H διπλή ηθική έχει ανάγκη ιδεολογημάτων

του Σαράντου Λέκκα
οικονομολόγου.

Για ένα πράγμα δεν πρέπει να αμφιβάλουμε αναφορικά με την προετοιμασία και τον σχεδιασμό αυτών που διαμορφώνουν τις συνθήκες βιωσιμότητας των κρατικών χρεών.

Γνωρίζουν με κάθε λεπτομέρεια την χρηματοοικονομική κατάσταση των οικονομικών μονάδων, φυσικών και νομικών, τις παραμέτρους που συνδέουν το χρέος με αυτές τις μονάδες αλλά και τους τρόπους που πρέπει να χρησιμοποιήσουν  ώστε η παρέμβαση τους να έχει την απαραίτητη επιτυχία τόσο σε οικονομικό επίπεδο όσο και σε ψυχολογικό.

Στην βάση αυτή μια σειρά από ερωτήματα μπορούν να απαντηθούν με μεγαλύτερη ευκολία. Γιατί στην Ελλάδα υπήρξε μόνο κόψιμο ομολόγων και όχι καταθέσεων όπως έγινε στην Κύπρο;

Διότι η Τρόικα γνώριζε πολύ καλά το μέγεθος της διάχυσης του κρατικού χρέους στον ιδιωτικό τομέα και παράλληλα γνώριζε εξίσου καλά την διάρθρωση των τραπεζικών καταθέσεων.

Με δεδομένο ότι το 93% περίπου των καταθέσεων αφορούν λογαριασμούς μέχρι 10.000 €, ενώ μόνο το 0,4% αφορά λογαριασμούς μη εγγυημένων καταθέσεων, δηλαδή άνω των 100.000 €, o μηχανισμός PSI ως μοναδική περίπτωση για το κούρεμα των ομολόγων  απλά πιστοποιούσε όχι την εφευρετικότητα αλλά την απλή προσαρμογή των αναγκών με τον σχεδιασμό τους για όσο το δυνατόν μικρότερη χρηματοδότηση και άρα μικρότερο βάρος για αυτούς.

Γιατί στην Κύπρο αντίθετα υπήρξε κόψιμο καταθέσεων και όχι κόψιμο ομολόγων; Διότι απλά η τρόικα είχε διαπιστώσει ότι τα οφέλη από την πλευρά των καταθέσεων θα ήταν μεγαλύτερα δεδομένου ότι κάλυπταν 4 φόρες το ΑΕΠ της χώρας. Σε αντίθεση με την Ελλάδα,  επί συνόλου καταθέσεων  68,4 δις € , οι λογαριασμοί με καταθέσεις άνω των 100.000 €  έφθαναν το 54% του συνόλου ήτοι 36,7 δις €.

Αντίθετα το χρέος καταγράφονταν κοντά στην περιοχή του 80% του ΑΕΠ με το 50% αυτού να βρίσκεται στα χέρια των εγχώριων τραπεζών. Άρα ένα PSI στα ομόλογα που διακραττούσαν οι ιδιώτες πιστωτές του δημοσίου  θα είχε μικρότερα οφέλη. Το σοκ του κοψίματος των καταθέσεων ήταν μεγάλο παρότι οι εγγυημένες καταθέσεις τελικά έμειναν στο απυρόβλητο.

Ήταν σοκ μεγαλυτέρου βεληνεκούς από το αντίστοιχο κόψιμο των ελληνικών ομολόγων. Τίποτα πλέον δεν θα ήταν όπως το γνωρίζαμε.

Η επιβολή ισχύος με το ιδεολόγημα της μοναδικής περίπτωσης είχε πλέον ως στόχο την αποδόμηση των πυλώνων που χρησιμοποιούνταν ως σταθερές για την δραστηριοποίηση των οικονομικών μονάδων. Πλέον οι πιστωτές κρατών θα έχουν στο μυαλό τους την περίπτωση της Ελλάδος με το ενδεχόμενο PSI να επικρέμεται επί των πιστώσεων τους.

Πλέον οι καταθέτες τραπεζών με παρακινδυνευμένα ανοίγματα θα έχουν στο μυαλό τους το παράδειγμα της Κύπρου και ανάλογα θα τοποθετούν τις καταθέσεις τους. Και η Ελλάδα και η Κύπρος καλύπτονται αναγκαστικά από το ιδεολόγημα της μοναδικής περίπτωσης.

Η διπλή ηθική των ισχυρών της Ευρωζώνης έχει ανάγκη τα ιδεολογήματα, διαφορετικά χωρίς τις μοναδικές περιπτώσεις θα έπρεπε να βρουν ισχυρότερες δικαιολογίες για τα δυο μέτρα και τα δυο σταθμά που εφαρμόζουν.

Έπρεπε να απαντήσουν για την Ιρλανδία. Γιατί εκεί το σύνολο των προβλημάτων των Τραπεζών έγινε χρέος που επιβάρυνε τους φορολογουμένους και δεν υπήρξε ανάλογη με της Κύπρου αντιμετώπιση των καταθετών;

Μήπως διότι οι πιστωτές –κατάθετες και μάλιστα οι μεγάλοι προέρχονταν από Γερμανία, Γαλλία, Βρετανία και ΗΠΑ. Μόνο η εθνικότητα των καταθετών άλλαζε αφού η πεπατημένη ήταν ακριβώς η ίδια.

Έπρεπε να απαντήσουν για τη Ισπανία, σε πανομοιότυπες ερωτήσεις. Κυρίως όμως πρέπει να δουν τις ευθύνες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας –ΕΚΤ.

Οι φούσκες δεν γίνονται από την μια στιγμή στην άλλη. Η ΕΚΤ γνώριζε αρκετά καλά τα προβλήματα  των Κυπριακών Τραπεζών και δει της Λαϊκής Τράπεζας. Αφού γνώριζε όμως γιατί αύξησε την παροχή ρευστότητας μέχρι τα 9 δις € μέσω του ELA στην συγκεκριμένη τράπεζα;

Μήπως διότι τα κεφάλαια του ELA τα εγγυάται η Κυπριακή Δημοκρατία και άρα η ΕΚΤ δεν έχει κανένα φόβο ενδεχόμενων απωλειών. Όμως και αυτό είναι τμήμα της προσέγγισης προβλημάτων στα πλαίσια της διπλής ηθικής. Η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου είναι τμήμα του Ευρωσυστήματος και η άρα η ΕΚΤ φέρει ευθύνη αφού οι βραχίονες του συστήματος λειτουργών κάτω από την επίβλεψη της.

Εάν οι πιστώσεις του Ευρωσυστήματος που δόθηκαν ειδικά στην Λαϊκή περικόπτονταν  όπως οι μη εγγυημένες καταθέσεις και το κόστος διαχέονταν μέσω της ΕΚΤ στα κράτη – μέλη τότε  οι αντιδράσεις της θα ήταν πιο άμεσες και πιο αποτελεσματικές.

Όταν ο απλός πολίτης γνωρίζει ότι η παροχή ρευστότητας σε τέτοια μεγέθη μέσω του Ευρωσυστήματος αποτελεί ένδειξη μεγάλων προβλημάτων τότε πως είναι δυνατόν η ΕΚΤ να αφήνει μια κατάσταση να ρέπει προς αδιέξοδο και παράλληλα να μην έχει καμία ευθύνη και φυσικά κανένα κόστος;

Επιτέλους πρέπει να μπει τέλος στην διπλή ηθική με την θέσπιση κανόνων που να λειτουργούν προς όλες τις κατευθύνσεις.