Η θεωρία της περιστρεφόμενης πόρτας.

Ουδείς δύναται δυσί κυρίοις δουλεύειν ,ή γαρ τον ένα μισήσει και τον έτεροναγαπήσει ή ενός ανθέξεται και του έτερουκαταφρονήσει.Ου δύνασθε θεώ δουλεύειν και μαμμωνά.

Κατά ΜατθαίονΚεφ- ΣΤ.
ΤΟΥ ΣΑΡ. ΛΕΚΚΑ

Σε Ευρώπη και ΗΠΑ, από τη στιγμή που τα χρηματιστήρια έδειξαν ότι τα χειρότερα έχουν ήδη περάσει, άρχισε στις αρχές Μαρτίου 2009 η συζήτηση για την αναγκαιότητα δημιουργίας οργάνων που θα εποπτεύουν το χρηματοπιστωτικό σύστημα.Η αναζήτηση του ιδεατού εποπτικού συστήματος, η αναζήτηση φορέων που θα αναλύουν τους κινδύνους και θα προειδοποιούν έγκαιρα για επερχόμενες δυσμενείς καταστάσεις ήταν όπως φαινομενικά έδειχνε μία από τις βασικές προτεραιότητες των περισσότερων κυβερνήσεων.Στην Ευρώπη πίστευαν ότι εάν δεν παρθούν μέτρα τώρα που έχει έρθει ο Αρμαγεδδών, τότε δεν θα παρθούν ποτέ.Στις ΗΠΑ, διά του υπουργού Οικονομικών πίστευαν ότι εάν δεν αντιμετωπισθούν τα σοβαρά θέματα εποπτείας τώρα που ο κόσμος είναι ζεστός δεν θα παρθούν ποτέ.Η αναγκαιότητα ήταν δεδομένη.Οι παραδοσιακοί εποπτικοί οργανισμοί είχαν εκ του αποτελέσματος αποτύχει και μάλιστα οικτρά.Απαιτούνταν νέοι και μάλιστα πιο ορθολογικοί, πιο έντιμοι και πιο τεχνοκρατικά δομημένοι εποπτικοί μηχανισμοί.Το θέμα όμως που τίθονταν είναι ποιοι θα τους δημιουργούσαν, με ποια υλικά και προς ποια κατεύθυνση.Στις ΗΠΑ το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης Ομπάμα αποτελούνταν από άτομα τα οποία ευθύνονταν για την κρίση, που θεωρούνταν ως η μεγαλύτερη από το 1930.Από τη μία πλευρά ο νέος πρόεδρος θέλοντας να καταγραφεί ως μεταρρυθμιστής του ρυθμιστικού πλαισίου θεωρούσε ότι πρέπει να γίνουν αλλαγές εκ βάθρων υιοθετώντας στην ουσία την άποψη ότι η ανεπάρκεια, η διαπλοκή και η ταύτιση υπόγειων συμφερόντων μεταξύ των εμπλεκομένων φορέων είναι η πηγή των κακών.Από την άλλη πλευρά, όμως, οι άνθρωποι που θα σχηματοποιούσαν τις προτάσεις και τις δομές του νέου συστήματος ήταν υλικά φθαρμένα που δεν εγγυώνταν ότι το νέο θα ήταν πιο υγιές από το παλαιό ούτε κατά ελάχιστο.Δηλαδή οι άνθρωποι που θα έβαζαν τάξη στη Wall Street εκεί που ξεκίνησε η μεγαλύτερη σύγχρονη κρίση, οι άνθρωποι που μετά από την απορρύθμιση των αγορών θα προχωρούσαν στην επαναρρύθμιση, ήταν και οι ίδιοι κομμάτια του παζλ της χρεοκοπίας του παλαιού συστήματος.Εάν ο πρόεδρος Ομπάμα θέλει να περάσει στην ιστορία ως μεταρρυθμιστής, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει είναι να κλείσει την περιστρεφόμενη πόρτα που χρησιμοποιούν τα στελέχη που ασπάζονται δύο θεότητες.Η θεωρία της περιστρεφόμενης πόρτας ισχύει για στελέχη που μετακινούνται αμφίδρομα μεταξύ του επιχειρηματικού και του δημόσιου τομέα, κάτι που κρατά την εκάστοτε κυβέρνηση όμηρο των επιχειρηματικών συμφερόντων.Αυτή η πόρτα πρέπει να κλείσει και να ανοιχτεί μία νέα, η οποία να έχει μία και μόνη κατεύθυνση.Αυτό εάν το πετύχει ο πρόεδρος Ομπάμα θα έχει κερδίσει τη νέα εποχή που επαγγέλλεται.Τα πρώτα δείγματα του όμως είναι προς την κατεύθυνση της παλαιάς πόρτας της περιστρεφόμενης.Ο υπουργός οικονομικών Τιμόθι Γκάιτνερ την περίοδο 2004-2009 ήταν πρόεδρος της Fed Νέας Υόρκης, έχοντας αποτύχει πλήρως στην πρόληψη της φούσκας που δημιούργησαν οι κολοσσοί της Wall Street.Κατά την περίοδο που ήταν πρόεδρος, ο χρηματοπιστωτικός κλάδος της Νέας Υόρκης εκτέθηκε σε υπέρμετρους κινδύνους, αφού η απουσία ελέγχων έδινε τη δυνατότητα παράτολμων κινήσεων.Λογικό, εάν σκεφθούμε ότι οι μετοχές της Fed Νέας Υόρκης αλλά και όλων των κεντρικών τραπεζών στις πολιτείες των ΗΠΑ ελέγχονται από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που υποτίθεται ότι ελέγχουν.Το ευτράπελο είναι ότι στο διοικητικό συμβούλιο της Fed Νέας Υόρκης μετέχουν στελέχη χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων της Wall Street.Τα τελευταία χρονιά, μέλη του ΔΣ ήταν οι διευθύνοντες σύμβουλοι της Citigroup, της Lehman Brothers, της Morgan Chase και άλλων.Δηλαδή, εμφανίζεται το ευτράπελο, αυτοί που ελέγχουν και αναχαιτίζουν παρακινδυνευμένες πρακτικές να είναι οι ίδιοι με τους ελεγχόμενους και αυτούς που σχεδιάζουν τα τοξικά προϊόντα.Στη βάση αυτή δεν πρέπει να μας ξενίζει το πώς και το γιατί φθάσαμε στην κρίση, που θεωρείτε η μεγαλύτερη από το 1930.Στη βάση αυτή δεν πρέπει να μας ξενίζει το γεγονός των υπερβολικά γενναιόδωρων πακέτων διάσωσης προς τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, ούτε να μας ξενίζει το γεγονός ότι μετά τον μηδενισμό των επιτοκίων η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ προχώρησε άμεσα στην ποσοτική επεκτατική νομισματική πολιτική, που θέλει την αγορά εταιρικών ομολόγων με την κοπή νέου χρήματος.Ο Τιμόθι Γκάιτνερ την περίοδο 1998-2001 ήταν υφυπουργός Οικονομικών υπό την εποπτεία των υπουργών Ρόμπερτ Ρούμπιν και Λάρι Σάμερς.Πέρα από τη θέση του υπουργού Οικονομικών, η επόμενη ισχυρότερη θέση στο οικονομικό επιτελείο του προέδρου Ομπάμα είναι η θέση του επικεφαλής του Εθνικού Οικονομικού Συμβουλίου, την οποία κατέχει ο Λάρι Σάμερς.Ο Λάρι Σάμερς, κατά τη δεκαετία του ΄90, ως υπουργός Οικονομίας της κυβέρνησης Κλίντον, θεωρείται από τους ηγέτες της χρηματοοικονομικής απορρύθμισης, ενώ προώθησε την κατάργηση το νόμου Γκλάας- Στίγκαλ, που είχε ψηφισθεί επί προεδρίας Ρούσβελτ και διαχώριζε αυστηρά τις δραστηριότητες εμπορικών και επενδυτικών τραπεζών, ενώ ήταν θιασώτης της πλήρους ελευθερίας στην αγορά χρηματοοικονομικών παραγώγων.Το πλαίσιο που διαμόρφωσε ο Λάρι Σάμερς στην ουσία ευθύνεται για την ανεξέλεγκτη διόγκωση των παράδοξων πρακτικών που χρησιμοποίησαν οι χρηματοοικονομικοί οργανισμοί.Για το δίδυμο Γκάιτνερ - Σάμερς οι «New York Times» έγραψαν ότι ο Σάμερς θα είναι το μυαλό και ο Γκάιτνερ το χέρι της οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης Ομπάμα.Φυσικά, από την περιστρεφόμενη πόρτα έχουν περάσει ουκ ολίγοι, όχι μόνο Δημοκρατικοί αλλά και Ρεπουμπλικανοί.Ο Ρόμπερτ Ρούμπιν, που θεωρείτε ο πνευματικός πατέρας του διδύμου Γκάιτνερ - Σάμερς, πριν την υπουργική του θητεία στην κυβέρνηση Κλίντον είχε διατελέσει πρόεδρος της Goldman Sachs, ενώ μετά την υπουργική του θητεία διετέλεσε πρόεδρος της εκτελεστικής επιτροπής της Citigroup.Ο Χένρι Πόλσον, τελευταίος υπουργός οικονομικών της κυβέρνησης Μπους, ήταν πριν τη θητεία του στην κυβέρνηση διευθύνων σύμβουλος της Goldman Sachs, ενώ ο προκάτοχός του Τζόν Σνόου μετά την υπουργική θητεία βρέθηκε στην Cerberus Capital Management.O πρώην διοικητής της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ Αλαν Γκρίνσπαν μετά τη θητεία του πήρε θέση συμβούλου στην επενδυτική Pimco.O κατάλογος είναι μεγάλος, αφού η περιστρεφόμενη πόρτα βρίσκεται συνεχώς σε κίνηση.Τελευταία την πέρασε ο Μάικλ Παέζι, ο οποίος ήταν προσωπάρχης του Μπάρνι Φράνκ, προέδρου της Επιτροπής Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών της Βουλής των Αντιπροσώπων και ο οποίος ανέλαβε επικεφαλής κυβερνητικών υποθέσεων στην Goldman Sachs, θέση που κατείχε ο Μάρκ Πάτερσον, ο οποίος σήμερα είναι προσωπάρχης του υπουργείου Οικονομίας.Εν κατακλείδι, νέο ρυθμιστικό και εποπτικό πλαίσιο δεν μπορεί να δημιουργηθεί από ανθρώπους που δεν έχουν την έξωθεν καλή μαρτυρία.Θα επαναλάβουμε, ότι εάν ο πρόεδρος Ομπάμα θέλει να περάσει στην ιστορία ως μεταρρυθμιστής, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει είναι να κλείσει την περιστρεφόμενη πόρτα που χρησιμοποιούν τα στελέχη που ασπάζονται δύο θεότητες.Το ίδιο πρέπει να κάνουν και οι Ευρωπαίοι εάν δεν θέλουν να ξαναζήσουν τον Αρμαγεδδών και μάλιστα στην ακόμη ισχυρότερη καταστροφική του εκδοχή.

Ο κ. Σαράντος Λέκκας είναι οικονομολόγος.

(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 1/11/2009).