ΤΟΥ ΣΑΡ. ΛΕΚΚΑ
Κάθε εποχή έχει τους δικούς της μηχανισμούς κερδοσκοπίας, οι οποίοι όταν εκδηλώνονται θεωρούνται ιδιαίτερα σύγχρονοι και αποτελεσματικοί.Κάθε μεγάλη παγκόσμια οικονομική κρίση συνδυάζεται με έναν κερδοσκοπικό μηχανισμό.Κατά το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1920 ο κερδοσκοπικός μηχανισμός, που εν πολλοίς ευθύνεται για την τεράστια χρηματιστηριακή φούσκα και στη συνέχεια για την κρίση του ΄30 που ταλαιπώρησε ολόκληρη την ανθρωπότητα, στηρίζονταν στην αγορά μετοχών με περιθώριο.Στην ουσία δίνονταν η δυνατότητα αγοράς περισσότερων μετοχών από αυτές που επέτρεπε το διαθέσιμο κεφάλαιο.Αγορά μετοχών με πίστωση δηλαδή μέσω ενός λογαριασμού περιθωρίου (Margin Account), ο οποίος έδινε τη δυνατότητα αγοράς μετοχών μέχρι όπου το χρεωστικό υπόλοιπο έφθανε το 60% της αποτίμησης του χαρτοφυλακίου.Σε περίπτωση που το χρεωστικό όριο ξεπερνούσε το ανώτατο επιτρεπτό επίπεδο ο πελάτης έπρεπε να καταβάλει τη διαφορά είτε με κατάθεση χρημάτων είτε να προχωρήσει σε ρευστοποίηση μετοχών του χαρτοφυλακίου του.Το περιθώριο, τα μετρητά δηλαδή που έπρεπε να προσφέρει ο επενδυτής - κερδοσκόπος πέρα από τις μετοχές που δίδονταν ως ενέχυρο, ήταν βασικός μοχλός του όλου σχεδιασμού.Στην ουσία οι τράπεζες προσέφεραν κεφαλαία στους χρηματιστές, οι χρηματιστές στους επενδυτές και οι μετοχές που είχαν αποκτηθεί από τους επενδυτές και είχαν δοθεί ως ενέχυρο στους χρηματιστές δίδονταν με τη σειρά τους ως ενέχυρο από τους χρηματιστές στις τράπεζες για νέα χρηματοδότηση.Ροή κεφαλαίων με αξιοθαύμαστη τάξη, η οποία λειτουργεί άψογα όσο οι μετοχές έχουν ανοδική πορεία. Αυτή ήταν η αχίλλειος πτέρνα της συγκεκριμένης κερδοσκοπικής πρακτικής.Ο κερδοσκοπικός μηχανισμός της αγοράς μετοχών με περιθώριο προσδοκούσε κέρδη στη λογική της ανοδικής πορείας των μετοχών με τα προβλήματα να δημιουργούνται από τη στιγμή που για οποιοδήποτε λόγο οι μετοχές απαξιώνονταν.Την εποχή εκείνη οι τεχνοκράτες, είτε ανήκαν σε τραπεζικούς είτε σε χρηματιστηριακούς κύκλους, στήριζαν με πάθος τη αγορά μετοχών με περιθώριο με το επιχείρημα ότι έτσι στηρίζονταν οι συναλλαγές και ότι έτσι οι αγορές αποκτούσαν βάθος και δυναμική.Στη σημερινή εποχή ο σύγχρονος τρόπος κερδοσκοπίας ακούει στο όνομα short selling.Οι short sellers δανείζονται αξίες, όπως μετοχές έναντι προμήθειας και συμφωνούν να τις επιστρέψουν αργότερα.Ο short seller πουλά τις μετοχές σε κάποιον άλλον και μόλις πλησιάζει η διορία επιστροφής των μετοχών αγοράζει άλλες μετοχές με σκοπό να τις επιστρέψει στον αρχικό ιδιοκτήτη.Εάν η τιμή της μετοχής έχει υποχώρηση ο short seller αποκομίζει κέρδος από τη διαφορά.Η πρακτική του short selling στηρίζεται όπως φαίνεται στην πτωτική πορεία των μετοχών.Οσο μεγαλύτερη είναι η υποχώρηση των μετοχών τόσο αυξημένα θα είναι τα κέρδη των παικτών.Στην ουσία ομιλούμε για υποτιμητική κερδοσκοπία και αυτή ακριβώς είναι η ειδοποιός διαφορά με την πρακτική της αγοράς μετοχών με περιθώριο της δεκαετίας του 1920, η οποία στήριζε τις προσδοκίες της στην ανοδική πορεία των μετοχών.Χρειάσθηκε να περάσει περίπου ένας χρόνος από την έναρξη της τρέχουσας χρηματο-πιστωτικής κρίσης που έλαβε χώρα το καλοκαίρι του 2007, για να γίνει συνείδηση ότι η πρακτική του short selling λειτουργούσε ως λάδι στη φωτιά της χρηματιστηριακής απαξίωσης.Με μεγάλη χρονική υστέρηση και αρχής γενομένης από τις χώρες που είχαν πληγεί περισσότερο από την κρίση η πρακτική του short selling απαγορεύτηκε στις 19 Σεπτεμβρίου του 2008 στις ΗΠΑ, Βρετανία και Ελβετία και στις 22 του ίδιου μήνα σε Γερμάνια, Γαλλία, Ολλανδία, Βέλγιο, ενώ πλήθος άλλων κρατών τόσο ευρωπαϊκών όσο και ασιατικών ακολούθησαν. Στην Ελλάδα το short selling απαγορεύτηκε στις 10 Οκτωβρίου 2008 με σκοπό τη διατήρηση της απαγόρευσης έως στα τέλη Μαΐου 2009.Στα μέσα Απριλίου 2009 οι περισσότερες χρηματιστηριακές αγορές μέσω των παραγόντων που τις ελέγχουν προχώρησαν σε διαβήματα προς τις εποπτικές αρχές των χωρών τους για επαναφορά της πρακτικής από τις αρχές καλοκαιριού του 2009.Ενθαρρυμένοι από την πρόωρη ανάταση των μετοχικών αξιών οι χρηματιστηριακοί παράγοντες επιζητούν της επαναφορά του short selling με το επιχείρημα ότι η διατήρηση της απαγόρευσης οδηγεί σε σημαντικές απώλειες τζίρου.Οι χρηματιστηριακοί παράγοντες δεν μπορούν ανοικτά να ισχυρισθούν ότι με την επαναφορά του short selling οι μόνοι που ουσιαστικά ευνοούνται είναι οι κερδοσκόποι γι' αυτό και καλύπτουν το αίτημά τους με την προοπτική ενίσχυσης των αγορών.Οι εποχές αλλάζουν, οι κερδοσκοπικές πρακτικές ανανεώνονται και εκσυγχρονίζονται, εκείνα όμως που παραμένουν ίδια είναι τα επιχειρήματα κάλυψης της κερδοσκοπίας.Πάντα όλα γίνονται για το καλό των αγορών, για την ενίσχυση των συναλλαγών για την αύξηση του τζίρου και για τη μετατροπή μιας αδύναμης σε ισχυρή αγορά.Τίποτα πιο αισχρό και ανήθικο δεν υπάρχει στον κόσμο της οικονομίας από τη συγκαλυμμένη ενίσχυση της κερδοσκοπίας.Στην παρούσα φάση τα προβλήματα που βιώνει η παγκόσμια οικονομία με τη μείωση της παραγωγικής βάσης με την αύξηση της ανεργίας, με την αύξηση της αβεβαιότητας και κυρίως με τη διόγκωση των κοινωνικών ανισοτήτων, επιβάλουν την απαγόρευση κάθε κερδοσκοπικής πρακτικής.Το short selling δεν προσφέρει τίποτα στην προσπάθεια ενίσχυσης των κεφαλαιοποιήσεων και κυρίως δεν προσφέρει τίποτα στην ανάκτηση της εμπιστοσύνης.Οι ενασχολούμενοι με τις κεφαλαιαγορές μάλλον δεν κατενόησαν τίποτα από τα διδάγματα της μεγαλύτερης από το 1930 διεθνούς κρίσης.Με την πρώτη αναλαμπή των χρηματιστηρίων επιδιώκουν τη συνέχιση πρακτικών και δράσεων που έφεραν σε απόγνωση εκατομμύρια οικογένειες σε ολόκληρο τον κόσμο.Προσωπικά πιστεύουμε ότι η επαναφορά του short selling αποτελεί σφάλμα αισιοδοξίας ανάλογο εκείνου που καταγράφαμε το 1933, όταν ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Ρούζβελτ στην βάση προώρων αλλά εσφαλμένων, όπως αποδείχθηκε στη συνέχεια από το βάθος της κρίσης, συμπερασμάτων για την ανάκαμψη της αμερικανικής οικονομίας, απέσυρε φορολογικές διευκολύνσεις που λειτουργούσαν ως υπόβαθρο στήριξης της οικονομίας.
Ο κ. Σαράντος Λέκκας είναι οικονομολόγος
(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 31/5/2009)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου