Εξωπραγματικό να συζητάμε για νέους φόρους.
Του Σαρ. Λέκκα.

Αναφορικά με τον προϋπολογισμό του 2009, σε άρθρο μας στο «ΚΕΡΔΟΣ» στις 7/12/2008 γράφαμε ότι «... αποδεικνύεται ότι η διαχείριση του 2007 δεν ήταν τόσο επιτυχής όσο την παρουσίαζε η εισηγητική έκθεση του 2008, γι' αυτό και υπάρχουν ενδοιασμοί για τις προβλέψεις του 2009.Οι ενδοιασμοί αυτοί ενδεχόμενα να πάρουν τη μορφή της βεβαιότητας εάν σκεφθούμε ότι η ελαστικότητα των φορολογικών εσόδων για το 2009 υπολογίζεται στα επίπεδα του 2,25, δεδομένου ότι η ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ υπολογίζεται στο 5,9%, ενώ η αύξηση των φορολογικών εσόδων στο 13,2%.Εάν σκεφθούμε ότι κατά την τελευταία δεκαετία η ελαστικότητα των φόρων δεν έχει ξεπεράσει το 1,45%, τότε εύκολα συνάγεται το συμπέρασμα ότι σε περιόδους δημοσιονομικών και πιστωτικών κρίσεων επίπεδα ελαστικότητας της τάξεως του 2,25 φαντάζουν εξωπραγματικά.Οπως είναι γνωστό, ελαστικότητα φόρων άνω του 1 δείχνει υπερφορολόγηση και κάτω του 1 φοροδιαφυγή.Στη βάση αυτή, ελαστικότητα φόρων της τάξεως του 2,25 δείχνει τάση υπερφορολόγησης που στην περίοδο που διανύουμε δυστυχώς το μόνο που επιτυγχάνει είναι ο προϋπολογισμός που κατατίθεται να θεωρείται πριν την ψήφισή του ανεφάρμοστος και υπό επανεξέταση.Η επανεξέταση των δεδομένων του προϋπολογισμού του 2009 ήρθε τελικά πιο σύντομα από ό,τι περίμεναν οι περισσότεροι αναλυτές μέσω του Επικαιροποιημένου Προγράμματος Σταθερότητας.Σύμφωνα με αυτό, το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στο 3,7% του ΑΕΠ το 2009, στο 3,2% το 2010 και στο 2,6% το 2011.Στην ουσία η Ελλάδα ζητεί τριετή περίοδο προσαρμογής, ενώ η Κομισιόν απαιτεί μείωση του ελλείμματος σε περίοδο διετίας.Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι υπότροπος, παρά το γεγονός ότι ενώ βγήκε από την επιτήρηση το 2006 το επόμενο έτος 2007 ξεπέρασε ξανά το ανώτατο επιτρεπτό όριο του 3% αναφορικά με το δημοσιονομικό της έλλειμμα και παρά το γεγονός ότι η υπέρβαση του ορίου κατά τη διετία 2007-2008 δεν οφείλεται στη χρηματοπιστωτική κρίση που χτυπά την παγκόσμια οικονομία από το καλοκαίρι του 2007, εντούτοις η αυστηρότητα των οργάνων της ευρωζώνης είναι εκτός πραγματικότητας.Κάλλιστα θα μπορούσαν να δώσουν τριετή περίοδο για την επαναφορά του ελλείμματος σε επιτρεπτά επίπεδα, αφού η διεθνή τάση θέλει τη δημοσιονομική επέκταση ως λύση μονόδρομο για την έξοδο από την κρίση.Μία χώρα όπως η Ελλάδα με συμμετοχή στο ΑΕΠ της ευρωζώνης που δεν ξεπερνά το 2%, στην ουσία δεν μπορεί να δημιουργήσει κάνανε πρόβλημα ούτε στο ευρώ ούτε στη γενικότερη φυσιογνωμία της ένωσης.Εξάλλου, ήδη τιμωρείται από τις αγορές με την αύξηση τόσο του επιπλέον επιτοκίου όσο και με την αύξηση των ασφαλίστρων.Τα όργανα της ευρωζώνης εξαντλούν την αυστηρότητά τους σε μία περίοδο που οι συσταλτικές δημοσιονομικές πολιτικές το μόνο που τελικά θα επιτύχουν είναι να ρίξουν μία χώρα στα βαθύτερα επίπεδα της ύφεσης.Εντύπωση προκαλεί η προτροπή των οργάνων της ευρωζώνης σε πολιτικές και πρακτικές που κινούνται αντίθετα στο ρεύμα της εποχής. Βέβαια τα προβλήματα της χώρας δεν είναι καινούργια. Σε αυτό κανείς δεν διαφωνεί.Επίσης, μέτρα που θα φέρουν σε πλήρη απόγνωση την παραγωγική βάση της χώρας δεν είναι δυνατόν να προτείνονται ως λύσεις - θεραπεία των δημοσιονομικών ελλειμμάτων.Νέοι φόροι σε περίοδο ύφεσης και περιορισμού της ζήτησης δεν πρόκειται να γεμίσουν τα ταμεία του κράτους, το αντίθετο μάλιστα θα αδρανοποιήσουν πλήρως τους παραγωγικούς μηχανισμούς της χώρας, με αποτέλεσμα τις πτωχεύσεις και την αύξηση της ανεργίας.Στην περίπτωση της Ελλάδας δεν μπορούμε να ομιλούμε για νέους φόρους από τη στιγμή που δεν μπορούμε να εισπράξουμε ούτε αυτούς που έχουν βεβαιωθεί κατά το παρελθόν.Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία από το Ελεγκτικό Συνέδριο, τα ανείσπρακτα ποσά που έχουν βεβαιωθεί από φόρους,τέλη και διάφορα έσοδα στο τέλος του 2007 ανέρχονταν στα 35 δισ. ευρώ εκ των οποίων μετά την παραγραφή 3,52 δισ. ευρώ τα υπόλοιπα 31,48 δισ. ευρώ είναι προς είσπραξη.Η αδυναμία του φοροεισπρακτικού μηχανισμού διαφαίνεται από το γεγονός ότι τα ανείσπρακτα στο τέλος του 2003 έφθαναν τα 11,5 δισ. ευρώ, πράγμα που σημαίνει ότι την τετραετία 2004-2007 αυξηθήκαν κατά 174% περίπου ή κατά 19,98 δισ. ευρώ.Το ποσό των ανείσπρακτων φόρων φθάνει το 12,8% του ΑΕΠ ( 245,81 δισ. ευρώ του 2008).Το ποσό των ανείσπρακτων φόρων αντιστοιχεί στο σύνολο περίπου των έμμεσων φόρων ενός έτους.Με βάσει τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Υπηρεσίας Ειδικών Ελέγχων, τα πρόστιμα που επιβλήθηκαν κατά το πρώτο 6μηνο του 2008 για φορολογικές παραβάσεις και για τη μη απόδοση του ΦΠΑ έφθασαν τα 560 εκατ. ευρώ έναντι 382 εκατ. ευρώ το ίδιο εξάμηνο του 2007.Οσο η φοροδιαφυγή καλπάζει, όσο οι βεβαιωμένοι φόροι δεν μπορούν να εισπραχθούν και όσο οι επιπτώσεις της διεθνούς κρίσης χτυπούν την πραγματική οικονομία, είναι τουλάχιστον εξωπραγματικό να συζητάμε για νέους φόρους.
Σήμερα τα δεδομένα είναι τέσσερα:- Η Ελλάδα βρίσκεται σε τροχιά Κοινοτικής επιτήρησης.- Τα έσοδα λόγω των επιπτώσεων της κρίσης κινούνται με ρυθμό 4% έναντι στόχου για το 2009 της τάξεως του 13%.- Το έλλειμμα του 2008 παρουσίασε πρωτοφανή άνοιγμα της τάξεως των 5,72 δισ. ευρώ.- Τα στοιχεία για την παραγωγή, τις εξαγωγές, την κατανάλωση και την απασχόληση δείχνουν ότι το 2009 θα είναι έτος χαμηλής πτήσης σε σχέση με τα έτη που ακολούθησαν την ένταξή μας στην ευρωζώνη.Μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν. Οι απαιτήσεις των καιρών επιβάλλουν σοβαρότητα, επανεξέταση των δαπανών, αφού για παράδειγμα είναι αδιανόητο ο ΟΣΕ να χρεώνει ημερησίως τον Ελληνα φορολογούμενο με 3 εκατ. ευρώ, προς δαπάνες που θα διαμορφώνουν προοπτικές παραγωγής και απασχόλησης και κυρίως αλλαγή τρόπου σκέψης και δράσης από όλους τους κανονικούς εταίρους.

Ο κ. Σαράντος Λέκκας είναι οικονομολόγος.

(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 29/3/2009)