Η παρουσία του ΔΝΤ και η αξιοπιστία του ευρώ
Του Σαράντου Λέκκα

Εάν στον κόσμο των επιχειρήσεων, όπου ο ανταγωνισμός για την πρωτοκαθεδρία είναι υψηλότατος, συνέβαινε αυτό που συμβαίνει τώρα στην ευρωζώνη, όπου για τα προβλήματα του ενός μέλους καλούνταν να βοηθήσει ο άμεσος ανταγωνιστής με την εμπειρία του και τα κεφάλαιά του, τι θα έλεγε ο κοινός νους;Οτι είτε το παιχνίδι για την πρωτοκαθεδρία είναι σικέ, είτε αυτή η επιχείρηση που ζητεί βοήθεια αποδέχεται τον πρωταγωνιστικό ρόλο της αντιπάλου της.Κατά την προσωπική μας άποψη και επειδή ένα σικέ παιχνίδι μεταξύ Ευρωπαϊκής Ενωσης και ΗΠΑ θεωρείται ως σενάριο επιστημονικής φαντασίας, προσανατολιζόμαστε προς τη δεύτερη πιθανή εκδοχή, ότι δηλαδή η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει αποδεχτεί τον πρωταγωνιστικό ρόλο των ΗΠΑ και του δολαρίου στο διεθνές παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα.Η συμμετοχή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στον μηχανισμό στήριξης της Ελλάδος είναι λάθος, διότι η χώρα μας δεν είναι απλά μέλος της Ενωσης όπως η Ουγγαρία, αλλά μέλος της ευρωζώνης, δηλαδή τμήμα του ευρώ, του νομίσματος που προσδοκά να κατακτήσει την κορυφή μεταξύ των παγκόσμιων αποθεματικών νομισμάτων.Η συμμετοχή του ΔΝΤ δείχνει τα ελλείμματα οργάνωσης και αξιοπιστίας του ευρώ. Η συμμετοχή του ΔΝΤ δείχνει ότι κανένας, ούτε κυρίως τα μέλη που απαρτίζουν το ευρώ, όπως η Γερμάνια, δεν θεωρεί ότι οι μηχανισμοί επιβολής της δημοσιονομικής νομιμότητας μπορούν να κάνουν τη δουλειά τους.Η ανεπάρκεια του υφιστάμενου συστήματος, όπως του μηχανισμού πρόληψης και η διαδικασία των εκ των υστερών παρεμβάσεων όπως γίνεται σήμερα, όπου το Σύμφωνο Σταθερότητας ενεργοποιείται μόνο όταν ήδη υπάρχει δημοσιονομική εκτροπή.Η κρίση έδειξε ότι ο σημερινός μηχανισμός πρόληψης και αναχαίτισης των δημοσιονομικών παρεμβάσεων είναι τόσο αργός, που σε περιόδους υψηλών απαιτήσεων, όπως αυτών που ζούμε την τελευταία διετία, δεν είναι λειτουργικός.Είναι εμφανές ότι η Γερμανία, που κυρίως ζητούσε τη συμμετοχή του ΔΝΤ, το έκανε διότι πιστεύει ότι η λέξη πειθαρχία μπορεί να πάρει το νόημα που της δίνουν τα λεξικά μόνο από το ΔΝΤ.Η Ευρώπη πληρώνει τα λάθη της αβλεψίες και κυρίως τα ελλείμματά της. Πληρώνει για παράδειγμα τη στάση πολλών εταίρων που το 2005 αρνήθηκαν να εγκρίνουν πρόταση της Κομισιόν να δοθούν στη Eurostat αρμοδιότητες ελέγχου της αυθεντικότητας των στατιστικών στοιχείων που παρουσίαζαν τα κράτη-μέλη.Σε ό,τι αφορά τον μηχανισμό στήριξης, πιστεύουμε ότι έχει μικρότερη πολιτική και ουσιαστική αξία από την απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) να δέχεται κρατικά ελληνικά ομόλογα με αξιολόγηση ΒΒΒ - και το 2011.Οπως είναι γνωστό, η ΕΚΤ πριν την κρίση αποδέχονταν κρατικά ομόλογα με πιστοληπτική αξιολόγηση πάνω από Α- από τουλάχιστον δύο οίκους, αυτό όμως άλλαξε κατά την περίοδο της κρίσης και για το χρονικό διάστημα μέχρι και τα τέλη του 2010 όπου η ΕΚΤ αποδέχονταν τίτλους με διαβάθμιση ΒΒΒ -.Αυτή η απόφαση της ΕΚΤ είναι ζωτικής σημασίας για τα εγχώρια τραπεζικά ιδρύματα, που χρησιμοποιούν τα κρατικά ομόλογα για να χρηματοδοτηθούν από την ΕΚΤ.Αυτή η απόφαση δείχνει μία πρώτη προσπάθεια απεξάρτησης της Ευρωπαϊκής Ενωσης από τους διεθνείς οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης.Προσωπικά θεωρούσαμε το γεγονός της υιοθέτησης των αξιολογήσεων των αγγλοσαξονικών συμφερόντων οίκων ως απαράδεκτη υποχώρηση της ένωσης των «27».Είναι τουλάχιστον περίεργο μία ζώνη νομίσματος να αποδέχεται τις αξιολογήσεις κρατών, ομολόγων και επιχειρήσεων, που βρίσκονται στα όρια των αρμοδιοτήτων της, από οίκους που ελέγχονται από τον ανταγωνιστή της.Εχουμε δηλαδή το ευτράπελο η ΕΚΤ να δέχεται ομόλογα κρατών-μελών της στη βάση αξιολογήσεων που έχουν πραγματοποιήσει οίκοι μη ελεγχόμενοι από αυτή και που εκτός από ανταγωνιστικοί είναι και εχθρικοί για τις επιδιώξεις και τους στόχους της.Στην ουσία, οι ελεγχόμενοι από τις ΗΠΑ οίκοι καθορίζουν με ποιους όρους θα γίνεται η χρηματοδότηση κρατών και τραπεζών της ευρωζώνης.Αυτή η αλήθεια είναι από τις περίεργες καταστάσεις που λαμβάνουν χώρα στην ευρωζώνη και που δίνουν το δικαίωμα σε κάθε καλοπροαίρετο πολίτη να αναρωτάτε τι ακριβώς συμβαίνει με το οικοδόμημα των Ευρωπαίων.Από τη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση της διετίας 2008-2009 ανεδείχθη η ανάγκη ελέγχου των δραστηριοτήτων των οίκων πιστοληπτικής αξιολόγησης.Για την Ευρώπη αυτό σήμερα δεν αρκεί, παρά το γεγονός ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει από τα τέλη της άνοιξης 2009 εγκρίνει την υπαγωγή αυτών των οίκων σε καθεστώς αυστηρότερης επιτήρησης.Με δεδομένο ότι η μεγαλύτερη από το 1930 χρηματοπιστωτική κρίση οφείλεται κυρίως σε αυτούς τους οίκους, η θέση για μεγαλύτερη επιτήρηση δεν λύνει το πρόβλημα.Η Ευρώπη πρέπει να δημιουργήσει τα δικά της όργανα αξιολόγησης κρατών, ομολόγων και επιχειρήσεων.Μία νομισματική και οικονομική οντότητα και ένα νόμισμα που θέλει τουλάχιστον να εκπέμπει και να αποσπά τον σεβασμό των υπολοίπων πρέπει να έχει τα δικά της μέσα αξιολόγησης.Η αξιοπρέπεια επιβάλλει τη δημιουργία ευρωπαϊκών οίκων αξιολόγησης, εκτός και εάν όπως προείπαμε, στο παιχνίδι της πρωτοκαθεδρίας η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει υποβάλει τα σέβη της στις ΗΠΑ.

Ο κ. Σαράντος Λέκκας είναι οικονομολόγος

(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 25/4/2010)

Το ασυμβίβαστο και η επαναλαμβανόμενη τραγωδία.

Του Σαράντου Λέκκα.

Η κρίση του 1929, συγκρινόμενη με την αντίστοιχη του 2009, μπορεί να δημιούργησε μεγαλύτερα οικονομικά και κοινωνικά δράματα, μπορεί να κόστισε παραπάνω από μία πενταετία στην παγκόσμια οικονομία για να ανακάμψει και περίπου 25 χρόνια στους επενδυτές για να πάρουν τα χρήματα που είχαν σε διάφορες μορφές επενδύσεις. Ομως, η κρίση του 1929 παρουσιάζει μία διαφορά σε σχέση με αυτή του 2009, που μας κάνει να εξάγουμε το συμπέρασμα πως οι δημοσιονομικές και νομισματικές Αρχές της εποχής εκείνης κατενόησαν γρήγορα τα ελλείμματα των οικονομικών και κοινωνικών θεσμών και άμεσα δρομολόγησαν την κάλυψή τους.Η κάθε κρίση είναι αφενός προϊόν συνεχόμενων λαθών και αφετέρου κλασικής ανεπάρκειας των εποπτικών μηχανισμών.Τα λάθη είτε είναι ανθρώπινα και καταχωρούνται ως λάθη απληστίας και κακών υπολογισμών είτε είναι θεσμικά και καταχωρούνται ως λάθη κοντόφθαλμων νομοθετικών παρεμβάσεων.Ο,τι όμως και να είναι οδηγούν σε καταστροφικά αποτελέσματα.Η κρίση του 1929 και η ύφεση που ακολούθησε ανέδειξε τη γύμνια του κοινωνικού κράτους.Μέχρι τότε η κοινωνική προστασία και κυρίως η κοινωνική ασφάλιση ήταν ανύπαρκτες.Το Νιου Ντιλ του προέδρου Ρούσβελτ, δηλαδή το πρόγραμμα εξόδου από την ύφεση που δημιούργησε η κρίση του 1929 μπορεί να φωτίζεται από τους ιστορικούς κυρίως στο κομμάτι των δημοσίων έργων μέσω της αύξησης των δαπανών, όμως κατά την προσωπική μας άποψη η κυριότερη ιστορικά συμβολή του Νιου Ντιλ είναι η ψήφιση του νόμου για την κοινωνική ασφάλιση το 1935.Η θέσπιση συντάξεων γήρατος και η θέσπιση επιδομάτων ανεργίας αποτελεί μέγιστη τιμή για τα δεδομένα της δεκαετίας του '30 και κυρίως μέγιστη διορατικότητα για τις ανάγκες των επόμενων δεκαετιών.Και οι συντάξεις και τα επιδόματα θεωρήθηκαν αναγκαίοι όροι επιβίωσης των εργαζομένων και των ηλικιωμένων στα μεγάλα βιομηχανικά κέντρα κυρίως σε περιόδους κρίσεων και μεγάλων οικονομικών μεταβολών.Η κοινωνική ασφάλιση έδειχνε πως ο καπιταλισμός μπορεί να έχει βίαιες μορφές όταν οι φούσκες των δραστηριοτήτων του σπάνε όμως, με τις κατάλληλες παρεμβάσεις έχει και ανθρώπινο πρόσωπο ικανό να του προσδίδει αίγλη και ευαισθησία.Μία δεύτερη θεσμική λειτουργία που κατοχύρωσε η πολιτική του Νιου Ντιλ είναι η συνδικαλιστική παρουσία στους χώρους εργασίας.Ο νόμος για την εθνική ανάκαμψη των ΗΠΑ του 1934 μεταξύ των άλλων περιείχε και διατάξεις που επέτρεπαν στους εργάτες να ενωθούν σε σωματεία για να προστατεύουν και να εξασφαλίζουν το συλλογικό τους συμφέρον.Επιπλέον, η αντίληψη ότι η έλλειψη εποπτείας αποτελεί σημαντικό υπόβαθρο εκκόλαψης χρηματοοικονομικών κρίσεων οδήγησε στη θέσπιση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, η οποία θα είχε τον ρόλο του θεσμικού επόπτη και του αμύντορα των κρατικών και κοινωνικών συμφερόντων.Η θέσπιση ενός τέτοιου οργάνου ήταν καταλυτική σε σημείο που υιοθετήθηκε από όλες τις δυτικές αγορές κεφαλαίων.Πλέον κάποιος θα επόπτευε το χρήμα και τις δραστηριότητές του και κάποιος θα προστάτευε τους επενδυτές από κακόβουλους και κερδοσκοπικούς μηχανισμούς.Κατά την προσωπική μας άποψη κομβικό χαρακτηριστικό της εποχής εκείνης, αλλά κυρίως χαρακτηριστικό που έδειχνε ότι τα αιτία της κρίσης είχαν γίνει άμεσα αντιληπτά, ήταν ο διαχωρισμός των εμπορικών και επενδυτικών λειτουργιών των τραπεζών.Πλέον το ασυμβίβαστο θα εξασφάλιζε μέχρι και τα χρόνια που προηγήθηκαν της κρίσης του 2009 (το ασυμβίβαστο καταργήθηκε το 1999 επί κυβέρνησης Κλίντον) ότι μια ανάλογη τραγωδία δεν θα επαναλαμβανόταν.Πλέον οι τράπεζες δεν θα είχαν τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν τις καταθέσεις των απλών πολιτών για να παίξουν κερδοσκοπικά παιχνίδια εις βάρος ανυποψίαστων επενδυτών.Ο διαχωρισμός αυτός έδειξε με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο ότι όταν οι δημοσιονομικές και νομισματικές Αρχές θέλουν πραγματικά να αντιμετωπίσουν διεφθαρμένες πρακτικές, μπορούν να βρουν τις πιο αποτελεσματικές λύσεις.Ο νομός Glass - Steagall του 1933 θέσπισε για πρώτη φορά ρυθμίσεις και κανόνες υγιούς λειτουργίας των τραπεζών και προστάτευσε το διεθνές πιστωτικό σύστημα επί 70 χρόνια.Η κατάργησή του ήταν ύβρις προς όλους εκείνους που ένιωσαν στο πετσί τους τον τρομερό αντίκτυπο της κρίσης του 1929 και της ύφεσης της δεκαετίας του '30.Λέγεται ότι όσοι ξεχνούν είναι αναγκασμένοι να ξαναζήσουν το παρελθόν με την οποία έκβασή του, θετική ή αρνητική, πόσο μάλλον όταν γκρεμίζουν θεσμούς που δημιουργήθηκαν για να αποτρέψουν την επανεμφάνιση του Αρμαγεδδώνος.

Ο κ. Σαράντος Λέκκας είναι οικονομολόγος.

(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 18/4/2010)

Οταν η χρηματιστηριακή οικονομία απομακρύνεται από την πραγματική .

Του ΣΑΡ.ΛΕΚΚΑ, οικονομολόγου.

Η ανεργία, η καταστροφή του παραγωγικού υπόβαθρου, η αδρανοποίηση μέρος της παραγωγικής μηχανής καθώς και η αποδιοργάνωση των μηχανισμών ζήτησης ως συνέπεια των επιπτώσεων της χρηματοοικονομικής κρίσης θα συνεχίσουν για ορισμένα ακόμη χρόνια να ταλανίζουν την παγκόσμια οικονομία।Το ερώτημα είναι γιατί πρέπει οι κερδοσκοπικοί μηχανισμοί και τα ευφάνταστα επενδυτικά παράγωγα εφόσον θεωρούνται πλέον ως μέσα μαζικής καταστροφής, να παραμένουν ως εργαλεία ασυδοσίας και ως όργανα ικανοποίησης της απληστίας। Γιατί πρέπει ο απλός φορολογούμενος, που ήδη έχει πληρώσει αρκετά για την επιβίωση των χρηματοοικονομικών οργανισμών που δημιούργησαν την κρίση, να βρίσκεται υπό τη διαρκεί απειλή της επανάληψης μιας τέτοιας ή μεγαλύτερης κρίσης; Πολλοί από τους μηχανισμούς κερδοσκοπίας δημιουργήθηκαν για να παρακάμψουν τους ελεγκτικούς μηχανισμούς και τα θεσμοθετημένα πλαίσια λειτουργίας των αγορών.Τα CDS - credit default swaps - της περιβόητης αγοράς συμβολαίων αντιστάθμισης κινδύνων, δηλαδή συμβολαίων που καλύπτουν τον αγοραστή χρέους σε περίπτωση αθέτησης πληρωμών ή χρεοκοπίας, δεν ξεκίνησαν ως μέσα κάλυψης, αλλά ως μέσο παράκαμψης της υποχρέωσης των τραπεζών να κρατούν αποθεματικά για τα δάνεια που χορηγούν ώστε να αυτοπροστατεύονται σε περίπτωση μη ομαλής αποπληρωμής τους.Η JPMogran στα μέσα της δεκαετίας του '90 τα σχεδίασε και φυσικά τα επέβαλε με την βοήθεια του Κογκρέσου. Αποτέλεσμα από μέσο παράκαμψης των υποχρεώσεων των τραπεζών με κάλυμμα την υποτιθεμένη ασφάλιση του αγοραστή χρέους σε περίπτωση αθέτησης πληρωμών ή χρεοκοπίας επιχειρήσεων ή κρατών με την ανοχή της πολιτείας και των εντεταλμένων οργάνων της, τα συγκεκριμένα προϊόντα μετετράπηκαν σε στοιχήματα, σε τζόγο χωρίς μάλιστα και εδώ είναι το ευτράπελο, ο κάτοχος της ασφάλειας να έχει υποχρέωση κατοχής του υποκειμένου ασφάλισης. Δηλαδή, με απλά λόγια, κάποιος που έχει την ασφαλιστική κάλυψη του σπιτιού του γείτονά του τι θα επιδιώκει από το απλούστατο να καταστραφεί το σπίτι του γείτονα για να αντλήσει τα οφέλη της ασφάλειας.Αυτό γίνονταν με μετοχές, με ομόλογα, με χρέη κρατών και επιχειρήσεων και με οτιδήποτε άλλο μπορεί να φανταστεί ο καθένας μας. Αποτέλεσμα μέσα στη δεκαετία του 2000 η συγκεκριμένη αγορά από τα 900 δισ. δολάρια να φθάσει στα 30 τρισ. δολάρια. Σήμερα δηλαδή έχουν μπει στοιχήματα κατάρρευσης κρατών και επιχειρήσεων ύψους 30 τρισ. δολαρίων.Φυσικά τα CDS - credit default swaps - αποτελούν μόνο ένα τμήμα της τεράστιας αγοράς χρηματιστηριακών παραγώγων που οι επιεικείς μετρήσεις τα θέλουν συνολικά στα 450 τρισ. δολάρια και οι ακραίες στα 791 τρισ. δολάρια με κυριότερους παίχτες την Goldman Sachs και την JPMorgan.Εμμέσως φυσικά δίνεται απάντηση και στο ερώτημα γιατί η αμερικανική κυβέρνηση έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι της για να διασώσει τον ασφαλιστικό κολοσσό AIG, ο οποίος είχε έκθεση σε CDS περί τα 14 δισ. δολάρια.Εάν κατάρρεε η AIG μία σειρά από παίχτες κυρίως αμερικανικές και ευρωπαϊκές τράπεζες δεν θα έπαιρναν τα χρήματά τους και θα έμπαιναν σε περιπέτειες επιβίωσης.Οταν το παγκόσμιο ΑΕΠ, δηλαδή η ετήσια παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών που πραγματοποιείται με ιδρώτα και κόπο φθάνει τα 54,8 τρισ. δολάρια γιατί πρέπει να επιτρέπεται η διόγκωση της χρηματιστηριακής οικονομίας σε μεγέθη 15 φορές υψηλοτέρα του παγκοσμίου ΑΕΠ;Οσο η χρηματιστηριακή οικονομία απομακρύνεται από την πραγματική τόσο το μεταξύ τους άνοιγμα αποκτά αβυσσαλέες διαστάσεις και τόσο μεγαλύτερες είναι οι απώλειες σε περιόδους κρίσεων.Οσο οι παρασιτικές δραστηριότητες δημιουργούν προσκόμματα στην πραγματική οικονομία τόσο γεννάται επιτακτικά η ανάγκη για τον περιορισμό τους, για να μην ισχυρισθούμε για την κατάργησή τους.Σε τι ωφελεί τον παραγωγικό τομέα μιας οικονομίας το στοίχημα που τίθεται για την ενδεχομένη καταστροφή του;Τι κερδίζει ο απλός εργαζόμενος από τις ακραίες, απερίσκεπτες και ριψοκίνδυνες συναλλαγές ορισμένων άπληστων γιάπηδων;Σε τελική ανάλυση η δραστηριότητα των χρηματιστηριακών παραγώγων σε τι βοηθά την πραγματική οικονομία;Η άποψη ότι τα χρηματοοικονομικά παράγωγα είναι χρηματοπιστωτικά μέσα επαγγελματικής χρήσης είναι εκ του πονηρού, εάν το 80% αυτών δεν υπόκεινται σε κανένα έλεγχο.Στην ουσία ή ελέγχουμε τα παράγωγα ή τα καταργούμε αφού η ασυδοσία, όπως έδειξε το πρόσφατο παρελθόν, μόνο δεινά προκαλεί.Για παράδειγμα σε τι ωφελεί μια χρηματιστηριακή αγορά η πρακτική του short selling (πωλήσεις τίτλων που δεν διαθέτει ο πωλητής) και ειδικότερα κατά τις χρονικές περιόδους που οι μετοχικές αξίες παλεύουν με την πλήρη απαξίωσή τους;Τίποτα απολύτως.Πρέπει επομένως να τεθούν όρια, όπως η επαναφορά του κανόνα uptick που καθιερώθηκε το 1929 και απαγόρευε το short selling αν η τελευταία πώληση μιας μετοχής έγινε σε τιμή χαμηλότερη της προηγουμένης και καταργήθηκε το 2007.Κατά την προσωπική μας άποψη το short selling πρέπει να απαγορεύεται σε περιόδους όπου το πραγματικό ΑΕΠ της χώρας που βρίσκεται η χρηματιστηριακή αγορά έχει αρνητικό πρόσημο.Στην Ελλάδα γιατί αυτή τη στιγμή πρέπει να επιτρέπετε και να μην συνεχισθεί η απαγόρευσή του όπως κατά την περίοδο φθινόπωρο 2008 - άνοιξη 2009;Η χώρα βρίσκεται σε ύφεση και το Χρηματιστήριο απαξιώνεται καθημερινά με πτώση των μετοχών και με αποχώρηση εταιρειών.Σε τι χρησιμεύει το short selling στην προσπάθεια που κάνει η χώρα για να επιστρέψει στη δημοσιονομική ορθοδοξία;Τίποτα απολύτως.Πρέπει κάποτε να βρεθεί το θάρρος και να ορθωθεί ανάστημα σε καθετί αντιπαραγωγικό για να μην ισχυρισθούμε παρασιτικό.Οταν ο απλός φορολογούμενος περνά σκληρές ημέρες, όταν η ανεργία διογκώνεται τότε δεν υπάρχουν δικαιολογίες για ευθυνόφοβες συμπεριφορές έναντι των κερδοσκόπων.Κανόνες πρέπει να θεσπισθούν και για την υπερδιόγκωση των πιστωτικών οργανισμών.Στις ΗΠΑ που εντοπίζεται κυρίως το πρόβλημα παρ' ότι υπάρχουν 8.000 τραπεζικά ιδρύματα, τα τέσσερα μεγαλύτερα ελέγχουν το 35% των καταθέσεων - 2009 - όταν το αντίστοιχο ποσοστό ήταν το 1998 μόλις 5%.Η συγκέντρωση είναι ακόμη μεγαλύτερη όταν αναφερόμαστε σε χρηματιστηριακές πράξεις και επενδυτικές εργασίες.Η συγκέντρωση έγινε ακόμη μεγαλύτερη κατά την περίοδο της κρίσης, που ενώ η ρητορεία του προέδρου Ομπάμα θέλει στο μέλλον να μην γίνει ξανά ο φορολογούμενος όμηρος μια τράπεζας που θεωρείται πολύ μεγάλη για να αφεθεί να καταρρεύσει, η πραγματικότητα είναι διαφορετική.H JPMorgan Chase πήρε την Bear Stearns και τη Washington Mutual, η Bank of America εξαγόρασε τη Merrill Lynch και η Welles Fargo τη Wachonia.Υπάρχει επομένως απόσταση από τη ρητορεία και τις προθέσεις με τη ζώσα πραγματικότητα. Υπάρχουν ενδοιασμοί εάν τελικά το δόγμα Βόλκερ για διαχωρισμό των τραπεζικών εργασιών σε επενδυτικές και εμπορικές θα υλοποιηθεί.Υπάρχει γενικότερα η πεποίθηση που θέλει πολλά λόγια και λίγες έως μηδενικές πράξεις.Υπάρχει ειδικότερα η πεποίθηση που θέλει το μόνο συμπέρασμα που εξάγει η πρόσφατη κρίση να είναι ότι το κόστος, το οποιαδήποτε κόστος να το επωμίζονται μόνο οι φορολογούμενοι, μόνο οι απλοί και ανυποψίαστοι πολίτες .

(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 10-4-2010)

Η επενδυτική άπνοια στην Ελλάδα.
Του ΣΑΡ.ΛΕΚΚΑ

Βλέποντας το ισοζύγιο χρηματοοικονομικών συναλλαγών εύκολα διαπιστώνουμε ότι αναφορικά με τις άμεσες παραγωγικές επενδύσεις ξένων κεφαλαίων στην Ελλάδα, η παρατεταμένη χρονικά επενδυτική άπνοια συνεχίσθηκε και το 2009।Πράγμα φυσιολογικό εάν αναλογισθούμε ότι το 2009 ήταν έτος που η διεθνής χρηματοοικονομική κρίση χτύπησε για τα καλά ολόκληρο τον κόσμο।Το 2009 οι άμεσες ξένες επενδύσεις έφθασαν τα 2,4 δισ। ευρώ έναντι 3,1 δισ। ευρώ του 2008 και έναντι 1,5 δισ। ευρώ του 2007। Δεν θα σταθούμε μόνο στο γεγονός της μείωσής τους κατά 22,6% έναντι του 2008, αλλά στο γεγονός ότι ακόμη και αυτά τα ισχνά 2,4 δισ। ευρώ αφορούν συμμετοχή ξένων κεφαλαίων σε μετοχικά κεφάλαια του ΟΤΕ και της Εμπορικής Τράπεζας। Στην ουσία επομένως δεν ομιλούμε ούτε για νέες επενδύσεις ούτε φυσικά για επενδύσεις με προοπτική την αύξηση των θέσεων εργασίας.

Βλέποντας επομένως την παρατεταμένη χρονικά άπνοια το βασικό ερώτημα που τίθεται είναι πώς θα στηριχθεί το νέο αναπτυξιακό μοντέλο που περιγράφεται στο Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης 2010-2013 και το οποίο σαφέστατα αναφέρει ότι το υπόβαθρο του νέου μοντέλου ανάπτυξης θα στηριχθεί στις εξαγωγές και τις επενδύσεις।Θα αφήσουμε τον τομέα των εξαγωγών στην άκρη διότι με δεδομένη την παραγωγικότητά μας και δεδομένο το κόστος παραγωγής, η στήριξη των αναπτυξιακών προοπτικών βασιζόμενη στον τομέα των εξαγωγών στην παρούσα φάση θεωρείται ουτοπική।Σε ό,τι αφορά τις επενδύσεις πρέπει να αναρωτηθούμε μεγαλοφώνως ποιοι επενδύουν, ποιοι μπορούν υπό τις παρούσες εγχώριες και διεθνείς συγκυρίες να επενδύσουν στη χώρα μας και κυρίως ποιοι μπορούν να στηρίξουν το υπόβαθρο «επενδύσεις», δηλαδή τον δεύτερο μετά τις εξαγωγές πυλώνα της νέας αναπτυξιακής φιλοσοφίας।Σε θεωρητικό επίπεδο τα επενδυτικά κεφάλαια μπορούν να προέλθουν από τέσσερις πηγές।Από την Ευρωπαϊκή Ενωση, από το ελληνικό Δημόσιο, από τον ιδιωτικό τομέα και τέλος από τη συνεργασία ιδιωτικού με τον κρατικό τομέα।Από την Ευρωπαϊκή Ενωση κυρίως μέσω του ΕΣΠΑ 2007-2013 το οποίο μετά 3 χρόνια ενεργοποίησής του καταγράφει ποσοστά απορρόφησης της τάξεως του 3,6%।Από το ελληνικό Δημόσιο μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και μέσω του ΤΕΜΠΜΕ, του Αναπτυξιακού Νόμου και του σχεδιαζόμενου νέου αναπτυξιακού ταμείου।Από τον ιδιωτικό τομέα ο οποίος αφορά εγχώρια και ξένα κεφάλαια και τέλος από τις Συμπράξεις (ΣΔΙΤ) του Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα।Και οι τέσσερις πηγές για τη στήριξη των επενδύσεων υπό τις παρούσες συνθήκες θα τις χαρακτηρίζαμε επιεικώς προβληματικές।Το ελληνικό Δημόσιο έχει τεράστια δημοσιονομικά προβλήματα, ενώ η πίεση για επιστροφή στη δημοσιονομική ορθοδοξία περνά μέσα από την περιστολή των δαπανών।Στα τελευταία έκτακτα μέτρα περιλαμβάνεται η μείωση του ΠΔΕ κατά 500 εκατ। ευρώ।Από την στιγμή που το ελληνικό Δημόσιο δυσκολεύεται να αναχρηματοδοτήσει τα χρέη του, οι δυνατότητες χρηματοδότησης επενδυτικών πρωτοβουλιών είναι μικρές।Γίνονται ακόμη μικρότερες όταν η επιλογή προσώπων που θα προωθήσουν τα επενδυτικά μέσα, όπως οι περιφερειάρχες, γίνονται με κομματικές προδιαγραφές। Γίνονται ακόμη μικρότερες από την καθυστέρηση επανασχεδιασμού του Αναπτυξιακού Νόμου ή από την καθυστέρηση δημιουργίας νέου αναπτυξιακού ταμείου।Από την πλευρά του ιδιωτικού τομέα η κατάσταση δεν είναι καλύτερη.Η συρρίκνωση των δραστηριοτήτων, οι δυσκολίες στην άντληση κεφαλαίων, η απαισιοδοξία για το αύριο, όπως είναι φυσικό, αναβάλλουν κάθε επενδυτική προοπτική.Ποιος να επενδύσει όταν η παραγωγή του μειώνεται, όταν οι πωλήσεις του μηδενίζονται, όταν η φορολογική του επιβάρυνση μέσω της έμμεσης φορολογίας αυξάνεται;O ιδιωτικός τομέας περνά δύσκολες στιγμές γι’ αυτό και αρκετές συμπράξεις (ΣΔΙΤ) με τον δημόσιο τομέα για την κατασκευή έργων υποδομής αναθεωρούνται για να μην ισχυρισθούμε ότι αναβάλλονται οριστικά.Η αδυναμία επομένως του εγχωρίου κεφαλαίου σε συνδυασμό με την επενδυτική άπνοια του διεθνούς κεφαλαίου αναφορικά με τη χώρα μας προδικάζει για το άμεσο μέλλον καταστάσεις αποεπένδυσης.Αυτό είναι οφθαλμοφανές πλέον, εκείνο που κάνει εντύπωση είναι εφόσον και ο δεύτερος πυλώνας του νέου αναπτυξιακού μοντέλου δεν προβλέπεται να λειτουργήσει ως προωθητική μηχανή στο ορατό μέλλον γιατί δεν επιχειρείται η εφαρμογή και η υλοποίηση υποσχέσεων που είναι ανέξοδες.Συγκεκριμένα γιατί δεν προωθείται η απελευθέρωση των κλειστών επαγγελμάτων, το άνοιγμα των αγορών, η ενίσχυση της διαφάνειας και της λογοδοσίας, η προώθηση μεταρρυθμίσεων για την απλοποίηση επενδυτικών σχεδίων και τα μέτρα βελτίωσης της ποιότητας των δημόσιων οικονομικών.Εάν η απουσία κεφαλαίων αδρανοποιεί συγκεκριμένα μέσα ανάπτυξης τι είναι αυτό που αδρανοποιεί μεταρρυθμιστικές ή θεσμικές μεταβολές που θα τονώσουν τις αναπτυξιακές δομές εντελώς ανέξοδα; Τι είναι;Ο κ. Σαράντος Λέκκας είναι οικονομολόγος .

(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 7/4/2010)