Πρώτο μέλημα, η αξιοπιστία.

Του Σαρ. Λέκκα

Αναφορικά με τα δημόσια οικονομικά και τη σχέση της χώρας μας με τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ενωσης το κυρίαρχο πρόβλημα δεν είναι το μέγεθος του ελλείμματος και του χρέους, αλλά καθαρά θέμα αξιοπιστίας.Οι εταίροι μας δεν μας εμπιστεύονται και κυρίως δεν θεωρούν αξιόπιστα τα στατιστικά στοιχεία που κατά διαστήματα τους παρουσιάζουμε.Εκείνο επομένως που πρώτα πρέπει να αντιμετωπίσουμε είναι το έλλειμμα αξιοπιστίας και μετά τα ελλείμματα της οικονομίας και το εύρος του δημόσιου χρέους.Για να επιτύχουμε την ανατροπή της εικόνας που έχουν οι εταίροι μας και κυρίως τα όργανα διοίκησης της Ενωσης, θα πρέπει τα δείγματα της νέας κυβέρνησης, με κυρίαρχο δείγμα τον προϋπολογισμό, να είναι απόλυτα αξιόπιστα και διαφανή. Δηλαδή να μην υπάρχουν γκρίζες ζώνες και αμφισβητούμενα σημεία.Την περίοδο που προηγήθηκε των τελευταίων εκλογών γινόταν μεγάλος λόγος για τα κρυφά χρέη.Χρέη του Δημοσίου προς νοσοκομεία ύψους 6 δισ. ευρώ, προς φαρμακευτικές εταιρείες 2,68 δισ. ευρώ, προς κατασκευαστικές εταιρείες 2,5 δισ. ευρώ και προς ιδιώτες από επιστροφή ΦΠΑ ύψους 3 δισ. ευρώ, δηλαδή χρέη συνολικού ύψους 14,18 δισ. ευρώ.Με εξαίρεση τα χρέη των νοσοκομείων που παρουσιάζονται στο ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης και επιμερίζονται στα έτη 2008 με 3,03 δισ. ευρώ, 2009 με 2,2 δισ. ευρώ και 2010 με 800 εκατ. ευρώ για τα υπόλοιπα δεν γνωρίζουμε την τύχη τους .Θα εμφανισθούν με υστέρηση στο έλλειμμα ή θα θεωρηθούν προσαρμογές χρέους - ελλείμματος και θα επιβαρύνουν το δημόσιο χρέος χωρίς να εμφανισθούν στο έλλειμμα.Εξαιρώντας τα χρέη των νοσοκομείων τα υπόλοιπα κρυφά χρέη φθάνουν τα 8,18 δισ. ευρώ.Εάν θα επιβαρύνουν το έλλειμμα του 2009 στο σύνολό τους ανεξάρτητα εάν αυτό συμβεί άμεσα ή με χρονική υστέρηση τότε αυτό θα οδηγήσει στην αύξηση του ελλείμματος από τα 30,5 δισ. ευρώ στα 38,68 δισ. ευρώ και από το 12,7% του ΑΕΠ στο 16,10% του ΑΕΠ.Εάν θα επιβαρύνουν το δημόσιο χρέος του 2009 τότε αυτό θα οδηγήσει στην αύξηση του δημόσιου χρέους της κεντρικής κυβέρνησης από τα 300,8 δισ. ευρώ στα 308,98 δισ. ευρώ και από το 125,3 % του ΑΕΠ στο 128,66% του ΑΕΠ.Μία ακόμη σημαντική παράμετρος έχει να κάνει με δαπάνες που δεν συμπεριλαμβάνονται στις δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού ύψους 42,7 δισ. ευρώ για το 2009.Πρόκειται για δαπάνες που αντιστοιχούν στο 17,8 % του ΑΕΠ, δηλαδή δαπάνες που εάν προστεθούν στο προαναφερόμενο δημόσιο χρέος της κεντρικής κυβέρνησης του 2009 θα το αυξήσουν στα 351,68 δισ. ευρώ ή στο 146,46 % του ΑΕΠ.Στη βάση αυτή εξηγείται το γεγονός ότι ο δανεισμός του 2009 από τον αρχικό σχεδιασμό των 37 δισ. ευρώ θα προσεγγίσει τα 70 δισ. ευρώ.Στη λογική αυτή εξηγείται το γεγονός ότι παρά τους υπολογισμούς των χρηματοδοτικών αναγκών στο ύψος των 44,6 δισ. ευρώ για το 2010 γίνεται λόγος για δανεισμό περί τα 50 δισ. ευρώ.Τα κρυφά χρέη είναι αυτά που κάθε φορά οδηγούν σε εκτροχιασμό τις χρηματοδοτικές ανάγκες σε σχέση με εκείνες που αρχικά προϋπολογίζονται.Αυτά τα κρυφά χρέη γελοιοποιούν τους σχεδιαστές των εκάστοτε προϋπολογισμών και αμαυρώνουν την εικόνα της χώρας στο εξωτερικό.Τα σκοτεινά σημεία του προϋπολογισμού βέβαια είναι πολλά και χρήζουν περαιτέρω προσοχής, ώστε να μην δίνουν την ευκαιρία στους ελέγχοντας τα δημόσια οικονομικά να διατυμπανίζουν τις αλχημείες της χώρας μας.Κατ' αρχήν στο θέμα των εγγυήσεων του Δημοσίου για τη λήψη δανείων από δημόσιες επιχειρήσεις.Με ανεξόφλητο υπόλοιπο 26,2 δισ. ευρώ για το 2009 οι καταπτώσεις θα φθάσουν τα 80 εκατ. ευρώ, οι οποίες θα συμψηφισθούν με έσοδα από προμήθειες εγγυήσεων ύψους 80 εκατ. ευρώ, οπότε το βάρος από τις καταπτώσεις για το 2009 θα είναι μηδενικό.Εάν δούμε όμως το πώς διαμορφώνεται το χρέος της κεντρικής κυβέρνησης για το 2009 στα 300,8 δισ. ευρώ, τότε θα διαπιστώσουμε ότι συμπεριλαμβάνονται πληρωμές εγγυήσεων 480 εκατ. ευρώ.Το ερώτημα είναι σαφές: Τι αφορούν οι συγκεκριμένες πληρωμές;Αναφορικά με τα εξοπλιστικά προγράμματα του υπουργείου Εθνικής Αμυνας.Οι επιβαρύνσεις που αναφέρονται στο ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης για το 2010 και επιβαρύνουν το έλλειμμα του έτους ανέρχονται στο ύψος των 2.700 εκατ. ευρώ.Οι ίδιες δαπάνες ως εκ θαύματος περιορίζονται στο ύψος των 2.000 εκατ. ευρώ κατά τον υπολογισμό των χρηματοδοτικών αναγκών της ίδιας χρονιάς.Θαύμα ή κάτι άλλο, αλχημεία ή κάτι άλλο που δεν είναι οφθαλμοφανές.Ενα άλλο μεγάλο θέμα είναι εκείνο της άσπρης τρύπας των ΟΤΑ , ΟΚΑ και διάφορων άλλων νομικών προσώπων.Πρέπει κάποτε να διερευνηθεί διεξοδικά το φαινόμενο της άσπρης τρύπας, η οποία εδώ και δεκαετίες λειτουργεί ως αμορτισέρ των δονήσεων που προκαλούν τα ελλείμματα.Πώς οι χρεοκοπημένοι Οργανισμοί της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των οργανισμών κοινωνικής ασφάλειας συμβάλλουν στην εκάστοτε μείωση του ελλείμματος είναι και αυτό ένα σύγχρονο οικονομικό θαύμα.Η ισχύς του θαύματος για το 2009 ήταν της τάξεως των 1.998 εκατ. ευρώ έναντι προϋπολογισθέντος στο Πρόγραμμα Σταθεροποίησης και Ανάπτυξης του Ιανουαρίου 2009 ύψους 6.636 εκατ. ευρώ.Η ισχύς του θαύματος για το 2010 είναι της τάξεως των 3.015 εκατ. ευρώ αυξημένη κατά 50,9% σε σχέση με την εκτίμηση πραγματοποίησης του 2009.Σαφείς και πειστικές εξηγήσεις πρέπει να δοθούν ακόμη και για το γεγονός ότι ενώ το δημόσιο χρέος της γενικής κυβέρνησης αυξάνεται από τα επίπεδα των 272,3 δισ. ευρώ του 2009 στα επίπεδα των 294,9 δισ. ευρώ το 2010 εντούτοις τα χρεολύσια του 2010 μειώνονται το 2010 33% έναντι του 2009 αφού από τα 29,2 δισ. ευρώ μειώνονται στα 19,5 δισ. ευρώ.Εξίσου και μάλλον περισσότερο σαφείς και πειστικές απαντήσεις θα πρέπει να δοθούν και από το γεγονός ότι ενώ τα ασφαλιστικά ταμεία βρίσκονται σε τροχιά χρεοκοπίας, οι επιχορηγήσεις προς αυτά μειώνονται.Σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση το 2010 οι επιχορηγήσεις προς τα ασφαλιστικά ταμεία παρουσιάζουν μείωση κατά 12,4% σε σχέση με τις αντίστοιχες του 2009, αφού από τα επίπεδα των 11,7 δισ. ευρώ μειώνονται στα επίπεδα των 10,3 δισ. ευρώ.Την ίδια ώρα ο καθαρός δανεισμός των ασφαλιστικών ταμείων από 1 δισ. ευρώ του 2008 και 3,2 δισ. ευρώ του 2009 πηγαίνει στα 4,9 δισ. ευρώ για το 2010.Δηλαδή στην πράξη μειώνουμε τεχνητά τις επιχορηγήσεις για να μειώσουμε το έλλειμμα και από την άλλη πλευρά αυξάνουμε το δημόσιο χρέος με νέο και μεγαλύτερο δανεισμό.Εν κατακλείδι η αξιοπιστία απαιτεί πλήρη διαφάνεια γι’ αυτό και οι παρουσιαζόμενες γκρίζες ζώνες του προϋπολογισμού θα πρέπει να φωτισθούν όσο το δυνατόν περισσότερο.

Ο κ. Σαράντος Λέκκας είναι οικονομολόγος.

(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 6/12/2009).