποιούσε την ελληνική κοινωνία από άλλες και κυρίως από την αγγλοσαξονικές.

Παρότι το καταναλωτικό πρότυπο επέβαλε κατά τις τρεις τελευταίες δεκαετίες την αποξένωση  των ενηλίκων μελών, τον αποσυντονισμό σε ότι αφορούσε τα έθιμα και τις οικογενειακές παραδόσεις καθώς και την μειωμένη ενασχόληση και ανταπόκριση σε κάθε τι που βρίσκονταν έξω από το πλαίσιο των παγκοσμιοποιημένων προτύπων διαβίωσης και διαπροσωπικών σχέσεων.

Σήμερα ως αποτέλεσμα της κατάρρευσης του καταναλωτικού προτύπου και των τεράστιων οικονομικών δυσχερειών η ελληνική οικογένεια  βρίσκεται αντιμέτωπη με προβλήματα που η ίδια δημιούργησε όταν ξέχασε τα αυτονόητα. Σήμερα η οικογένεια δίνει λύσεις. Χρηματοδοτεί τα άνεργα μέλη, δίνει κουράγιο και ελπίδα κρατώντας την αξιοπρέπεια ψηλά.

Σήμερα η οικογένεια μειώνει την αβεβαιότητα. Στηρίζει  τα μέλη περιορίζοντας τους φόβους και την απελπισία που κυριαρχεί όταν η μεταβολή των σταθερών είναι τέτοιας μορφής που τα πάντα αλλάζουν και τα πάντα αναθεωρούνται. Πόσες ελληνικές οικογένειες σήμερα δεν συντηρούνται με την σύνταξη του παππού και της γιαγιάς;

Το καταναλωτικό μοντέλο των προηγούμενων δεκαετιών είχε δημιουργήσει τους οίκους ευγηρίας, τα γεροντολογικά κέντρα και αλλά παρόμοια  κέντρα που απαρνούνταν τον κακόηχο τίτλο γηροκομείο και στα οποία στέλνονταν τα γηραιότερα μέλη της οικογένειας. Σήμερα πολλά από αυτά κλείνουν, διότι η σύνταξη είναι αναγκαία για την χρηματοδότη  των  αναγκών  ολόκληρων οικογενειών.

Η ανάγκη μετετράπη σε φιλότιμο το οποίο δυστυχώς είχε χαθεί από την αλλοτρίωση που δημιούργησε το καταναλωτικό μοντέλο ακόμη και στις συνειδήσεις των νεοελλήνων. Σήμερα που η κρίση άλλαξε τα δεδομένα ο μέσος πολίτης κατανοεί την βασική αρχή της πραγματικής οικονομικής ευημερίας η οποία θέλει την ισορροπία μεταξύ των εσόδων και των εξόδων.

Η κουλτούρα των τελευταίων τριών δεκαετιών που ήθελε τα οικονομικά ανοίγματα να καλύπτονται με δανεικά και στην λογική ότι έχει ο θεός όταν τίθονταν το ερώτημα της αποπληρωμής τους έκανε μεγάλο κακό στην ελληνική κοινωνία.

Η μέση ελληνική οικογένεια αντλώντας εικόνες και παραστάσεις από το life style έπεσε στην παγίδα της υπερχρέωσης με αποτέλεσμα σήμερα που τα εισοδήματα μειώθηκαν ή και χάθηκαν εντελώς να βρίσκεται σε αδιέξοδο. Η ιδιωτική υπερχρέωση είναι τέτοιας μορφής που όποιος χάνει την εργασία του κινδυνεύει να χάσει τα πάντα.

Αρωγός ανασύνταξης η οικογένεια. Πλέον τα μελή της υπό στενή ή ευρεία έννοια ανακαλύπτουν αυτά που είχαν ξεχαστεί ως αξίες και ως νόρμες διαβίωσης και συμπεριφοράς. Οι παλαιότεροι τα είχαν ζήσει και τα αναπολούσαν. Οι νεότεροι τα μαθαίνουν τώρα και κατανοούν τα οφέλη και την χρησιμότητα τους. Η αποξένωση περιορίζεται και η αλληλεγγύη παίρνει εκπληκτικές διαστάσεις. Η ξεχασμένη κουλτούρα της αλληλοϋποστήριξης και του αλτρουισμού επανακάμπτει δίνοντας την εντύπωση πως ακόμη και από την κρίση μπορούν να βγουν θετικά μηνύματα για την ελληνική κοινωνία .

Ο φαύλος κύκλος ελλειμμάτων - ύφεσης - νέων μέτρων

Του Σαράντου Λέκκα, οικονομολόγου.

Είναι κοινή πεποίθηση ότι η ανακεφαλαιοποίηση των εγχώριων συστημικών τραπεζών ολοκληρώθηκε με επιτυχία, όπως κοινή πεποίθηση είναι ότι η πολιτική λιτότητας ενδέχεται να δημιουργήσει νέα κεφαλαιακά προβλήματα στις τράπεζες.

Το επιδιωκόμενο της δημοσιονομικής προσαρμογής είναι η όσο το δυνατόν πιο γρήγορη δημιουργία πρωτογενών πλεονασμάτων ώστε η χώρα να βγει ξανά στις αγορές περί το 2015 αναχρηματοδοτώντας το δημόσιο χρέος της χωρίς καμία στήριξη από την τρόικα.

Το επιδιωκόμενο όμως στηρίζεται στην πιο άγρια λιτότητα που έχει γνωρίσει δυτικό ανεπτυγμένο κράτος.

Η εσωτερική υποτίμηση και η απότομη μείωση των δαπανών έχει ως αποτέλεσμα την πιο βαθιά και παρατεταμένη χρονικά ύφεση που έχει γνωρίσει ανεπτυγμένο δυτικό κράτος.

Με δεδομένο ότι το εθνικό προϊόν είναι το σύνολο των αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται ως αποτέλεσμα της ζήτησης, κάθε πολιτική που περιορίζει την ενεργό ζήτηση περιορίζει και το εθνικό προϊόν.

Η συνέχιση επομένως μέτρων συρρίκνωσης των εισοδημάτων και των συντάξεων αλλά και δαπανών που έμμεσα αποτελούν εισόδημα για πολλούς πρέπει να θεωρείτε δεδομένο ότι θα συρρικνώσει περαιτέρω την οικονομική δραστηριότητα αυξάνοντας την ανεργία.

Ηδη η ανεργία στη χώρα μας είναι η μεγαλύτερη στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

Με βάση στοιχεία Απριλίου 2013 το ποσοστό της ανεργίας φθάνει το 26,9% με την ανεργία στους νέους να φθάνει το 57,5%.

Το εξίσου αρνητικό είναι ότι οι άνεργοι μαζί με τους οικονομικά μη ενεργούς πολίτες ξεπερνούν κατά περίπου ένα εκατομμύριο τους απασχολούμενους.

Φυσικά η ανεργία δεν είναι ένα απλό στατιστικό στοιχείο, η αύξησή της συμπαρασύρει τα πάντα.

Μία από τις παράπλευρες απώλειές της είναι τα μη εξυπηρετούμενα τραπεζικά δάνεια.

Η απώλεια των θέσεων εργασίας και του σταθερού μηνιαίου εισοδήματος οδηγεί άμεσα στην αδυναμία αποπληρωμής των υποχρεώσεων προς τα τραπεζικά ιδρύματα.

Οι δανειακές υποχρεώσεις τίθενται ως είδος πολυτελείας εκτός του οικογενειακού προϋπολογισμού με αποτέλεσμα τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια να αυξάνονται με μαθηματική συνέπεια.

Η εκτόξευση της ανεργίας κατά τα μνημονιακά χρόνια έχει αυξήσει τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια σε επίπεδα ρεκόρ.

Τα NPLs, δηλαδή τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια των ελληνικών τραπεζών με τη συμπλήρωση του πρώτου τριμήνου του τρέχοντος έτους έχουν φθάσει στο 29% επί του συνόλου, που σημαίνει 66 δισ. ευρώ σε απόλυτους αριθμούς, με το 40% αυτών δηλαδή περί τα 26 δισ. ευρώ να καλύπτονται από προβλέψεις που έχουν σχηματιστεί από τις τράπεζες.

Το αντίστοιχο ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων τον Δεκέμβριο του 2011 ήταν 16% και τον Δεκέμβριο του 2012 ήταν 24,2%.

Η συσχέτιση ανεργίας και μη εξυπηρετούμενων δανείων που έχει αποτυπωθεί παγκοσμίως θέλει η κορύφωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων να ακολουθεί με υστέρηση ενός περίπου εξαμήνου την κορύφωση της ανεργίας.

Εάν για παράδειγμα τα υψηλοτέρα επίπεδα ανεργίας καταγραφούν κατά το 2014 θα πρέπει να αναμένουμε κορύφωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων κατά το πρώτο εξάμηνο του 2015. Με βάση τα σημερινά δεδομένα και δη της συνέχισης των οριζόντιων μέτρων μείωσης των εισοδημάτων, πέραν του γεγονότος ότι ούτε τη δημοσιονομική προσαρμογή εξυπηρετούν, θα αυξήσουν περαιτέρω και την ανεργία.

Πρέπει απαραίτητα να σπάσει ο φαύλος κύκλος ελλειμμάτων - ύφεσης - νέων μέτρων.

Πρέπει επιτέλους να μπει ένα τέλος στη πολιτική που απαξιώνει το ανθρώπινο δυναμικό και το πάγιο παραγωγικό δυναμικό.

Πρέπει να βρεθεί ο πάτος του βαρελιού που έχει να κάνει με το κατά κεφαλήν εισόδημα και το βιοτικό επίπεδο.

Πρέπει να μην ξαναγίνουν τα λάθη του παρελθόντος αναφορικά με τον αντίκτυπο που έχει στις τράπεζες η δημοσιονομική παρακμή του ελληνικού Δημοσίου.

Πολλοί Ευρωπαίοι πολιτικοί μιλούν ανοικτά για την αναγκαιότητα του σπασίματος του συνδετικού κρίκου μεταξύ κρατών και τραπεζών υπονοώντας τη χρηματοδότηση των ελλειμμάτων από τις τράπεζες.

Στην περίπτωση της Ελλάδος το συγκεκριμένο ζητούμενο μετά το PSI έχει ήδη πραγματοποιηθεί.

Το αντίθετο όμως πώς θα πραγματοποιηθεί;

Πώς δηλαδή ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός ενός κράτους δεν θα συμπαρασύρει και τις τράπεζες.

Οι ελληνικές τράπεζες χωρίς τοξικά στοιχεία ενεργητικού θα μπορούσαν χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα να αντιμετωπίσουν τα μη εξυπηρετούμενα δάνειά τους εάν δεν είχε μεσολαβήσει το PSI.

Είναι επομένως άλλος ο δείκτης δυσκολίας όταν πριν την αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων πρέπει να αναζητηθούν κεφάλαια για την αντιμετώπιση του PSI και άλλος όταν το Δημόσιο δεν έχει επιβαρύνει με τα λάθη του και τις παραλείψεις του το εγχώριο πιστωτικό σύστημα.

Οι αριστερόστροφες πολιτικές δυνάμεις

 

peloponnisiaki.gr

 – 22 Ιουλίου 2013

του Σαράντου Λέκκα

οικονομολόγου

Επί σειρά δεκαετιών η αριστερή διανόηση προσπαθούσε να πείσει την ελληνική κοινωνία ότι οτιδήποτε εκπορεύεται  από την αριστερά είναι κοινωνικά δίκαιο, κοινωνικά ευαίσθητο, περιβαλλοντολογικά προσεγμένο και πολιτικά άρτιο.

Τα εκλογικά ποσοστά μέχρι και την διπλή εκλογική αναμέτρηση του 2012 ήταν τέτοια που τα ωραία λόγια δεν μπορούσαν εκ των πραγμάτων να κριθούν σε επίπεδο διακυβέρνησης.

Ο έλληνας ψηφοφόρος δεν πίστευε στις ουτοπικές διακηρύξεις της αριστεράς και μέχρι το 2012 τις είχε θέσει στο περιθώριο της πολιτικής ζωής. Η κατάρρευση του ΠΑΣΟΚ και η απορρύθμιση του διπολικού πολιτικού σκηνικού έφερε προ των πυλών της εξουσίας αριστερόστροφες πολιτικές δυνάμεις.

Τότε, το μεν  ΚΚΕ ξεκαθάρισε την θέση του, ότι  η συμμέτοχη στη διακυβέρνηση της χώρας δεν είναι στις προτεραιότητες του και αυτο-τοποθετήθηκε στις αιώνιες αντιπολιτευτικές δυνάμεις, ο δε ΣΥΡΙΖΑ έχοντας προσελκύσει ότι κρατικίστικο και παρασιτικό αντιπροσώπευε το ΠΑΣΟΚ πήρε την θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Η ΔΗΜΑΡ αντίθετα με πλαίσιο το  ρητορικό νεφέλωμα  της υπευθυνότητας, της κοινωνικής ευαισθησίας , του κράτους δικαίου, της αριστερής συμμετοχής στην διακυβέρνηση μπήκε στην κυβέρνηση ανοίγοντας την φιλολογία για το αριστερό άλλοθι των μνημονιακών δυνάμεων.

Η κυβερνητική της αντοχή σύντομη , μόλις ένα χρόνο , όμως χρονικό διάστημα αρκετό για να εξαχθούν πολιτικά συμπεράσματα για το τρόπο σκέψης όλων αυτών που ομιλούν για την εναλλακτική διακυβερνητική επιλογή.

Οι αριστερόστροφες πολιτικές δυνάμεις έχουν συμβιβαστεί με τις βαρύγδουπες και λαϊκίστικες  πολιτικές προσεγγίσεις.

Είναι οι ‘καλοί’ του πολιτικού συστήματος, είναι αυτοί που βρίσκονται πάντα ‘δίπλα’ στον εργαζόμενο, που ‘κλείνουν το μάτι’ στο συνδικαλιστή όταν αυτός στα πλαίσια της δύσοσμης κουλτούρας που δημιούργησε το ΠΑΣΟΚ προσπαθεί να δικαιολογήσει τον κοπανατζή , να ρίξει στα ‘μαλακά’ τον επίορκο και ποινικά κολάσιμο πολλές φορές εγκαλούμενο συνάδελφο του.

Είναι αυτοί που έχουν το αποκλειστικό δικαίωμα της κριτικής , της απόλυτης γνώσης, της ασυμβίβαστης θεώρησης της πραγματικότητας. Είναι αυτοί που ποντάρουν στα κατώτερα ένστικτα των απλών πολιτών , εξωραΐζοντας ακτιβιστικές και στα όρια της νομιμότητας ενέργειες.

Είναι αυτοί που σιωπούν όταν όμοροι πολιτικοί τους χώροι προσλαμβάνουν τα δικά τους παιδιά στον δημόσιο τομέα. Είναι αυτοί που θεωρούν ότι η στρέβλωση της ιστορίας και της εθνικής κληρονομιάς αποτελεί είδος πολιτικής μαγκιάς και αποδοχής.

Είναι  αυτοί που θεωρούν την ευθύνη αστική προκατάληψη , την παραγωγικότητα εθνική μειοδοσία , την ιεραρχία άχρηστη δομή , το εθνικό συμφέρον εθνικιστική παρόρμηση  και την πειθαρχία ανελεύθερο κατασκεύασμα.

Όταν όμως έρχεται η ώρα της πραγματικής ευθύνης , της πραγματικής κοινωνικής ευαισθησίας  με τη συμμέτοχη στη διακυβέρνηση της χώρας , όπως με την περίπτωση  της ΔΗΜΑΡ ,τότε αποκαλύπτεται ότι δεν υπάρχει τίποτα πιο αρτηριοσκληρωτικό  , πιο ανελεύθερο, πιο υποκριτικό  , πιο καταστροφικό, πιο ανάλγητο  , πιο αντιπαραγωγικό, πιο παρασιτικό, από την αριστερή προσέγγιση της πραγματικότητας.

Όλοι όμως αυτοί ξεχνούν ότι η ελληνική κοινωνία επιζητά χρήσιμους, αποτελεσματικούς και πραγματικά κοινωνικά ευαίσθητους πολιτικούς.

Δεν θέλει πολιτικούς που αρέσκονται σε λεκτικούς εξωραϊσμούς, δεν θέλει δημαγωγούς, δεν θέλει την ακατάσχετη πολυλογία της αριστερής κουλτούρας. Κουράστηκε από τους θαυματοποιούς, αηδίασε από αυτούς που επιζητούν την άνετη θέση της χωρίς ευθύνης αντιπολίτευσης.