Η φορoλόγηση των stock options.
Του Σαρ. Λέκκα

Η ανάγκη κάλυψης των ελλειμμάτων του ελληνικού Δημοσίου οδήγησε στη φορολόγηση των stock options.Τα stock options, ή επί το ελληνικότερον δικαιώματα προαίρεσης αγοράς μετοχών από εργαζομένους, παρέχουν το δικαίωμα στους εργαζόμενους να αγοράζουν μετοχές της εταιρείας τους σε τιμή χαμηλότερη από τη χρηματιστηριακή εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος ή κατά την αύξηση του μετοχικού τους κεφαλαίου.Η πρακτική των stock options είναι διαδεδομένη σε παγκόσμιο επίπεδο εδώ και δεκαετίες.Ξεκίνησε ως επιβράβευση των υψηλόβαθμων στελεχών όμως από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 με το ιδεολογικό περίβλημα του λαϊκού καπιταλισμού κάλυψε όλες τις βαθμίδες της εταιρικής επετηρίδας ακόμη και τους απλούς υπαλλήλους.Για αρκετούς η πολιτική των stock options, δηλαδή η πολιτική των εξωφρενικά γενναιόδωρων bonus σε υπαλλήλους, είχε ως στόχο την ενθάρρυνση ανάληψης μεγαλύτερων κινδύνων.Στην ουσία τα stock options επιβραβεύουν τα θετικά αποτελέσματα, τα υψηλότερα κέρδη, τις υπεραποδόσεις.Επειδή στις αποδόσεις δεν υπάρχει οροφή, τα stock options από ένα σημείο και μετά επιβράβευαν την ανάληψη εξαιρετικά υπερβολικών κινδύνων.Για πολλούς ευθύνονται για την τρέχουσα πιστωτική κρίση, για την κατάρρευση του συστήματος στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ όπως και την καταστροφή περιουσιακών στοιχείων σε πλήθος τραπεζικά ιδρύματα σε όλο τον κόσμο.Στην ουσία το σύστημα των stock options οδηγούσε σε παράτολμες επενδυτικές επιλογές αφού τα προσωπικά οφέλη, πέρα από τα οφέλη των εταιρειών, ήταν δυσθεώρητα.Ακόμη και εάν κάτι δεν θα πήγαινε καλά σε βάθος χρόνου (όπως και πραγματικά έγινε), τα στελέχη θα είχαν στο μεσοδιάστημα αποκομίσει τέτοια προσωπικά κέρδη που σε τελική ανάλυση μοναδικά χαμένος θα ήταν η ίδια η επιχείρηση που τους έχει εμπιστευτεί τη διαχείριση τεράστιων κεφαλαίων.Ξέχωρα από το καταληκτικό αποτέλεσμα της πολιτικής των stock options στη χώρα μας ξεκινά η φορολόγησή τους.Αναφερόμαστε στη χώρα μας διότι σε όλες τις ανεπτυγμένες οικονομίες του πλανήτη τα stock options φορολογούνται κανονικά.Το ευτράπελο είναι ότι λόγω του μέχρι σήμερα αφορολόγητου στη χώρα μας πολλές εταιρείες του εξωτερικού μοιράζουν τα bonus στα στελέχη τους μέσω των θυγατρικών τους στην Ελλάδα.Με τα stock options το βασικό ερώτημα πριν από τη φορολόγησή τους ήταν εάν θεωρούνται εισοδήματα από μισθωτές υπηρεσίες ή εάν θεωρούνται κεφαλαιακά κέρδη.Εάν θεωρούνται εισοδήματα θα πρέπει να φορολογούνται με βάση τη φορολογική κλίμακα, εάν θεωρούνται κεφαλαιουχικά έσοδα τότε θα φορολογούνται αυτοτελώς με συγκεκριμένο συντελεστή.Με το σημερινό καθεστώς η φορολογική υποχρέωση καλύπτεται με το 1,5 τοις χιλίοις που επιβάλλει το Δημόσιο στις χρηματιστηριακές συναλλαγές, ενώ με την αλλαγή του status φορολόγησης η διαφορά μεταξύ της τιμής απόκτησης των stock options και της τρέχουσας θεωρείται εισόδημα και φορολογείται με τις υφιστάμενες διατάξεις.Επιπλέον η υπεραξία που θα προκύπτει από την πώλησή τους θα φορολογείται με 10% από 1/1/2009.Σε αυτή την περίπτωση τα έσοδα του ελληνικού Δημοσίου θα αυξηθούν σημαντικά με την προϋπόθεση ότι οι μετοχικές αξίες δεν θα συνεχίσουν την καθοδική τους πορεία, διότι ομιλούμε για τη φορολόγηση της υπεραξίας, δηλαδή τη φορολόγηση της θετικής διαφοράς που προκύπτει από την τιμή κτήσης και της χρηματιστηριακής.Σε συγκυρίες όπως η σημερινή κάλλιστα θα μπορούσε να υιοθετηθεί η πρακτική πολλών ευρωπαϊκών κυβερνήσεων όπου σε περίπτωση διακράτησης των μετοχών για διάστημα μίας 5ετίας τότε το 50% της υπεραξίας καθίσταται αφορολόγητο.Σε γενικές γραμμές η φορολόγηση των stock options κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, είναι σωστή ενέργεια, έπρεπε να είχε γίνει πριν από χρόνια κατά την περίοδο των παχιών αγελάδων διότι πολύ φοβούμαι ότι με τη χρηματιστηριακή καχεξία, τα έσοδα δεν θα είναι ανάλογα των προσδοκιών που έχουν ορισμένοι.Αρκετοί με βάση τα στοιχεία του 2006 και του 2007 ομιλούν για μεγάλες υπεραξίες και για έσοδα της τάξεως των 50-80 εκατ. ευρώ κάτι που, κατά την προσωπική μας άποψη, είναι εκτός πραγματικότητας.Χωρίς πεσιμιστική διάθεση ο ρεαλισμός επιβάλλει να είμαστε συγκρατημένοι διότι η συγκυρία είναι τέτοιας μορφής που όχι μόνο δεν καταγράφονται υπεραξίες από τα stock options, αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις όπου η απόκτηση των διανεμομένων μετοχών έχει γίνει με δανεισμό, με αποτέλεσμα ο εγκλωβισμός από την πτώση των μετοχών και η αποπληρωμή του δανείου να δημιουργούν εκρηκτικό συνδυασμό.

Ο κ. Σαράντος Λέκκας είναι οικονομολόγος

(ΔΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 21/9/2008)