Του Σαράντου Λέκκα
Την άνοιξη του 2009 τα δεδομένα ήταν τέσσερα:- Η Ελλάδα βρισκόταν από το 2008 σε τροχιά Κοινοτικής επιτήρησης με βάση τα στοιχεία του 2007, η οποία ενεργοποιήθηκε τον Μάρτιο του 2009 όταν διαπιστώθηκε ότι τόσο το έλλειμμα του 2008 όσο και του 2009 θα ήταν πάνω από το 3%.- Τα έσοδα λόγω των επιπτώσεων της κρίσης κινούνται με ρυθμό 4% έναντι στόχου για το 2009 της τάξεως του 13%.- Το έλλειμμα του 2008 παρουσίασε πρωτοφανή άνοιγμα της τάξεως των 5,72 δισ. ευρώ.- Τα στοιχεία για την παραγωγή, τις εξαγωγές, την κατανάλωση και την απασχόληση έδειχναν ότι το 2009 θα ήταν έτος χαμηλής πτήσης σε σχέση με τα έτη που ακολούθησαν την ένταξή μας στην ευρωζώνη.Μαγικές λύσεις δεν υπήρχαν.Οι απαιτήσεις των καιρών επέβαλλαν σοβαρότητα, επανεξέταση των δαπανών, αφού για παράδειγμα ήταν αδιανόητο ο ΟΣΕ να χρεώνει ημερησίως τον Ελληνα φορολογούμενο με 3 εκατ. ευρώ, προς δαπάνες που θα διαμορφώνουν προοπτικές παραγωγής και απασχόλησης και κυρίως αλλαγή τρόπου σκέψης και δράσης από όλους τους κανονικούς εταίρους.Οπως αναφέραμε ήδη, όταν χτίσθηκε ο προϋπολογισμός του 2009, δύο ήταν τα δεδομένα:Πρώτον, ο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας προσγειωνόταν σε επίπεδα στασιμότητας και Δεύτερον, η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση πολιορκούσε την ελληνική πραγματική οικονομία.Και τα δύο αυτά δεδομένα η ομάδα Αλογοσκούφη τα γνώριζε, όμως έχοντας πιθανότατα στο πίσω μέρος του μυαλού της την προοπτική ελαστικοποίησης του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης προχώρησε στη συγγραφή ενός εξωπραγματικού προϋπολογισμού.Δεν χρειάζεται να είναι κάποιος γκουρού των οικονομικών για να καταλάβει ότι η τάση μεταβολής των φορολογικών εσόδων (ελαστικότητα) δεν μπορεί να είναι υπερδιπλάσια της αύξησης του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος.Και μόνο αυτό το γεγονός έδειχνε ότι ο προϋπολογισμός του 2009 ήταν εκ της γέννησής του υπό αναθεώρηση.Το εντυπωσιακό είναι ότι και ο προϋπολογισμός του 2008 παρουσίαζε, όπως αποκαλυπτόταν, την ίδια παθογένεια.Σύμφωνα με τα απολογιστικά στοιχεία, η διεύρυνση του ελλείμματος του κρατικού προϋπολογισμού 2008 οφείλετο αποκλειστικά στον τακτικό προϋπολογισμό και δη στην απογοητευτική πορεία των εσόδων και πολύ λιγότερο των δαπανών.Οι μεγαλύτερες απώλειες εντοπίζονται στα έσοδα από το ΕΤΑΚ και το πετρέλαιο θέρμανσης, καθώς και για τα δύο υπήρχε καθυστέρηση στην υλοποίησή τους.Εάν προσθέσουμε τη μείωση των εσόδων από τον ΦΠΑ, από το τέλος ταξινόμησης αυτοκινήτων, από τον φόρο νομικών προσώπων και από τον φόρο μεταβίβασης ακινήτων ελέω της κάμψης της οικονομικής δραστηριότητας τότε η υστέρηση των εσόδων δικαίως έφθανε τα 2,3 δισ. ευρώ.Δηλαδή τα έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού είχαν αυξηθεί κατά 6% έναντι ετήσιου στόχου 12,2%.Στον αντίποδα οι δαπάνες είχαν αυξηθεί με ρυθμό 10,3% έναντι ετήσιου στόχου 5,6% με τις πρωτογενείς δαπάνες να είχαν αυξηθεί κατά 9,3% έναντι στόχου 5,2% και οι πληρωμές για τόκους κατά 14% έναντι στόχου 7,2%.Αποτέλεσμα με το επικαιροποιημένο Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης το έλλειμμα του 2008 να φθάσει το 3,7% έναντι αρχικού στόχου 1,5% και αναθεωρημένου 2,5% όταν το έλλειμμα του 2007 κατεγράφετο στο 3,5%.Για το 2009 οι προβλέψεις ήθελαν έλλειμμα 3,7% έναντι αρχικής πρόβλεψης 2%.Η αναθεώρηση των εσόδων του 2009 έφθανε τα 2,5 δισ. ευρώ και αυτό υπό την αίρεση ότι η ανάπτυξη θα ήταν της τάξεως του 1,1%, διότι σε διαφορετική περίπτωση η υστέρηση των εσόδων θα ήταν υψηλότερη, αφού η κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας θα είχε αντίκτυπο στην άμεση και έμμεση φορολογία και στη μη επαλήθευση των εσόδων από τη ρύθμιση εκκρεμών φορολογικών υποθέσεων.Η δυσμενής συγκυρία λόγω της χρηματοπιστωτικής κρίσης παρείχε την εύκολη και ανώδυνη δικαιολογία για την κάλυψη των αιτιών υστέρησης των εσόδων, το πρόσφατο παρελθόν όμως έδειχνε ότι το πρόβλημα με τα έσοδα εντοπιζόταν στη φοροδιαφυγή.Η ένταση του φαινομένου ήταν μεγάλη.Ο περιορισμός του επιβαλλόταν, αφού θα συνέβαλλε στη μείωση των ελλειμμάτων. Το μέγεθος της φοροδιαφυγής προσδιοριζόταν από δύο παράγοντες, την πιθανότητα αποκάλυψης της φοροδιαφυγής και το ύψος της ποινής.Εάν ο φοροεισπρακτικός μηχανισμός και οι φορολογικοί έλεγχοι αύξαναν την πιθανότητα αποκάλυψης του φοροδιαφεύγοντος και οι ποινές ήταν ορθολογικές στη βάση της σοβαρότητας της παράβασης τότε τα πράγματα θα άλλαζαν άρδην.Επιπλέον, μέτρο αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής επιβαλλόταν να είναι και η κατάργηση των ρυθμίσεων για την περαίωση εκκρεμών φορολογικών υποθέσεων με εξαιρετικά ευνοϊκούς όρους για τους ασυνεπείς φορολογουμένους.Βέβαια, περιστολή των ελλειμμάτων επιβαλλόταν να γίνει και με τη βοήθεια της συγκράτησης των δαπανών.Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ενωση με δαπάνες λιγότερες κατά 30% σε σχέση με αυτές που πραγματοποιούμε η τελική επίδραση στην οικονομία θα είναι ακριβώς η ίδια μιας και πλήθος δαπανών δεν έχει παραγωγικό χαρακτήρα.Στη βάση αυτή επιβαλλόταν από τη μια πλευρά η αναδιάταξη των δαπανών και από την άλλη η περιστολή της σπατάλης.
Ο κ. Σαράντος Λέκκας είναι οικονομολόγος
(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 4/7/2010)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου