Το στοίχημα της μείωσης του δημοσίου χρέους.
ΤΟΥ ΣΑΡ. ΛΕΚΚΑ

Σε περιβάλλον ομαλής οικονομικής δραστηριότητας η ελληνική οικονομία καταφέρνει να κάνει βήματα προόδου ανεξάρτητα εάν ο πολιτικός διαγωνισμός ένθεν και εκείθεν δεν επιτρέπει την αντικειμενική θεώρηση των πραγμάτων.Από τη στιγμή που η Ελλάδα εντάχθηκε στην ΟΝΕ το 2001 και από τη στιγμή που υιοθέτησε το ευρώ το 2002, τα βήματα προόδου είναι εμφανή ειδικά με το μεγαλύτερο δημοσιονομικό πρόβλημα, το δημόσιο χρέος.Το σταθερό μακροοικονομικό περιβάλλον που δημιουργήθηκε συνέπεια της ένταξής μας στη ζώνη του ευρώ συνέβαλε τα μέγιστα στη μείωση του δημοσίου χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ κατά τη χρονική περίοδο 2000-2007.Τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο ο λόγος του χρέους προς το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 7,8 εκατοστιαίες μονάδες και από τα επίπεδα του 103,4 του 2004 φθάσαμε το 2007 στα επίπεδα του 95,6.Εντυπωσιακή προσαρμογή η οποία δείχνει ότι σε ομαλές συνθήκες οικονομικής δραστηριότητας και μακροοικονομικής σταθερότητας η μείωση του μεγαλύτερου δημοσιονομικού προβλήματος επιτυγχάνεται χωρίς ιδιαιτέρα προβλήματα από την πλευρά συμπίεσης της πραγματικής οικονομίας.Οι παράγοντες που οδήγησαν σε αυτή την προσαρμογή είναι οι ίδιοι που κάθε φορά σκιαγραφούν το πλαίσιο πάνω στο οποίο διαμορφώνεται το δημόσιο χρέος.Συγκεκριμένα την πορεία και το μέγεθος του χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ και ως απόλυτο μέγεθος καθορίζουν τέσσερις παράγοντες.Η ετήσια οικονομική διαχείριση, δηλαδή η ύπαρξη πρωτογενών πλεονασμάτων ή ελλειμμάτων, η μεταβολή του ΑΕΠ, δηλαδή η συνολική οικονομική δραστηριότητα, τα επιτόκια δανεισμού του ελληνικού Δημοσίου και η προσαρμογή ελλείμματος - χρέους.Η προσαρμογή ελλείμματος - χρέους στην ουσία περιλαμβάνει δαπάνες που δεν καταγράφονται στο έλλειμμα αλλά προσμετρούνται απευθείας στο χρέος και τα όποια έσοδα εισπράττονται από τις αποκρατικοποιήσεις.Κατά την περίοδο 2000-2007 οι συγκυρίες ήταν τέτοιας μορφής που οι ανωτέρω παράγοντες κατά βάση λειτούργησαν θετικά συμβάλλοντας στη μείωση του χρέους.Από το 2000 και το έως το 2007 ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης κατά μέσο όρο ήταν της τάξεως του 4%.Τα επιτόκια κατέγραψαν εντυπωσιακή αποκλιμάκωση μέχρι και το 2005, ιστορικής μορφής, όταν καταγράφηκαν στο χαμηλό 3,2%, ενώ το 2006 και το 2007 αυξηθήκαν στα επίπεδα του 3,8% και 4,4% αντίστοιχα.Η οικονομική διαχείριση παρουσίαζε πρωτογενή πλεονάσματα τα περισσότερα έτη της περιόδου 2000-2007 που εάν και μικρότερα της χρονικής περιόδου 1997-1999 δεν έπαυαν να είναι πλεονάσματα.Τα έσοδα από τις αποκρατικοποιήσεις ήταν σημαντικά, αφού το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων ήταν σε πλήρη εξέλιξη τόσο σε μέγεθος όσο και σε αξία.Αποτέλεσμα όλων των παραπάνω η αποκλιμάκωση του δημοσίου χρέους της γενικής κυβέρνησης κατά 7,8 εκατοστιαίες μονάδες.Η περίοδος του σταθερού μακροοικονομικού περιβάλλοντος όμως δεν είχε διάρκεια λόγω της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης, η οποία ξεκίνησε από τη στεγαστική πίστη των ΗΠΑ το καλοκαίρι του 2007 επηρεάζοντας όλο τον κόσμο κυρίως από το καλοκαίρι του 2008.Η μεγάλη αυτή κρίση, η μεγαλύτερη από τη δεκαετία του 1930, όπως ήταν φυσικό επηρέασε και την ελληνική οικονομία με σημαντικό αντίκτυπο στο δημόσιο χρέος.Το 2008 και το 2009 η πτωτική πορεία του δημοσίου χρέους αναστράφηκε και ο λόγος του χρέους προς το ΑΕΠ αυξήθηκε στο 99,2% το 2008 και στο 113,4 % το 2009.
Αύξηση 17,8 εκατοστιαίων μονάδων σε σχέση με το 2007Μεγάλη αύξηση που οφείλεται στην προσγείωση του ρυθμού ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας στο 2% το 2008 και στο -1,2% το 2009, στα ελλείμματα της γενικής κυβέρνησης 7,7% και 12,7% για τα έτη 2008 και 2009, στα κρυφά χρέη και την αύξηση των επιτοκίων δανεισμού στο 4,6% το 2008 και περί το 4,4% το 2009 κυρίως χάρη στα χαμηλά βραχυχρόνια επιτόκια.Για το 2010 υπολογίζεται νέα αύξηση του χρέους στο 120,8% ως ποσοστό του ΑΕΠ και αυτό υπό την αίρεση ότι δεν υπάρχουν κρυφά χρέη από το παρελθόν που ακόμη δεν έχουν συμπεριληφθεί.Η αύξηση αυτή θα έχει το ίδιο υπόβαθρο, αρνητικός ρυθμός ανάπτυξης στο 0,3%, μηδενικά έσοδα από αποκρατικοποιήσεις, υψηλά επιτόκια δανεισμού του ελληνικού Δημοσίου και έλλειμμα γενικής κυβέρνησης περί το 9,1% του ΑΕΠ.Συνολικά την περίοδο 2008-2010 το δημόσιο χρέος υπό συντηρητικές και οφθαλμοφανείς αιτίες θα αυξηθεί κατά 25,2 εκατοστιαίες μονάδες.Υπό συνθήκες μακροοικονομικής αστάθειας και σημαντικών επιπτώσεων από τη χρηματοοικονομική κρίση η αύξηση του δημοσίου χρέους δεν είναι μακράν των αντίστοιχων επιδόσεων άλλων ευρωπαϊκών κρατών.Υπολογίζεται ότι τόσο στην Ευρωπαϊκή Ενωση των «27» όσο και στη ζώνη του ευρώ το δημόσιο χρέος θα αυξηθεί κατά 20 εκατοστιαίες μονάδες μεταξύ τέλους 2007 και τέλους 2010.Εάν θεωρήσουμε χαμένο και το 2010, τότε, όπως αναφέρει και η Τράπεζα της Ελλάδος, για να μειωθεί το δημόσιο χρέος στο 60%, δηλαδή στο μισό εντός μίας δεκαετίας, θα πρέπει να επιτυγχάνονται πρωτογενή πλεονάσματα της τάξεως του 5,5% - 6,5% ετησίως.Το εγχείρημα δύσκολο εάν σκεφθούμε ότι κατά το «επιτυχές» 2008 το πρωτογενές πλεόνασμα που προέκυψε κάλυψε μόνο το 11,11% των τόκων που έπρεπε να καταβληθούν.Δεν θα αναφερθούμε στη διετία 2009-2010 αφού η πρωτογενής οικονομική διαχείριση ήταν (2009) και προϋπολογίζεται (2010) ελλειμματική.Το εγχείρημα δύσκολο μιας και η πρωτογενής διαχείριση πρέπει να υπερκαλύπτει τους τόκους ώστε τα υπόλοιπα να μειώνουν τα χρεολύσια και παράλληλα ανάπτυξη, επιτόκια και αποκρατικοποιήσεις να δημιουργήσουν υπόβαθρο αποκλιμάκωσης του χρέους.

Ο κ. Σαράντος Λέκκας είναι οικονομολόγος.

(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 24/12/2009).