Του Σαρ. Λέκκα
Εάν σκεφτούμε ότι η τρέχουσα χρηματοπιστωτική κρίση εμφάνισε τα πρώτα δυσμενή συμπτώματα τον Ιούλιο του 2007 και εάν θεωρήσουμε ότι οι ηγετικές ομάδες των επενδυτικών κυρίως τραπεζών γνώριζαν εκ των έσω το πρόβλημα των δομημένων στεγαστικών δανείων, τότε πώς θα τις χαρακτηρίζαμε με βάση το γεγονός της διανομής μπόνους εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων λίγους μήνες πριν την κατάρρευσή τους;Για τους απλούς πολίτες μοιάζει απίστευτο πλην όμως είναι απόλυτα αληθινό.Τα μεγαλοστελέχη της Merrill Lunch, της τρίτης μεγαλύτερης επενδυτικής τράπεζας των ΗΠΑ με κεφαλαιοποίηση 50,24 δισ. δολάρια, η οποία τελικά πωλήθηκε στην Βαnk of America, την άνοιξη του 2008, μοιράσθηκαν μπόνους 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ τα μεγαλοστελέχη της Lehman Brothers, της τέταρτης μεγαλύτερης επενδυτικής τράπεζας των ΗΠΑ με κεφαλαιοποίηση 34,81 δισ. δολάρια, η οποία τελικά πτώχευσε την άνοιξη του 2008, δηλαδή λίγους μήνες πριν την κατάρρευσή της μοιράσθηκαν μπόνους 5,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων.Ο απλός και θυμόσοφος πολίτης θα έλεγε ότι λειτούργησαν με το σκεπτικό «ό,τι προλάβουμε».Γνωρίζοντας την πραγματική κατάσταση της τράπεζας που διοικούσαν, έπραξαν το αυτονόητο για κάποιον που διακατέχεται από ιδιοτελή, εγωκεντρικά και ατομικιστικά σύνδρομα.Πώς φθάσαμε όμως σε αυτό το σημείο όπου μία μικρή ομάδα τεχνοκρατών έκανε ό,τι ήθελε σε μία επιχείρηση, χωρίς να φοβάται την κρίση των ιδιοκτητών - μετόχων;Η παγκοσμιοποίηση και οι μηχανισμοί που την συνοδεύουν θεοποίησε τον όγκο και όχι την ποιότητα.Η αποδεκτή προπαγάνδα του νέου συστήματος επέβαλε τα πρότυπά της, θεωρώντας ότι όσο μεγαλύτερο είναι το μέγεθος μίας επιχείρησης τόσο το καλύτερο γι' αυτήν και τους μετόχους της.Στην ουσία η υιοθέτηση αυτού του δόγματος αποξένωσε τους ιδιοκτήτες από το βασικό στοιχείο της ιδιοκτησίας τους, τη διοίκηση των επιχειρήσεών τους.Η πολυμετοχικότητα, βασικό στοιχείο αναφοράς των νέων υπερμεγεθών επιχειρήσεων και τραπεζών, καθώς και η πολυπλοκότητα των νέων διαδικασιών διοίκησης οδήγησε στο τιμόνι αυτών των επιχειρήσεων ομάδες τεχνοκρατών που δεν είχαν καμία σχέση με την ιδιοκτησία αυτών των επιχειρήσεων.Οι τεχνοκράτες - μάνατζερ με την απολυτότητα που τους δίνει η πλήρης γνώση του αντικειμένου επιβλήθηκαν πλήρως στους ιδιοκτήτες.Οι τελευταίοι απλά και τυπικά συμμετέχουν στο ΔΣ των εταιρειών τους επικυρώνοντας τις προτάσεις - αποφάσεις των μάνατζερ πολλές εκ των οποίων αφορούν και τις αμοιβές τους.Η δεύτερη διάσταση που δημιούργησε το πρόβλημα είναι σχετική με ένα ακόμη δόγμα της παγκοσμιοποίησης, την απόλυτη σύνδεση της αμοιβής με την απόδοση.Πριν δύο δεκαετίες περίπου που εμφανίσθηκε αυτή η διάσταση, θεωρήθηκε πως θα έκανε τα στελέχη να εργάζονται με μεγαλύτερο ζήλο για την επιχείρηση.Η απληστία όμως οδήγησε τα πράγματα αλλού.Αντί να επιδιωχθεί η αύξηση της απόδοσης μίας επιχείρησης μέσω της παραγωγικότητας, των νέων μεθόδων και της καλύτερης οργάνωσης, το δέλεαρ των όλων και μεγαλύτερων μπόνους οδήγησε στις λογιστικές αλχημείες, στις ριψοκίνδυνες επενδύσεις και φυσικά στις απορροφήσεις - συγχωνεύσεις, δηλαδή στα περίφημα deals.Η διόγκωση των επιχειρήσεων μέσω εξαγορών και απορροφήσεων μικρότερων κατά τεκμήριο ομοειδών επιχειρήσεων έδινε κύρος στους μάνατζερ, ισχυροποιούσε τη θέση τους και παράλληλα απέτρεπε επιθετικές πρωτοβουλίες τρίτων εναντίον τους.Το ρίσκο ήταν συνυφασμένο με τη διοικητική τους παρουσία.Οσο μεγαλύτερο το ρίσκο τόσο μεγαλύτερες οι αμοιβές και τα μπόνους.Οσο μεγαλύτερη η επιχείρηση τόσο μικρότερη η εμβέλεια των ιδιοκτητών - μετοχών και άρα μικρότερος και ουσιαστικά ανύπαρκτος ο έλεγχος επί των αποφάσεων που ελάμβαναν οι τεχνοκράτες.Στη βάση όλων των παραπάνω δεν πρέπει να μας κάνει εντύπωση, γιατί φθάσαμε στα επίπεδα που όλοι σήμερα καυτηριάζουμε.Το ερώτημα είναι τι μέτρα θα ληφθούν ώστε το επόμενο κερδοσκοπικό επεισόδιο του συστήματος, που λέγεται ελεύθερη αγορά, να μην έχει τα σημερινά αποτελέσματα.
Ο κ. Σαράντος Λέκκας είναι οικονομολόγος
(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 9/11/2008)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου