Η λυδία λίθος του μνημονίου

ΤΟΥ ΣΑΡ. ΛΕΚΚΑ

Το άσχημο για την ελληνική οικονομία είναι ότι μαζί με την κατανάλωση περιορίζεται και η φοροδοτική ικανότητα του απλού πολίτη, ενώ τα λουκέτα από την απουσία οικονομικής δραστηριότητας μειώνουν στο ελάχιστο και τη φοροδοτική ικανότητα των νομικών προσώπων.Ηδη ακόμη και σε επίπεδο εισηγμένων εταιρειών το πέρασμα από τα κέρδη του 2009 σε ζημιές το 2010 είναι εντυπωσιακό.Κατά το πρώτο 6μηνο οι σωρευτικές ζημιές διαμορφώθηκαν στα 1,38 δισ. ευρώ έναντι κερδών 3,08 δισ. ευρώ του αντίστοιχου διαστήματος του 2009.Από τις 265 εισηγμένες εταιρείες οι 144 παρουσίασαν ζημιές σε ποσοστό 54% έναντι 121 που παρουσίαζαν κέρδη και ποσοστό 46%, κάτι πρωτόγνωρο για το ελληνικό Χρηματιστήριο για την τελευταία δεκαετία τουλάχιστον.Το εξίσου άσχημο είναι ότι κυρίως τα φυσικά πρόσωπα έχουν μείνει με την εντύπωση ότι η φορολογική επιβάρυνση που υπήρχε μέχρι και το τέλος του καλοκαιριού του τρέχοντος έτους έχει πάρει τέλος.Ηδη η πλειονότητα των απλών πολιτών θεωρεί το βάρος του μνημονίου ασήκωτο σε σημείο που οποιαδήποτε άλλη επιβάρυνση να προδιαγράφει πλαίσιο βιοτικού επιπέδου που δεν συναντάται σε ανεπτυγμένα ευρωπαϊκά κράτη.Το ερώτημα που τίθεται είναι σχετικό με την ενδεχόμενη αποτυχία του μνημονίου.Ποιος θα έχει την ευθύνη της αποτυχίας, η τρόικα που το επέβαλε ή η κυβέρνηση που το υιοθέτησε;Οπως είναι γνωστό η τρόικα επιβάλλει τις γενικές κατευθύνσεις και η κυβέρνηση προσδιορίζει τα μέσα υλοποίησης.Η τρόικα χαράσσει τη στρατηγική και η κυβέρνηση επιλέγει την τακτική υλοποίησης της στρατηγικής.Η ενδεχόμενη αποτυχία με κυριότερη την αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους με όρους χρεοκοπίας θα στιγματίσει και τους δύο και την κυβέρνηση και την τρόικα.Η τεχνοκρατική, αλαζονική και φεουδαρχική προσέγγιση των προβλημάτων της χώρας από την τρόικα σε συνδυασμό με τη νοοτροπία της κυβέρνησης, που θέλει ό,τι εκπορεύεται από την τρόικα να είναι σωστό, ενδέχεται να δημιουργήσει προβλήματα.Φυσικά η αδυναμία διαπραγμάτευσης έχει τη βάση στο γεγονός ότι η τρόικα παρουσιάζεται ως εντολοδόχος των πιστωτών της χώρας και η κυβέρνηση ως εντολοδόχος ενός λαού με μεγάλα ελλείμματα και δυσθεώρητο χρέος.Η από θέση ισχύος παρουσία της τρόικας δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνείας για το ποιος επιβάλλει τις απόψεις του και την πολιτική του και το ποιος λειτουργεί ως ταγός της προσπάθειας επαναφοράς των δημοσίων οικονομικών σε υγιείς δρόμους.Λέγεται ότι το επίπεδο ευθύνης του καθενός είναι συνάρτηση της θέσης που ο καθένας κατέχει. Στη βάση αυτή τη μέγιστη ευθύνη της προοπτικής να αποτύχει το μνημόνιο ως πλάνο εξόδου από τη δημοσιονομική κρίση και επανόδου σε φυσιολογικές μορφές δανειοδότησης την έχει η τρόικα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι σημαντικό μερίδιο ευθύνης δεν θα έχει η κυβέρνηση που έγκαιρα δεν έθεσε τους προβληματισμούς και τις εναλλακτικές μορφές δράσης προς την τρόικα.Αποτυχία του μνημονίου και του πλάνου δράσης της τρόικας θα είναι η αναδιάρθρωση του χρέους με όρους χρεοκοπίας που θα σημάνει τη διαγραφή ενός τμήματος του χρέους ή η αναδιάρθρωση του χρέους με όρους ήπιας προσαρμογής που θα σημαίνει τη χρονική επιμήκυνση του χρέους.Η ήπια προσαρμογή με επιμήκυνση του χρέους θα είναι το πιο ιδεατό σενάριο σε περίπτωση αποτυχίας του μνημονίου, αφού μία ενδεχόμενη υιοθέτηση του άσχημου σεναρίου με διαγραφή ενός 30% του χρέους θα δημιουργήσει προβλήματα στους κατόχους τμημάτων του χρέους.Τέτοιοι κάτοχοι είναι πιστωτικά ιδρύματα, ασφαλιστικά ταμεία, εταιρείες και ιδιώτες, οι οποίοι έχουν προϋπολογίσει κεφάλαιο και τόκους για την αντιμετώπιση των υποχρεώσεών τους σε βάθος χρόνου.Περιοριζόμαστε στους εγχώριους κατόχους χρέους διότι οι κάτοχοι δημοσίου χρέους του εξωτερικού και δη οι ευρωπαϊκές τράπεζες σταδιακά πουλούν το χρέος τους στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.Πάντως η φοροδοτική ικανότητα φυσικών και νομικών προσώπων, όπως και η ικανότητα είσπραξης των φόρων από τους εισπρακτικούς μηχανισμούς, αποτελεί τη λυδία λίθο του εγχειρήματος επαναφοράς της οικονομίας στη δημοσιονομική ορθοδοξία.Η συρρίκνωση όμως της οικονομικής δραστηριότητας, η μείωση της απασχόλησης και κυρίως η απαισιοδοξία για την πορεία της ελληνικής οικονομίας δημιουργούν τον μεγάλο γρίφο που καλούνται να λύσουν η τρόικα και η κυβέρνηση.Εάν ο γρίφος δεν λυθεί, τότε η απαισιοδοξία που έχει διαποτίσει όλα τα στρώματα της παραγωγικής ελληνικής κοινωνίας θα μετατραπεί σε πανικό.Δεν υπάρχει χειρότερη κατάσταση από τη διάχυση του πανικού ακόμη και σε αυτές τις οικονομικές μονάδες που επιμένουν να δραστηριοποιούνται έχοντας ως υπόβαθρο την πίστη σε ένα καλύτερο μέλλον.

Ο κ. Σαράντος Λέκκας είναι οικονομολόγος

(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 10/10/2010)