Τα διδάγματα από την περυσινή κατακρήμνιση των αγορών.
ΤΟΥ ΣΑΡ. ΛΕΚΚΑ

Ετος ανατροπών αλλά και αρνητικών ρεκόρ μπορεί να χαρακτηρισθεί το 2008 για τα διεθνή χρηματιστήρια.Ο χαρακτηρισμός δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικός στη βάση των συγκυριών που έλαβαν χώρα κατά το 2008.Η πιστωτική κρίση ελέω των αμερικανικών στεγαστικών δανείων χαμηλής φερεγγυότητας, όπως ήταν αναμενόμενο, πέρασε στην πραγματική οικονομία και φυσικά στις αποτιμήσεις των μετοχικών αξιών.Για πολλές χρηματιστηριακές αγορές το 2008 αποτελεί το χειρότερο χρηματιστηριακό έτος όλων των εποχών, ενώ οι πανίσχυρες αμερικανικές αγορές κατέγραψαν τις χειρότερες αποδόσεις από τη μεγάλη κρίση του 1929.Εάν σκεφθούμε αυτά που έλαβαν χώρα το 2008, με τις πτωχεύσεις πανίσχυρων τραπεζών, με το πάγωμα των διατραπεζικών αγορών, με την έλλειψη εμπιστοσύνης, με την αύξηση της ανεργίας και με την απουσία αισιόδοξων προοπτικών, τότε είναι απόλυτα φυσιολογική η απομείωση των μετοχικών αξιών σε παγκόσμιο επίπεδο.Κατά το 2008 σε παγκόσμιο επίπεδο οι μετοχές απώλεσαν το 42% της αξίας του, κάτι που πρακτικά σημαίνει ότι οι κεφαλαιοποιήσεις μειώθηκαν κατά 30 τρισ. δολάρια.Οι δείκτες των χρηματιστηρίων στο Λονδίνο (-31,97%), στη Φραγκφούρτη (-40,37%) και στο Τόκιο (-42,12%) κατέγραψαν τις χειρότερες επιδόσεις της ιστορίας τους.Στις ΗΠΑ οι δείκτες Dow Jones (-35,13%) και S&P 500 (-38,5%) κατέγραψαν τις χειρότερες επιδόσεις από τη μεγάλη κρίση του 1929, κάτι που αποδεικνύει ότι η παρούσα ύφεση έχει μεγάλη διάσταση και δικαίως χαρακτηρίζεται ως η μεγαλύτερη των τελευταίων 80 ετών.Φυσικά αρνητικές αποδόσεις ρεκόρ δεν κατέγραψαν μόνο τα ισχυρά και ανεπτυγμένα χρηματιστήρια αλλά και αυτά των αναδυόμενων αγορών που την προηγούμενη πενταετία είχαν παρουσιάσει υπεραποδόσεις.Ο δείκτης των αναδυόμενων αγορών κατέγραψε απώλειες της τάξεως του 55%, κάτι που οφείλεται στην πτώση των τιμών των εμπορευμάτων και των πρώτων υλών αλλά και στη στροφή του διεθνούς κεφαλαίου προς ασφαλείς επενδύσεις.Χαρακτηριστικό παράδειγμα το χρηματιστήριο έμβλημα της Κίνας, το χρηματιστήριο της Σανγκάης, που τη διετία 2006-2007 είχε παρουσιάσει κέρδη της τάξεως του 300%.Τον Οκτώβριο του 2007 το χρηματιστήριο της Σανγκάης είχε ξεπεράσει σε κεφαλαιοποίηση το ΑΕΠ της Κίνας, ενώ την ίδια περίοδο από τις έξι μεγαλύτερες σε παγκόσμιο επίπεδο εταιρείες στη βάση της χρηματιστηριακής τους αξίας οι τρεις ήταν κινεζικές.Για πολλούς αυτό έδειχνε την ευρωστία της κινεζικής οικονομίας και τις θετικές προοπτικές της.Η πιστωτική κρίση έδειξε ότι όλα μπορεί να μεταβληθούν, ειδικά όταν η αύξηση των κεφαλαιοποιήσεων στηρίζεται σε κερδοσκοπικά και ευκαιριακά παιχνίδια του διεθνούς κεφαλαίου.Κατά το 2008 η συγκεκριμένη αγορά έχασε το 65% της αξίας της με μείωση της κεφαλαιοποίησης κατά 3 τρισ. δολάρια.Η μεταβολή στην κεφαλαιοποίηση δείχνει ότι το απρόβλεπτο καθορίζει την επιχειρηματική ισχύ με τους δικούς του όρους, κάτι που είχε επαναληφθεί τη δεκαετία του '80 όταν από τις 10 ισχυρότερες τράπεζες του πλανήτη οι έξι ήταν ιαπωνικές.Το σπάσιμο της ιαπωνικής φούσκας των ακινήτων το 1989 οδήγησε το ιαπωνικό χρηματιστήριο από τις 38.916 μονάδες που καταγράφονταν στα τέλη Δεκεμβρίου 1989 στις 7.943 μονάδες στα μέσα Μαρτίου 2003 και τις ιαπωνικές τράπεζες στην ανυποληψία και στα προβλήματα.Σε ό,τι αφορά τη χώρα μας το 2008 ήταν η χειρότερη ιστορικά χρηματιστηριακή χρονιά.Το ελληνικό Χρηματιστήριο συγκαταλέγεται στις αγορές με τις μεγαλύτερες απώλειες στον κόσμο, αφού κατέγραψε τη 12η χειρότερη απόδοση. Ο γενικός δείκτης μειώθηκε κατά 65,5% με την κεφαλαιοποίηση να μειώνεται κατά 130 δισ. ευρώ και να συρρικνώνεται στα 69 δισ. ευρώ.Το εντυπωσιακό είναι ότι μέχρι τον Οκτώβριο, δηλαδή μέσα σε 10 μήνες έχασε όσα κέρδη είχε αποκομίσει από τον Μάρτιο του 2003, όταν είχε φθάσει στα χαμηλότερα σημεία από το σπάσιμο της φούσκας του 1999.Να θυμίσουμε ότι από τα χαμηλά του Μαρτίου 2003 και μέχρι τα τέλη του 2007 το ελληνικό Χρηματιστήριο κατέγραφε κέρδη της τάξεως του 253% περίπου, τα οποία συρρικνώθηκαν στα επίπεδα του 21,75% στα τέλη του 2008.Οι ρευστοποιήσεις από ξένους θεσμικούς στη λογική της αναζήτησης ρευστότητας, καθώς και η ανησυχία για τις επιπτώσεις από την έκθεση των ελληνικών επιχειρήσεων και ειδικά των τραπεζών στη Ν.Α. Ευρώπη αποτέλεσαν κομβικά σημεία για την καταγραφή των αρνητικών ρεκόρ στο ελληνικό Χρηματιστήριο.Ο δείκτης των τραπεζών συρρικνώθηκε κατά 73,46% στις 1.936,58 μονάδες, έχοντας καταγράψει ως υψηλότερο επίπεδο έτους τις 7.336,67 μονάδες.Με δεδομένο ότι οι τράπεζες διαμορφώνουν το 50% των καθημερινών συναλλαγών, τότε καταλαβαίνει κάποιος τη βαρύτητα του συγκεκριμένου κλάδου και κυρίως τον ηγετικό του χαρακτήρα στην κατεύθυνση του ελληνικού Χρηματιστηρίου.

Ο κ. Σαράντος Λέκκας είναι οικονομολόγος.

(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 18/1/2009)