Πετυχημένη η πολιτική παρέμβαση στην κρίση.
Του Σαρ. Λέκκα

Παρά την έγκριση του σχεδίου Πόλσον, παρά τις κρατικοποιήσεις τραπεζών σε Ευρωπαϊκή Ενωση και Αμερική, παρά τη συντονισμένη προσπάθεια μείωσης των επιτοκίων από τις πιο ισχυρές κεντρικές τράπεζες, εν τούτοις η πολυπόθητη ισορροπία στις αγορές χρήματος και κεφαλαίων δεν έχει απέλθει.Και αυτό διότι δεν έχει αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων, που συνθέτουν τις αγορές, αλλά κυρίως διότι δεν έχει αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη μεταξύ των τραπεζών.Στην ουσία η μία τράπεζα δεν εμπιστεύεται την άλλη γι' αυτό και η μία δεν δανείζει την άλλη είτε διότι δεν γνωρίζει εάν η ίδια θα έχει επαρκή ρευστότητα αύριο, είτε διότι εποφθαλμιά τη δανειζόμενη τράπεζα, περιμένοντας την πτώχευσή της.Δηλαδή η διατραπεζική αγορά αντί να εμφανίζεται ως κινητήρια δύναμη, έχει οδηγηθεί σε παράγοντα πιστωτικής ασφυξίας.Η διατραπεζική είναι η αγορά όπου οι τράπεζες δανείζουν και δανείζονται για διάφορες χρονικές περιόδους στη βάση επιτοκίων που φέρουν την ονομασία διατραπεζικά επιτόκια.Το διατραπεζικό επιτόκιο είναι το επιτόκιο που η μία τράπεζα δανείζει την άλλη.Στην Ευρώπη για βραχυχρόνια διαστήματα χρησιμοποιείται το Libor (London Interbank Offered Rate), ενώ στην ευρωζώνη χρησιμοποιείται το Euribor.Κάθε πρωί περίπου 16 τράπεζες ανακοινώνουν το επιτόκιο με το οποίο είναι πρόθυμες να δανεισθούν για συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα. Από τον μέσο όρο βγαίνει καθημερινά το επιτόκιο για διάφορες χρονικές περιόδους μέχρι ενός έτους.Το ύψος των διατραπεζικών επιτοκίων, όπως είναι λογικό, επιδρά απόλυτα και άμεσα στα κυμαινόμενα εμπορικά επιτόκια για φυσικά και νομικά πρόσωπα.Χωρίς εμπιστοσύνη μεταξύ των τραπεζών τα διατραπεζικά επιτόκια θα βρίσκονται σε ανώτατα ιστορικά επίπεδα, καθιστώντας τη συγκεκριμένη αγορά ανενεργή.Το ερώτημα που τίθεται είναι πώς ο απλός πολίτης, βλέποντας την έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ των τραπεζών, να εμπιστευτεί ο ίδιος τις τράπεζες;Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα πιστεύω ότι θα δώσει και γενικότερες απαντήσεις για το βάθος αυτής της κρίσης.Κατά την άποψή μας η συντονισμένη δράση που αποφασίσθηκε στις 12 Οκτωβρίου 2008 στο Παρίσι μεταξύ των κρατών της ευρωζώνης - ανάλογη εκείνης των 27 κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την εγγύηση των καταθέσεων - για τη στήριξη της διατραπεζικής θα επαναφέρει σταδιακά την ηρεμία.Η στρατηγική αυτή κίνηση είναι σαφέστατα προτιμότερη από τη μερική ή ολική κρατικοποίηση, μιας και η απουσία εμπιστοσύνης μεταξύ των τραπεζών οδηγεί πολλές από αυτές σε πιστωτική ασφυξία και τελικά σε πτώχευση.Αντί επομένως οι κυβερνήσεις να δρουν εκ των υστέρων, θεωρείται πιο πρακτικά επωφελές να δράσουν προληπτικά, αποκαθιστώντας τη λειτουργία της βασικής αγοράς άντλησης κεφαλαίων των τραπεζών, επαναφέροντας την εμπιστοσύνη στα προ της κρίσης επίπεδα.Εάν συμβεί αυτό ένα τμήμα της εμπιστοσύνης εκ των πραγμάτων θα αποκατασταθεί.Για να υπάρξει ολική επαναφορά της εμπιστοσύνης φυσικά θα απαιτηθεί χρόνος, όμως ήδη λίγες μέρες μετά την απόφαση των χωρών της ευρωζώνης προς την κατεύθυνση εγγύησης των διατραπεζικών συναλλαγών υπάρχει σαφής ένδειξη αποκλιμάκωσης των επιτοκίων.Κάθε χώρα φυσικά έχει το δικό της σχέδιο δεδομένου ότι γνωρίζει καλύτερα τα του οίκου της και κατ' επέκταση τις πραγματικές ανάγκες του δικού της πιστωτικού συστήματος.Βέβαια, οι κεντρικές κατευθύνσεις είναι τρεις, η διασφάλιση της ρευστότητας, η διευκόλυνση της χρηματοδότησης των τραπεζών και η συμμετοχή του κράτους στο μετοχικό κεφάλαιο όσων τραπεζών βρίσκονται κοντά σε επίπεδα πτώχευσης ή χρεοκοπίας.Τα πρώτα δείγματα σαφέστατα δικαιώνουν τους ηγέτες των «15» της ευρωζώνης και φυσικά τον πρωθυπουργό της Βρετανίας κ. Γκόρντον Μπράουν, που είχε τη βασική ιδέα του όλου σχεδίου.Για ακόμη μία φορά αποδεικνύεται ότι η αποφασιστικότητα και η συλλογικότητα στις αποφάσεις επιφέρει άμεσα και ορατά αποτελέσματα.

Ο κ. Σαράντος Λέκκας είναι οικονομολόγος

(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 19/10/2008)