Του Σαράντου Λέκκα
Ο απλός πολίτης της χώρας βλέποντας τις συνεχείς αναθεωρήσεις κυρίως του ελλείμματος του 2009 διερωτάται ποιο είναι το ακριβές μέγεθος του ελλείμματος και κυρίως τι συνέβη και το συγκεκριμένο έλλειμμα εκτοξεύθηκε σε επίπεδα που προσεγγίζουν το 16% του ΑΕΠ.Αναθεωρήσεις των μεγεθών αναφορικά με το έλλειμμα και το χρέος τείνουν να γίνουν συνήθη πρακτική την τελευταία δεκαετία και κυρίως για έτη που προηγήθηκαν κυβερνητικών μεταβολών.Τι διαφοροποιεί όμως την αναθεώρηση του 2009 από τις υπόλοιπες που έχουν πραγματοποιηθεί και παράλληλα ποιο είναι το υπόβαθρο διόγκωσης του συγκεκριμένου ελλείμματος.Αρκετοί πολίτες έχουν φθάσει στο σημείο να διερωτώνται εάν ομιλούμε για πραγματικά ελλείμματα ή για πολιτικά ελλείμματα με την έννοια της καταγραφής ελλειμμάτων προς ενοχοποίηση πολιτικών αντιπάλων.Τα ελλείμματα είναι πραγματικά, έχουν δημιουργηθεί με αποφάσεις εντεταλμένων οργάνων της πολιτείας, από ανθρώπους που έχουμε εμείς οι ίδιοι εκλέξει όπως οι δημοτικοί άρχοντες και από ανθρώπους και διοικήσεις που έχει επιλέξει η εκάστοτε πολιτική εξουσία στελεχώνοντας τις ΔΕΚΟ, τα νοσοκομεία και τα ασφαλιστικά ταμεία.
Αυτή είναι η πραγματικότητα.Από κει και μετά η διόγκωση του ελλείμματος, κυρίως του 2009, οφείλεται στις αυξημένες δαπάνες που πραγματικά έγιναν σε επίπεδο κεντρικής κυβέρνησης, στην κατάρρευση του φοροεισπρακτικού μηχανισμού και φυσικά στις επιπτώσεις από τη μεγάλη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση.Η εκτόξευση όμως του ελλείμματος έχει επιπλέον και αλλά ισχυρά υπόβαθρα.Κατ' αρχήν στην τάση που υπάρχει, μετά από κάθε κυβερνητική αλλαγή να προσμετρούνται ελλείμματα που σε διαφορετικές περιπτώσεις δεν θα ελαμβάνονταν υπόψη μόνο και μόνο για πολιτικούς λόγους.Το είδαμε το 2004, το βλέπουμε και το 2009.Η διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι το 2009 είναι επιβαρυμμένο από τις παράπλευρες απώλειες της διεθνούς κρίσεως.Επιπλέον πρακτικές απόκρυψης ελλειμμάτων όπως η περιβόητη προσαρμογή ελλείμματος -χρέους όπου δαπάνες βάρυναν κατευθείαν το χρέος χωρίς να προσμετρώνται στο ετήσιο έλλειμμα για προφανείς λόγους, δεν χρησιμοποιούνται με αποτέλεσμα την καταγραφή αυτών των δαπανών στο ετήσιο έλλειμμα.Πρόβλημα υπάρχει και με τις παλινωδίες της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας, όπου άλλοτε οι εντολές της θέλουν την καταγραφή των εξοπλιστικών υποχρεώσεων κατά την παραλαβή τους και άλλοτε κατά την παραγγελία τους.Το ίδιο συμβαίνει και με τις δαπάνες των νοσοκομείων και τον ακριβή χρόνο καταγραφής τους, όπου άλλοτε προσμετρούνται την ώρα πραγματοποίησής τους και άλλοτε την ώρα της εξόφλησής τους.Συγκεκριμένα για το 2009 η αλλαγή του τρόπου υπολογισμού του ελλείμματος από την τρόικα αλλά και από την Ευρωπαϊκή Ενωση άλλαξε σημαντικά τα δεδομένα.Η προσμέτρηση δαπανών, που στο παρελθόν δεν υπολογίζονταν, όπως οι ζημιές των ΔΕΚΟ, οι επιδοτήσεις των ασφαλιστικών ταμείων, οι δαπάνες για το εφάπαξ των δημοσίων υπαλλήλων, είναι λογικό να εκτοξεύουν το έλλειμμα.Ειδικά ο συνυπολογισμός των ελλειμμάτων των ΔΕΚΟ είναι πρακτική που δεν εφαρμόζεται πουθενά στην Ευρωπαϊκή Ενωση.Η πρακτική αυτή στηρίζεται σε ξεχασμένο και μη εφαρμόσιμο κανόνα, ο οποίος προβλέπεται από το ευρωπαϊκό σύστημα λογαριασμών και ο οποίος ορίζει ότι εάν τα έσοδα των ΔΕΚΟ δεν καλύπτουν το 50% των λειτουργικών τους δαπανών, τότε πρέπει να συνυπολογίζονται στο ετήσιο έλλειμμα.Ολοι αυτοί οι λόγοι εκτόξευσαν το έλλειμμα του 2009 σε δυσθεώρητα επίπεδα, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η διαχείριση του 2009 ήταν χειρότερη παρελθόντων ετών.Εάν εξαιρέσουμε τις επιδράσεις της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης, λίγο πολύ η δημοσιονομική διαχείριση του 2009 κινείται στην πεπατημένη των ετών που είχαν προηγηθεί. Για να υπάρχει σαφής σύγκριση πρέπει να υπάρχουν ίδια δεδομένα στον τρόπο υπολογισμού, διαφορετικά οδηγούμεθα σε λάθος συμπεράσματα.Επιβάλλεται να υπάρχουν κανόνες σεβαστοί από όλους και κυρίως επιβάλλεται οι απλοί πολίτες να γνωρίζουν επακριβώς το αποτέλεσμα της ετήσιας διαχείρισης, ώστε να αποδίδονται οι ευθύνες στους πραγματικούς θύτες της δημοσιονομικής εκτροπής.Ο ετεροχρονισμός δαπανών, τα διάφορα swaps, οι ευφάνταστες προσαρμογές ελλείμματος - χρέους και οι εθνικολογιστικές προσαρμογές που καθορίζουν το συγκεντρωτικό έλλειμμα ενός έτους θα πρέπει να πάψουν να χρησιμοποιούνται ως πρακτικές απόκρυψης ελλειμμάτων.Κυρίως όμως πρέπει να διερευνηθούν τα ισοζύγια των ΟΤΑ, ΟΚΑ και λοιπών ΝΠΔΔ γιατί δεν μπορεί κατά τον υπολογισμό του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης να λειτουργούν ως άσπρη τρύπα την ώρα που όλοι γνωρίζουν ότι κυρίως οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι υπερχρεωμένοι.
Αυτή είναι η πραγματικότητα.Από κει και μετά η διόγκωση του ελλείμματος, κυρίως του 2009, οφείλεται στις αυξημένες δαπάνες που πραγματικά έγιναν σε επίπεδο κεντρικής κυβέρνησης, στην κατάρρευση του φοροεισπρακτικού μηχανισμού και φυσικά στις επιπτώσεις από τη μεγάλη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση.Η εκτόξευση όμως του ελλείμματος έχει επιπλέον και αλλά ισχυρά υπόβαθρα.Κατ' αρχήν στην τάση που υπάρχει, μετά από κάθε κυβερνητική αλλαγή να προσμετρούνται ελλείμματα που σε διαφορετικές περιπτώσεις δεν θα ελαμβάνονταν υπόψη μόνο και μόνο για πολιτικούς λόγους.Το είδαμε το 2004, το βλέπουμε και το 2009.Η διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι το 2009 είναι επιβαρυμμένο από τις παράπλευρες απώλειες της διεθνούς κρίσεως.Επιπλέον πρακτικές απόκρυψης ελλειμμάτων όπως η περιβόητη προσαρμογή ελλείμματος -χρέους όπου δαπάνες βάρυναν κατευθείαν το χρέος χωρίς να προσμετρώνται στο ετήσιο έλλειμμα για προφανείς λόγους, δεν χρησιμοποιούνται με αποτέλεσμα την καταγραφή αυτών των δαπανών στο ετήσιο έλλειμμα.Πρόβλημα υπάρχει και με τις παλινωδίες της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας, όπου άλλοτε οι εντολές της θέλουν την καταγραφή των εξοπλιστικών υποχρεώσεων κατά την παραλαβή τους και άλλοτε κατά την παραγγελία τους.Το ίδιο συμβαίνει και με τις δαπάνες των νοσοκομείων και τον ακριβή χρόνο καταγραφής τους, όπου άλλοτε προσμετρούνται την ώρα πραγματοποίησής τους και άλλοτε την ώρα της εξόφλησής τους.Συγκεκριμένα για το 2009 η αλλαγή του τρόπου υπολογισμού του ελλείμματος από την τρόικα αλλά και από την Ευρωπαϊκή Ενωση άλλαξε σημαντικά τα δεδομένα.Η προσμέτρηση δαπανών, που στο παρελθόν δεν υπολογίζονταν, όπως οι ζημιές των ΔΕΚΟ, οι επιδοτήσεις των ασφαλιστικών ταμείων, οι δαπάνες για το εφάπαξ των δημοσίων υπαλλήλων, είναι λογικό να εκτοξεύουν το έλλειμμα.Ειδικά ο συνυπολογισμός των ελλειμμάτων των ΔΕΚΟ είναι πρακτική που δεν εφαρμόζεται πουθενά στην Ευρωπαϊκή Ενωση.Η πρακτική αυτή στηρίζεται σε ξεχασμένο και μη εφαρμόσιμο κανόνα, ο οποίος προβλέπεται από το ευρωπαϊκό σύστημα λογαριασμών και ο οποίος ορίζει ότι εάν τα έσοδα των ΔΕΚΟ δεν καλύπτουν το 50% των λειτουργικών τους δαπανών, τότε πρέπει να συνυπολογίζονται στο ετήσιο έλλειμμα.Ολοι αυτοί οι λόγοι εκτόξευσαν το έλλειμμα του 2009 σε δυσθεώρητα επίπεδα, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η διαχείριση του 2009 ήταν χειρότερη παρελθόντων ετών.Εάν εξαιρέσουμε τις επιδράσεις της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης, λίγο πολύ η δημοσιονομική διαχείριση του 2009 κινείται στην πεπατημένη των ετών που είχαν προηγηθεί. Για να υπάρχει σαφής σύγκριση πρέπει να υπάρχουν ίδια δεδομένα στον τρόπο υπολογισμού, διαφορετικά οδηγούμεθα σε λάθος συμπεράσματα.Επιβάλλεται να υπάρχουν κανόνες σεβαστοί από όλους και κυρίως επιβάλλεται οι απλοί πολίτες να γνωρίζουν επακριβώς το αποτέλεσμα της ετήσιας διαχείρισης, ώστε να αποδίδονται οι ευθύνες στους πραγματικούς θύτες της δημοσιονομικής εκτροπής.Ο ετεροχρονισμός δαπανών, τα διάφορα swaps, οι ευφάνταστες προσαρμογές ελλείμματος - χρέους και οι εθνικολογιστικές προσαρμογές που καθορίζουν το συγκεντρωτικό έλλειμμα ενός έτους θα πρέπει να πάψουν να χρησιμοποιούνται ως πρακτικές απόκρυψης ελλειμμάτων.Κυρίως όμως πρέπει να διερευνηθούν τα ισοζύγια των ΟΤΑ, ΟΚΑ και λοιπών ΝΠΔΔ γιατί δεν μπορεί κατά τον υπολογισμό του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης να λειτουργούν ως άσπρη τρύπα την ώρα που όλοι γνωρίζουν ότι κυρίως οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι υπερχρεωμένοι.
Ο κ. Σαράντος Λέκκας είναι οικονομολόγος
(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 31/10/2010)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου