Του Σαρ. Λέκκα.
Το σκάσιμο της φούσκας των τιτλοποιημένων στεγαστικών δανείων μειωμένης εξασφάλισης (subrime) έχει δημιουργήσει συνθήκες αναδιάταξης του αμερικανικού χρηματοοικονομικού κατεστημένου.Οταν από το 2006 ήδη εκφραζόταν η άποψη ότι μία ενδεχόμενη συρρίκνωση των τιμών των ακινήτων θα οδηγούσε σε περιπέτειες όσα χρηματοοικονομικά ιδρύματα είχαν επεκταθεί υπέρ το δέον σε σύνθετα χρηματοοικονομικά προϊόντα, η παραζάλη των κερδών και της αέναης ανάπτυξης είχε αφαιρέσει από τα ανώτατα στελέχη των ισχυρών πιστωτικών ακόμη και το αρχέγονο ενιστικό της αυτοσυντήρησης.Η απληστία οδηγούσε τις κινήσεις των ανώτατων στελεχών, ενώ οι απόψεις επανεξέτασης των πρακτικών τους θεωρούνταν ως απόψεις ατόμων με χαμηλή νοημοσύνη.Οταν στα τέλη του χειμώνα του 2007 η τέταρτη μεγαλύτερη επενδυτική τράπεζα των ΗΠΑ, η Bear Stearns αντιμετώπισε πρόβλημα ρευστότητας τότε και μόνο τότε ορισμένοι κατενόησαν ότι υφίσταται θέμα και μάλιστα με σημαντικές προεκτάσεις.Για τους Ευρωπαίους το καμπανάκι χτύπησε στη Βρετανία με την κατάρρευση της πέμπτης μεγαλύτερης στεγαστικής τράπεζας της χώρας, της Northern Rock, η οποία και τελικά κρατικοποιήθηκε υπό την απειλή των παράπλευρων απωλειών που θα είχε για το βρετανικό πιστωτικό σύστημα η πτώχευσή της.Για τις ΗΠΑ η κατάρρευση μικρών και περιφερειακών τραπεζών, καθώς και οι ανακοινώσεις τεράστιων ζημιών από φημισμένους τραπεζικούς ομίλους λειτουργούσε ως διαδικασία αυτοκάθαρσης από έκθεση σε σύγχρονα χρηματοοικονομικά προϊόντα.Επρεπε να βουλιάξει τον Μάρτιο του 2008 η Bear Stearns και να εγγυηθεί την πώλησή της στην JPMorgan η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ για να γίνει κατανοητό το μεγάλο βάθος της κρίσης που έχει δημιουργήσει η πτώση των τιμών στη στεγαστική αγορά.Στις αρχές του φθινοπώρου (6 Σεπτεμβρίου) η αμερικανική κυβέρνηση προχωρούσε στην κρατικοποίηση των Fannie Mae και Freddie Mac, των μεγαλύτερων εταιρειών αγοράς και τιτλοποίησης στεγαστικών δανείων (τα δύο αυτά ιδρύματα κατέχουν τα μισά ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια των ΗΠΑ που ξεπερνούν τα 12 τρισ. δολάρια), οι οποίες βρίσκονταν σε απελπιστική κατάσταση αναφορικά με τη ρευστότητά τους, ενώ οι μετοχές τους είχαν συρρικνωθεί κατά 98% κατά το πρώτο 8μηνο του 2008, πέφτοντας κάτω από το ένα δολάριο, στα 0,76 σεντς την ημέρα της κρατικοποίησής τους.Να θυμίσουμε ότι όταν ξεκινούσε η κρίση το καλοκαίρι του 2007 η μετοχή της Fannie Mae καταγραφόταν στα 71 δολάρια και η μετοχή της Freddie Mac στα 67 δολάρια.Η κρίση πήρε εφιαλτικές διαστάσεις το σαββατοκύριακο 13-14 Σεπτεμβρίου όπου καταγράφηκαν, η πτώχευση της τέταρτης μεγαλύτερης τράπεζας των ΗΠΑ, της Lehman Brothers, η πώληση της τρίτης μεγαλύτερης επενδυτικής τράπεζας των ΗΠΑ, της Merrill Lynch έναντι 50 δισ. δολαρίων στην Bank of America και η ανάγκη εξεύρεσης 40 δισ. δολαρίων για τον μεγαλύτερο ασφαλιστικό όμιλο του κόσμου την AIG, η οποία τελικά κρατικοποιήθηκε σε ποσοστό 79,9 % έναντι 85 δισ. δολαρίων.Να θυμίσουμε ότι η Lehman Brothers είχε ιστορία 158 ετών, ενώ είχε επιβιώσει τόσο από την κρίση των σιδηροδρόμων του 19ου αιώνα όσο και από τη Μεγάλη Υφεση του '30. Με χρέη της τάξεως των 613 δισ. δολαρίων και με πτώση της μετοχικής της αξίας κατά 99,7% κατά το πρώτο 8μηνο του 2008 η κατάρρευσή της θεωρείται η πιο βαρύγδουπη στην ιστορία των ΗΠΑ.Σε ό,τι αφορά τη Merrill Lynch στην οποία εργάζονται 60.000 άτομα να θυμίσουμε ότι έχει ιστορία 94 χρόνων και ότι η αξία της μόλις ξεκινούσε η κρίση έφθανε τα 100 δισ. δολάρια.Το εντυπωσιακό είναι ότι στα μέσα Σεπτεμβρίου 2008 η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ ζήτησε από το υπουργείο Οικονομικών της χώρας βοήθεια, ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στη μεγάλη ζήτηση κεφαλαίων από τις εμπορικές και επενδυτικές τράπεζες και στο τεράστιο κόστος διάσωσης των υπό κατάρρευση χρηματοοικονομικών ομίλων.Εχει υπολογισθεί ότι από την έναρξη της κρίσης (Ιούλιος 2007) και μέχρι και τα τέλη Σεπτεμβρίου 2008 το συνολικό κόστος της διάσωσης των ιδρυμάτων που κινδυνεύουν για την αμερικανική κυβέρνηση έχει φθάσει τα 900 δισ. δολάρια.Τα υπό κατάρρευση χρηματοοικονομικά ιδρύματα στην ουσία είναι ταυτόχρονα θύτες και θύματα της κρίσης που τα ίδια δημιούργησαν.Ο χρηματοοικονομικός Αρμαγεδδών που λαμβάνει χώρα στη μητρόπολη του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος αναδιαμορφώνει τόσο τα δεδομένα που όλοι γνωρίζαμε όσο και τις προοπτικές. Μέσα σε ένα εξάμηνο (αρχές Μαρτίου με αρχές Σεπτεμβρίου 2008) έσβησαν από τον χάρτη οι 3 από τις 5 πιο ισχυρές επενδυτικές τράπεζες των ΗΠΑ.Τα γεγονότα αναδιαμορφώνουν το αμερικανικό χρηματοοικονομικό σύστημα, η απληστία υψίστη ύβρις για τους γνωρίζοντας τιμωρείται και μάλιστα με τον πιο σκληρό και ταπεινωτικό τρόπο.Μεγαλόσχημοι και ακριβοπληρωμένοι πρόεδροι και διευθύνοντες σύμβουλοι γονάτισαν οικονομικούς κολοσσούς μόνο και μόνο διότι η οικονομική και ηθική αξία που τους περιέβαλε είχε απολύτως ιδιοτελή χαρακτηριστικά.Το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό κέντρο, η Wall Street, μετά το τέλος της κρίσης θα έχει άλλα χαρακτηριστικά και άλλη δομή.Οσοι επιβιώσουν με την εμπειρία που η κρίση θα δημιουργήσει, θα ανασυνταχθούν και θα προχωρήσουν στηριζόμενοι σε τρεις παραμέτρους.Πρώτον η απληστία θα αντικατασταθεί από τον πραγματισμό, οι ριψοκίνδυνες πρακτικές θα αντικατασταθούν από λελογισμένες και τα σύνθετα χρηματοοικονομικά εργαλεία θα περιορισθούν στα απόλυτα ελεγχόμενα.
Ο κ. Σαράντος Λέκκας είναι οικονομολόγος
(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 28/9/2008)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου