Τα... ψιλά γράμματα του προϋπολογισμού.
ΤΟΥ ΣΑΡ. ΛΕΚΚΑ

Κάθε φορά που κατατίθεται ένας προϋπολογισμός, οι αντιδράσεις λίγο πολύ είναι ίδιες.Η οπτική γωνία του αποδέκτη καθορίζει το είδος της υποδοχής του εκάστοτε προϋπολογισμού γι' αυτό και η κριτική που γίνεται από συγκεκριμένους φορείς δεν έχει απήχηση και δεν αγγίζει κανέναν, αφού θεωρείται άκρως υποκειμενική. Οι προοπτικές για την ανάπτυξη, την απασχόληση, τα ελλείμματα, το δημόσιο χρέος, τους φόρους και τις επενδύσεις σχηματοποιούνται με αριθμούς και ποσοστά που για τους περισσότερους πολίτες είναι δύσκολα κατανοητά.Εκείνο που κατά τη γνώμη μας πρέπει κάθε φορά να εξετάζεται έχει να κάνει με το νοικοκύρεμα της οικονομίας, το οποίο καθρεπτίζεται από την πρωτογενή διαχείριση του εκάστοτε προϋπολογισμού.Λέγοντας πρωτογενή διαχείριση εννοούμε τον λογαριασμό που προκύπτει από τα ετήσια έσοδα και τις ετήσιες δαπάνες της κυβέρνησης.Εάν από τα καθαρά έσοδα δηλαδή, τα έσοδα που προκύπτουν από τα συνολικά έσοδα, αφαιρεθούν οι επιστροφές φόρων, αφαιρεθούν οι κάθε είδους δαπάνες τότε το αποτέλεσμα εάν είναι θετικό προσδιορίζεται ως πρωτογενή πλεόνασμα, ενώ εάν είναι αρνητικό προσδιορίζεται ως πρωτογενή έλλειμμα.Το εύρος των πλεονασμάτων έχει μεγάλη σημασία διότι αφενός καθορίζει την επιτυχία της δημοσιονομικής διαχείρισης στην πηγή των προβλημάτων και αφετέρου προσδιορίζει την έκβαση της προσπάθειας για τη μείωση του δημοσίου χρέους.Το πρωτογενές πλεόνασμα πρέπει να υπερ-καλύπτει τους τόκους για να υπάρχει η δυνατότητα μείωσης των χρεολυσιών του δημοσίου χρέους.Μόνο σε αυτή την περίπτωση η πρωτογενής διαχείριση είναι επιτυχημένη και παραπέμπει σε αυτό που ονομάζουμε νοικοκύρεμα της οικονομίας.Με βάση το αποτέλεσμα της διαχείρισης - (όπως αυτό παρουσιάζεται στο προσχέδιο της εισηγητικής έκθεσης του προϋπολογισμού του 2010) - του 2008 και του 2009 αλλά και τις προσδοκίες για το 2010, ένας αντικειμενικός παρατηρητής δεν μπορεί παρά να δεχθεί ότι η πρωτογενής διαχείριση είναι εν μέρει επιτυχής το 2008 και ολοκληρωτικά ανεπιτυχής για τα έτη 2009 και 2010. Το 2008 το πρωτογενές πλεόνασμα ήταν της τάξεως των 1,2 δισ. ευρώ, ενώ η υποχρέωση για αποπληρωμή τόκων ήταν της τάξεως των 11,2 δισ. ευρώ, πράγμα που σημαίνει ότι η κάλυψη των τόκων έφθασε το ύψος του 11,10%.Για το 2009 και το 2010 το πρωτογενές έλλειμμα προϋπολογίζεται στο ύψος των 9,8 δισ. ευρώ και 3,8 δισ. ευρώ αντίστοιχα, ενώ η υποχρέωση για αποπληρωμή τόκων θα είναι της τάξεως των 12,3 δισ. ευρώ για το 2009 και 12,9 δισ. ευρώ για το 2010, πράγμα που σημαίνει ότι δεν θα υπάρχει κάλυψη των τόκων από την ετήσια διαχείριση.Στη βάση αυτή αποδεικνύεται ότι η διαχείριση του 2008 δεν ήταν τόσο πετυχημένη, ενώ δεν ήταν καθόλου πετυχημένη η διαχείριση του 2009 παρά τα όσα παρουσίαζε η εισηγητική έκθεση του 2009, ενώ υπάρχουν ενδοιασμοί για τις προβλέψεις του 2010.Οι ενδοιασμοί αυτοί ενδεχόμενα να πάρουν τη μορφή της βεβαιότητας εάν σκεφθούμε ότι η ελαστικότητα των φορολογικών εσόδων για το 2010 υπολογίζεται στα επίπεδα του 4,23, δεδομένου ότι η ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ υπολογίζεται στο 1,7%, ενώ η αύξηση των φορολογικών εσόδων στο 7,2%.Εάν σκεφθούμε ότι κατά την τελευταία δεκαετία η ελαστικότητα των φόρων δεν έχει ξεπεράσει το 1,45%, τότε εύκολα συνάγεται το συμπέρασμα ότι σε περιόδους δημοσιονομικών και πιστωτικών κρίσεων, επίπεδα ελαστικότητας της τάξεως του 4,23 όπως και της τάξης του 2,25 που περιγράφονταν στο προϋπολογισμό του 2009 φαντάζουν εξωπραγματικά.Οπως είναι γνωστό ελαστικότητα φόρων άνω του 1 δείχνει υπερφορολόγηση και κάτω του 1 φοροδιαφυγή.Tο ίδιο συμβαίνει με την ελαστικότητα του ΦΠΑ, η οποία την τελευταία δεκαετία δεν έχει περάσει υψηλοτέρα του 1,65.Η πρόβλεψη για αύξηση των εσόδων από ΦΠΑ κατά 5,3% οδηγεί σε μια ελαστικότητα της τάξεως του 3,2 σαφώς υψηλότερη και από την αποτυχημένη πρόβλεψη του 2009 που ήταν της τάξεως του 1,82.Στη βάση αυτή, ελαστικότητα φόρων της τάξεως του 4,23 και ελαστικότητα ΦΠΑ της τάξεως του 3,2 δείχνει τάση υπερφορολόγησης που στην περίοδο που διανύουμε δυστυχώς το μόνο που επιτυγχάνει είναι ο προϋπολογισμός που κατατίθεται να θεωρείτε πριν την ψήφισή του ανεφάρμοστος και υπό επανεξέταση, όπως έγινε και με τον προϋπολογισμό του 2009.

Ο κ. Σαράντος Λέκκας είναι οικονομολόγος.

(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 8/11/2009).