Το ισχυρό γουάν δεν είναι πανάκεια.
ΤΟΥ ΣΑΡ. ΛΕΚΚΑ

Στη διεθνή νομισματική σκακιέρα υπάρχουν κινήσεις αμφίσημου χαρακτήρα, δηλαδή κινήσεις που μπορούν να ερμηνευτούν με δύο διαφορετικούς τρόπους. Η πίεση που δέχεται η Κίνα από τις ΗΠΑ κυρίως αλλά και από Ευρωπαίους και Ιάπωνες για την ελεύθερη διακύμανση του νομίσματός της, του γουάν, δεν μπορεί να ερμηνευτεί χωρίς να ληφθούν υπόψη μία σειρά από παραμέτρους.Κατ' αρχήν θα πρέπει να εστιάσουμε σε τρία θέματα που δείχνουν ότι οι πιέσεις προς την Κίνα εμπεριέχουν στοιχεία που δεν έχουν ξεκάθαρο προσανατολισμό για να μην ισχυρισθούμε με απόλυτο τρόπο ότι αναδεικνύουν χαρακτηριστικά υποκρισίας.Το πρώτο θέμα είναι σχετικό με τον δυναμικό εξαγωγικό μηχανισμό της Κίνας, ο οποίος κερδίζει όλο και μεγαλύτερα μερίδια στις διεθνείς αγορές, σωρεύοντας πλεονάσματα στο εξωτερικό ισοζύγιό της.Η αλήθεια είναι ότι ο εξαγωγικός μηχανισμός της Κίνας εν πολλοίς στηρίζεται σε ευρωπαϊκές, αμερικανικές και ιαπωνικές πολυεθνικές επιχειρήσεις που έχουν εγκατασταθεί εκεί, υλοποιώντας στρατηγικές χαμηλού κόστους παραγωγής.Εγκαθιστώντας την παραγωγή τους στην Κίνα πολλές πολυεθνικές επιχειρήσεις στην ουσία χρησιμοποιούν το κινεζικό οικονομικό και νομισματικό υπόβαθρο για να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους και να βελτιώσουν τη θέση των μετοχών τους.Το 65%-70% των κινεζικών εξαγωγών είναι προϊόν των πολυεθνικών εταιρειών δυτικών συμφερόντων.Και αυτό δεν συμβαίνει μόνο τα τελευταία χρόνια.Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 τα 2/3 των κινεζικών εξαγωγών οφείλονται στο παραγωγικό υπόβαθρο δυτικών εταιρειών.Εμφανίζεται επομένως το ευτράπελο την ώρα που οι μέτοχοι αυτών των εταιρειών μεγιστοποιούν τα κέρδη τους οι κυβερνήσεις από όπου προέρχονται οι επιχειρήσεις και οι μέτοχοι να διαμαρτύρονται για τις εξαγωγικές επιδόσεις προϊόν του συνδεδεμένου με το δολάριο γουάν.Το δεύτερο θέμα είναι σχετικό με την ίδια την υφή του ανταγωνισμού δηλαδή με τις παραμέτρους που διαμορφώνουν το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της Κίνας και των προϊόντων της.Είναι ψευδαίσθηση να θεωρείται πως η πρόσδεση του κινεζικού γουάν με το αμερικανικό δολάριο είναι ο βασικός και αποκλειστικός παράγοντας ανταγωνιστικής υπεροχής και ότι η εφάπαξ μεταβολή ή η σταδιακή διολίσθηση της ισοτιμίας θα αναιρέσει αυτόματα το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα των κινεζικών προϊόντων.Είναι αυταπάτη διότι ο βασικός παράγοντας της ανταγωνιστικής υπεροχής δεν είναι η ισοτιμία, αλλά το χαμηλό εργατικό κόστος το οποίο είναι μόλις το 5% του αντίστοιχου αμερικανικού.Αυτό το κόστος ήταν εξάλλου ο βασικός λόγος που οδήγησε τις δυτικές πολυεθνικές στο να εγκαταστήσουν θυγατρικές στην Κίνα.Στην ουσία ακόμη και στην υποθετική περίπτωση που υπάρξει εφάπαξ υποτίμηση του γουάν ακόμη και στο επίπεδο του 20%, λίγα πράγματα θα αλλάξουν στο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της Κίνας.Το τρίτο θέμα είναι σχετικό με την πρακτική αγοράς τίτλων του αμερικανικού δημοσίου αλλά και γενικότερα αμερικανικών αξιών για τη στήριξη της ισοτιμίας.Από τη στιγμή που θα υπάρξει ουσιαστική ανατίμηση, οι νομισματικές αρχές της Κίνας δεν θα έχουν κανένα λόγο να αγοράζουν ομόλογα με τα τρέχοντα επιτόκια.Οι εισροές κεφαλαίων οδηγούν αναπόφευκτα στην αγορά αμερικανικών τίτλων, ώστε να μην υπάρχει ανατίμηση του γουάν, κάτι που μέχρι σήμερα έχει οδηγήσει στη συσσώρευση υψηλών συναλλαγματικών αποθεμάτων εκφρασμένων σε δολάρια.Εάν εκλείψει ο λόγος στήριξης της ισοτιμίας η αγορά αμερικανικών τίτλων θα περιορισθεί ή και θα μηδενισθεί εάν δεν υπάρξει διαφορετική τιμολόγηση.Οι Κινέζοι θα ζητήσουν μεγαλύτερα επιτόκια, με αποτέλεσμα η χρηματοδότηση των αμερικανικών ελλειμμάτων και της αμερικανικής ανάπτυξης θα έχει μεγαλύτερο κόστος.Σήμερα τα μεγάλα αμερικανικά ελλείμματα καλύπτονται από εισαγωγές πλεονασματικών ξένων αποταμιεύσεων στις οποίες πρωταγωνιστικό ρόλο παίζουν οι κινεζικές αποταμιεύσεις που προκύπτουν από τα μεγάλα εμπορικά και επενδυτικά πλεονάσματα.Αλλαγή πολιτικής από την πλευρά της Κίνας θα κάνει ακριβότερο το χρήμα και θα δυσχεράνει την υπόθεση χρηματοδότησης της ανάπτυξης.Από την άλλη πλευρά, η εισαγωγή αποπληθωρισμού στις ΗΠΑ συμβάλλει στην έμμεση ενίσχυση του εισοδήματος των αμερικανικών νοικοκυριών, αφού, όπως είναι γνωστό, οι μεγαλύτερες αλυσίδες σουπερμάρκετ αγοράζουν προϊόντα δεκάδων δισ. δολαρίων τα οποία αγοράζουν σε χαμηλές τιμές οι Αμερικανοί καταναλωτές.Η Κίνα με αυτόν τον τρόπο ενισχύει τον εσωτερικό ανταγωνισμό τιμών στις ΗΠΑ. Στη ουσία μια ουσιαστική μεταβολή της ισοτιμίας γουάν / δολαρίου δεν θα δημιουργήσει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα υπέρ των ΗΠΑ, το αντίθετο θα κάνει ακριβότερο τόσο το κόστος των κεφαλαίων που χρηματοδοτούν το έλλειμμα και την ανάπτυξη όσο και τα εισαγόμενα προϊόντα.Η προσωπική μας άποψη είναι ότι πίσω από την πίεση για την αποσύνδεση και την ελεύθερη διακύμανση του γουάν κρύβονται άλλα πράγματα και όχι τα οφέλη από την ανταγωνιστικότητα των αμερικανικών προϊόντων.Εκεί που οι Αμερικανοί θα έχουν απτά οφέλη θα είναι στο εξωτερικό χρέος μιας και η αξία των ομολόγων και των συναλλαγματικών αποθεμάτων που έχουν οι Κινέζοι εκφρασμένα σε δολάρια θα μειωθούν ισόποσα με το ύψος της ανατίμησης του νομίσματός τους.Στην ουσία θα υπάρξει διαγραφή μέρος του εξωτερικού χρέους των ΗΠΑ.Αυτό θα είναι το μεγαλύτερο και ουσιαστικότερο όφελος για την αμερικανική οικονομία.Εάν όμως οι ΗΠΑ ευελπιστούν σε μία τέτοια εξέλιξη θα διαπιστώσουν ότι πάλι θα οδηγηθούν σε αυξημένο κόστος άντλησης κεφαλαίων, αφού οι Κινέζοι για να συνεχίσουν να αγοράζουν αμερικανικά ομόλογα θα ζητήσουν υψηλότερα επιτόκια για να καλύψουν τις απώλειες από την απομείωση των συναλλαγματικών τους δολαριακών αποθεμάτων συνεπεία της ανατίμησης του γουάν.Εν κατακλείδι οι πιέσεις για μεταβολή της συναλλαγματικής πολιτικής της Κίνας δεν μπορούν να ερμηνευτούν εύκολα, αφού εμπεριέχουν στοιχεία πολλαπλών ερμηνειών. Το ξεκάθαρο έγκειται στο γεγονός ότι πολλές φορές η υποκρισία σκιάζει την οικονομική θεωρία και τις πραγματικές προθέσεις όσο και εάν αυτή καλύπτεται περίτεχνα.

Ο κ. Σαράντος Λέκκας είναι οικονομολόγος

(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 26/9/2010)