Θύτες και θύματα της πιστωτικής κρίσης.
Του Σαρ. Λέκκα

Τελικά η μεροληψία οδηγεί σε αδιέξοδα.Κλασικό παράδειγμα το μονόπλευρο υπέρ των αμερικανικών τραπεζών σχέδιο Πόλσον για τη διάσωση του αμερικανικού χρηματοπιστωτικού συστήματος.Πριν κλείσουν δύο μήνες από την ψήφισή του, ο σχεδιασμός αλλάζει και αντί του αρχικού πλάνου για διοχέτευση 700 δισ. δολαρίων με σκοπό την αγορά τοξικών ομολόγων που είχαν στα χαρτοφυλάκιά τους οι αμερικανικές τράπεζες, πλέον θα υπάρξει διοχέτευση κεφαλαίων για αγορά τραπεζικών μετοχών.Εάν δούμε όμως την πορεία του σχεδίου από τη στιγμή της δημοσιοποίησής του και μέχρι την πλήρη υπαναχώρηση του εμπνευστή του κ. Πόλσον, όλα έχουν τις απαντήσεις τους.Η αρχική αντίδραση των Αμερικανών βουλευτών με την καταψήφιση του σχεδίου στις 29 Σεπτεμβρίου ήταν μία υγιής αντίδραση, η οποία είχε γίνει αποδεκτή με θετικά συναισθήματα από την πλειονότητα των απλών ανθρώπων, που έβλεπαν με δέος αυτά που ελάμβαναν χώρα στη μητρόπολη του παγκοσμίου καπιταλισμού.Οι Αμερικανοί βουλευτές σε αυτή την πρώτη απόπειρα υπερψήφισης του σχεδίου λειτούργησαν με το ένστικτο του ατόμου που δεν δέχεται για κάθε κερδοσκοπικό επεισόδιο το κόστος να επιρρίπτεται στον απλό φορολογούμενο πολίτη.Φυσικά οι αγορές, λειτουργώντας με τεχνοκρατικά ιδιοτελή τρόπο, έδειξαν ότι δεν συμφωνούν με λαϊκές αντιδράσεις.Ετσι με τη γνωστοποίηση του αποτελέσματος της ψηφοφορίας, οι αγορές κατέρρευσαν.Ο δείκτης D.Jones έχασε 777,68 μονάδες (6,98 %) καταγράφοντας τη χειρότερη ημερήσια πτώση της ιστορίας του.Ο δείκτης S&P's-500 έχασε το 8,77% της αξίας του που είναι η μεγαλύτερη ημερήσια ποσοστιαία πτώση από το κραχ του 1987.Η πίεση των αγορών, για τη λήψη μέτρων αντιμετώπισης της κρίσης με χρήματα των φορολογουμένων, εμφανής, όμως πόσο δίκαιο είναι ο απλός πολίτης να πληρώνει τον λογαριασμό της απληστίας μίας μικρής ομάδας τεχνοκρατών ;Πώς νομιμοποιείται ο πανίσχυρος Αμερικανός υπουργός Οικονομικών κ. Χένρι Πόλσον από manager - θύτης της συγκεκριμένης κρίσης μέσα από τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου της Goldman Sachs να περνά στην άλλη όχθη σχεδιάζοντας σχέδια αντιμετώπισης της κρίσης για την εξαγορά των προβληματικών χαρτοφυλακίων με κρατικά κεφάλαια.Ο κ. Πόλσον μαζί με 50 περίπου άλλους μυθικά ακριβοπληρωμένους προέδρους και διευθύνοντες συμβούλους δημιούργησε την κρίση των τιτλοποιημένων στεγαστικών δανείων χαμηλής φερεγγυότητας.Η μέση ετήσια αμοιβή αυτών των στελεχών ήταν 525 φορές υψηλότερη από τη μέση αμοιβή του απλού εργαζομένου.Την ώρα που ο μέσος Αμερικανός αμειβόταν (2007) με 39.000 δολάρια το έτος, τα συγκεκριμένα στελέχη αμείβονταν με 20,5 εκατ. δολάρια τον χρόνο.Ομιλούμε για τον μέσο όρο διότι σε πλείστες των περιπτώσεων οι ετήσιες απολαβές ξεπερνούσαν τα 100 εκατ. δολάρια.Το εξοργιστικό είναι ότι ακόμη και σε χαλεπούς καιρούς, η απληστία τους δεν είχε όρια.Ο διευθύνων σύμβουλος της Lehman Brothers, η οποία πτώχευσε, την τελευταία 5ετία είχε εισπράξει για αμοιβές και μπόνους 375 εκατ. δολάρια. Οι επηρμένοι managers δεν είχαν ιερό και όσιο. Κερδοσκοπούσαν ασύστολα εκμεταλλευόμενοι την απουσία ελέγχων και κανόνων υπονομεύοντας το σύστημα που τους έδινε τους ηγεμονικούς μισθούς. Σήμερα ένας από τους αρχιερείς της κρίσης διαμορφώνει σχέδια διάσωσης των υπολοίπων εταίρων του.Η αρχική του σκέψη σαφώς μεροληπτική υπέρ των τραπεζών. Η υπαναχώρησή του απλά δείχνει τα αδιέξοδα της μεροληψίας. Το αμερικανικό τραπεζικό σύστημα έχει εγκλωβιστεί από ομόλογα εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων τα οποία ήταν εγγυημένα από στεγαστικά δάνεια που έχουν διαγραφεί.Η έλλειψη ρευστότητας ήταν το φυσικό αποτέλεσμα, κάτι που θα έπρεπε να λάβει υπόψη το σχέδιο διάσωσης του τραπεζικού συστήματος. Το διακύβευμα είναι μεγάλο. Το σύστημα δεν μπορεί να αφεθεί στην τύχη του, οι τράπεζες δεν μπορεί να αφεθούν στις δυνάμεις της αυτορρύθμισης, διότι έτσι θα χαθούν χρήματα και τελικά η πραγματική οικονομία θα συνθλιβεί με θύματα τους μοναδικά αθώους της όλης υπόθεσης, τους απλούς εργαζόμενους. Γιατί όμως πάντα την πληρώνουν οι ίδιοι; Γιατί στα διάφορα σχέδια Πόλσον δεν υπάρχουν ρήτρες για τους θύτες; Ισως διότι οι θύτες είναι οι συγγραφείς των σχεδίων. Γιατί, για παράδειγμα, δεν τιμωρούνται οι managers με κατάσχεση των 2/3 της περιουσίας που έκαναν την περίοδο που κερδοσκοπούσαν ανελέητα; Γιατί δεν επιδοτείται, για παράδειγμα, το επιτόκιο αποπληρωμής των στεγαστικών δανείων των απλών Αμερικανών πολιτών ;Τα μονόπλευρα σχέδια τύπου Πόλσον όχι μόνο δεν μπορούν να έχουν τη συγκατάθεση των φορολογουμένων αλλά με τον τρόπο που παρουσιάζονται δείχνουν έλλειψη σεβασμού και αποτελούν ύβρη για τον ευσυνείδητο και σκληρά εργαζόμενο μέσο πολίτη.

Ο κ. Σαράντος Λέκκας είναι οικονομολόγος.

(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 23/11/2008)