ΤΟ ΑΓIΟ ΔΙΣΚΟΠΟΤΗΡΟ ΤΩΝ ΑΠΟΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ
Το τίμημα επομένως των αποθεματικών νομισμάτων είναι συγκεκριμένο και το πεπρωμένο των κρατών που το εκδίδουν δεν μπορεί να αλλάξει όσους δασμούς και όσες επιδοτήσεις θα εφαρμόζουν οι κατά καιρούς κυβερνήσεις τους
Πολλές φορές πολιτικοί που εκπροσωπούν χώρες και οικονομίες με ισχυρότατη εμβέλεια σε παγκόσμιο επίπεδο εκφράζουν απόψεις υπό την επήρεια μιας εσφαλμένης ανάλυσης των δεδομένων και ενός μεγαλοϊδεατισμού που οι συγκυρίες έχουν διαμορφώσει, οι οποίες όμως καταγράφονται ιστορικά ως απόψεις απόλυτης αλήθειας.
Το 1971 ο Τζον Κόναλι υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης Νίξον, είχε πει σε μία συνάντηση της G7 στη Ρώμη που είχε εξελιχθεί σε αντιπαράθεση με τους Ευρωπαίους ομολόγους του ότι το δολάριο είναι «το νόμισμα μας, αλλά είναι ταυτόχρονα το δικό σας πρόβλημα». Έκτοτε η παγκόσμια οικονομία έχει μεταμορφωθεί, αλλά η ρήση του Κόναλι εξακολουθεί να χρησιμοποιείται έως σήμερα.
Ο Τεξανός πολιτικός δεν είχε ιδιαίτερες οικονομικές γνώσεις πλην όμως η αυταρέσκεια και η διάθεση αποτύπωσης με ωμό τρόπο των επιπτώσεων συνέπεια μιας μονομερούς ενέργειας των ΗΠΑ σκιαγραφούσαν την πραγματική άγνοια όχι μόνο του ιδίου αλλά και της κυβέρνησης που εκπροσωπούσε.
Είχε προηγηθεί στις 15 Αυγούστου 1971 η ανακοίνωση από τον πρόεδρο Νίξον του τέλους της μετατρεψιμότητας του δολαρίου ΗΠΑ σε χρυσό, τερματίζοντας ουσιαστικά το σύστημα του Bretton Woods.
Οι τυπικοί λόγοι που οδήγησαν σε αυτή την απόφαση ήταν η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, η καταπολέμηση του πληθωρισμού και η αναχαίτιση της κερδοσκοπίας έναντι του δολαρίου.
Την εποχή εκείνη, οι ΗΠΑ είχαν ποσοστό ανεργίας 6,1% και πληθωρισμό 5,84% ποσοστά που δεν δικαιολόγησαν τέτοια ακραία και μονομερή απόφαση.
Ο ουσιαστικός λόγος κρύβονταν στα έξοδα του πολέμου στο Βιετνάμ τα οποία έπρεπε να χρηματοδοτηθούν με εκτύπωση χαρτονομισμάτων χωρίς την αναγκαία συνθήκη κάλυψης τους από χρυσό.
Συνέβη ότι και με το προηγούμενο αποθεματικό νόμισμα , την Στερλίνα, η οποία μπήκε σε πορεία αμετάκλητης παρακμής όταν για τις ανάγκες χρηματοδότησης κατά τον Α’ παγκόσμιο Πόλεμο έφυγε από τον κανόνα του χρυσού για να έχει την ευχέρεια εκτύπωσης χαρτονομισμάτων χωρίς κάλυψη.
Η συνέχεια για το δολάριο αναμενόμενη, πληθωρισμός δημοσιονομικό και εμπορικό έλλειμμα με την οικονομία να μην είναι ανταγωνιστική και κυρίως απομάκρυνση από τα ιδεώδη του ελεύθερου εμπορίου που είχαν υιοθετηθεί στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου με επιστροφή στον προστατευτισμό.
Το εντυπωσιακό και παράλληλο ευτράπελο είναι πως η ρήση του Τζον Κόναλι παραμένει ισχυρή, ως θέσφατο, την ώρα κατά την οποία τοποθετήσεις έγκυρων οικονομολόγων αλλά και προβλέψεις που έκαναν πριν την αποδέσμευση του δολαρίου αποδείχθηκαν σωστές.
Κορυφαίες οι τοποθετήσεις –προβλέψεις του Βέλγο –Αμερικανού οικονομολόγου Robert Triffin όταν το 1959 σε οικονομική επιτροπή του Κογκρέσου προέβλεψε α. ότι το σύστημα του Bretton Woods ήταν καταδικασμένο σε αποτυχία και β. ότι ο ρόλος του δολαρίου ως αποθεματικό παγκόσμιο νόμισμα θα οδηγήσει τις ΗΠΑ σε σημαντικά ελλείμματα, τόσο εσωτερικά, όσο και εξωτερικά.
Η πρώτη πρόβλεψη δικαιώθηκε πλήρως το 1971 με την άρση της μετατρεψιμότητας του δολαρίου από τον χρυσό και με το τέλος των σταθερών ισοτιμιών.
Η δεύτερη επίσης έχει δικαιωθεί με τις ΗΠΑ να καταγράφουν τα μεγαλύτερα ιστορικά τους ελλείμματα τόσο σε δημοσιονομικό επίπεδο όσο κυρίως και σε επίπεδο ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών.
Στην ουσία η δεύτερη πρόβλεψη γνωστή και ως δίλημμα Triffin αφορούσε την σύγκρουση συμφερόντων μιας χώρας όπως οι ΗΠΑ που το νόμισμα τους χρησιμοποιείται στις διεθνείς συναλλαγές και κυρίως είναι το απόλυτο αποθεματικό νόμισμα.
Όταν ένα νόμισμα είναι ταυτόχρονα και παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα η χώρα που το εκδίδει βρίσκεται μεταξύ των στόχων της εγχώριας νομισματικής πολιτικής και των διεθνών μακροπρόθεσμων υποχρεώσεων της.
Τα συμφέροντα εκ των πραγμάτων θα συγκρουστούν όταν η εγχώρια αγορά θα απαιτεί ρευστότητα άλλοτε περισσότερη για λόγους ανάπτυξης και άλλοτε λιγότερη για να αντιμετωπιστεί ο πληθωρισμός ενώ την ίδια ώρα η διεθνής ζήτηση θα απαιτεί μεγαλύτερες ποσότητες του συγκεκριμένου νομίσματος.
Το δίλημμα στην ουσία μετατρέπονταν σε κόστος αφού νομοτελειακά το τίμημα του παγκόσμιου νομίσματος όπως άλλωστε έδειξε και η ιστορία με το πρώτο αποθεματικό νόμισμα την Στερλίνα είναι τα ελλείμματα στο εμπορικό αλλά και στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.
Ο διεθνής ρόλος του δολαρίου έχει το τίμημα του με την κυβέρνηση Τράμπ να το αναγνωρίζει πλήρως τροποποιώντας εκ θεμελίων την ρήση του Τζον Κόναλι προς την αντίθετη κατεύθυνση και κατά την γνώμη μας προς την σωστή κατεύθυνση αποδοχής του τιμήματος.
Κατά την κυβέρνηση Τράμπ: ‘το δολάριο είναι το νόμισμα όλων, αλλά και το πρόβλημα της Αμερικής’.
Tο δολάριο παραμένει στο κέντρο του νομισματικού σύμπαντος έχοντας ως βάση το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα ενώ η εμβέλεια του δεν αμφισβητείτε ουσιαστικά από κανένα. Το 60% των διεθνών δανείων και καταθέσεων είναι σε δολάρια όπως και το 70% των διεθνών εκδόσεων ομολόγων, ενώ το 88% των συναλλαγών πραγματοποιείται σε δολάρια.
Το σημαντικό με υπόβαθρα που παραπέμπουν στις αρχές της δεκαετίας του ‘70 όταν υπήρξε συμφωνία με τους Σαουδάραβες για τιμολόγηση των πωλήσεων πετρελαίου σε δολάρια με τα λοιπά μέλη του ΟΠΕΚ να ακολουθούν πιστά και διαχρονικά την συγκεκριμένη συμφωνία, είναι ότι το 54% των τιμολογίων εξαγωγής στις διακρατικές εμπορικές συναλλαγές εκφράζονται σε δολάρια.
Παράλληλα το αποθεματικό καθεστώς του είναι απίθανο να τελειώσει τουλάχιστον σε ορατό χρόνο απλώς και μόνο λόγω της έλλειψης εναλλακτικών επιλογών.
Οι ΗΠΑ ξεχνούν τα οφέλη του παγκόσμιου ρόλου να αποπληρώνουν τις διεθνείς υποχρεώσεις τους με φρεσκοτυπωμένα δολάρια όπως ξεχνούν ότι τα δολάρια από τις εμπορικές συναλλαγές επιστρέφουν στις ΗΠΑ για αγορές κυρίως ομολόγων και μετοχών.
Η μοίρα των αποθεματικών νομισμάτων είναι διαχρονικά ίδια, αφού δεν πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός ότι καθ’ όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα η Μεγάλη Βρετανία παρουσίαζε ελλειμματικό εμπορικό ισοζύγιο και παράλληλα, λόγω του αναπτυγμένου τραπεζικού συστήματος, η εισροή κεφαλαίων και η τοποθέτησή τους σε στερλίνες ήταν συνεχής και αδιάκοπη.
Ο δε αντίκτυπος των ενεργειών που ελάμβαναν χώρα στον επιτοκιακό τομέα ήταν άμεσος μιας και η αύξηση των επιτοκίων στη Μεγάλη Βρετανία προκαλούσε άμεσα μεγαλύτερη εισροή κεφαλαίων ενώ εμπόδιζε τη φυγή των ήδη υπαρχόντων.
Το τίμημα επομένως των αποθεματικών νομισμάτων είναι συγκεκριμένο και το πεπρωμένο των κρατών που το εκδίδουν δεν μπορεί να αλλάξει όσους δασμούς και όσες επιδοτήσεις θα εφαρμόζουν οι κατά καιρούς κυβερνήσεις τους.
Οι συναλλαγματικές συμφωνίες όταν τα ελλείμματα φθάνουν σε υψηλά επίπεδα θα δίνουν μια πίστωση χρόνου χωρίς ποτέ το δίλημμα της σύγκρουσης συμφερόντων που περιέγραψε ο Triffin να μπορεί να αντιμετωπιστεί ριζικά.
Το δίλημμα Triffin αποτελεί στην ουσία το Άγιο Δισκοπότηρο των αποθεματικών νομισμάτων, πολλοί το αναζητούν όμως κανένας δεν το βρίσκει γιατί απλούστατα δεν υπάρχει.
ΛΕΚΚΑΣ ΣΑΡΑΝΤΟΣ
ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ
e-mail: salekkas@gmail.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου