Το χρονικό της πιστωτικής κρίσης.
Του Σαρ. Λέκκα

Η λαϊκή ρήση «βρήκαν και τα έκαναν» δίνει απάντηση στο ερώτημα πώς φθάσαμε στη σημερινή πιστωτική κρίση.Πώς τα τεχνοκρατικά σφάλματα και οι κερδοσκοπικές πρακτικές οδήγησαν στην κρίση των επισφαλών στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ και μέσω των δομημένων ομολόγων στην πιστωτική κρίση που βιώνει ολόκληρο το χρηματοπιστωτικό σύστημα.Η αλήθεια είναι ότι ο τομέας των διεθνών χρηματαγορών είχε αλματώδη ανάπτυξη την τελευταία 15ετία. Η εξέλιξη έγινε συνώνυμο της πολυπλοκότητας με αποτέλεσμα τα χρηματοπιστωτικά προϊόντα να είναι τέτοιας μορφής που η λέξη διαφάνεια να χάσει τελείως την αξία της.Οι ρυθμιστικοί κανόνες φάνταζαν απηρχαιωμένοι, ενώ οι μη μυημένοι στα σύγχρονα χρηματοοικονομικά προϊόντα ένιωθαν όπως τα παιδιά του δημοτικού σε σεμινάρια πυρηνικής φυσικής. Η δυνατότητα για συναλλαγές με δανεικά, η μόχλευση σε επίπεδα εξωπραγματικά, ο συνδυασμός προϊόντων και μεθόδων, οδήγησε η χρηματική οικονομία να απέχει παρασάγγας από την πραγματική.Το χάσμα μεταξύ χρηματικής και πραγματικής οικονομίας όλο και διευρυνόταν με αποτέλεσμα η σύγχυση να αυξανόταν σε βαθμό που η μεγάλη μάζα των επενδυτών να μην γνωρίζει ή να μην συνειδητοποιεί τους κινδύνους των επενδυτικών της επιλογών. Η τεχνοκρατική μειονότητα, που σχεδίαζε και μορφοποιούσε τα σύνθετα χρηματοοικονομικά προϊόντα, σαφώς και γνώριζε όχι μόνο τους κινδύνους αλλά και το κόστος μίας ενδεχόμενης καταστροφής. Οι υψηλότατες αμοιβές των τεχνοκρατών ήταν συνυφασμένες με την επικινδυνότητα των προϊόντων και την αέναη προοπτική των κερδών. Οι στρατηγικές μεγιστοποίησης των κερδών ξεπερνούσαν την υφιστάμενη δομή των ρυθμιστικών πλαισίων γι' αυτό και τα τελευταία κατά τη λαϊκή έκφραση κοιμούνταν τον ύπνο του δικαίου.Το σπάσιμο της φούσκας των επισφαλών στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ και των σύνθετων ομολόγων, που είχαν ως βάση τα συγκεκριμένα δάνεια, έδειξε πως ο τομέας των διεθνών χρηματαγορών έχει ξεφύγει από τη νομιμότητα χωρίς αυτό να σημαίνει πως το υφιστάμενο ρυθμιστικό πλαίσιο μπορεί να λειτουργήσει αποτρεπτικά.Η πραγματικότητα έδειξε πως η εξέλιξη των χρηματοπιστωτικών προϊόντων δεν μπορεί να ελεγχθεί από μηχανισμούς του χθες. Η εξέλιξη ήταν μονόπλευρη.Τα σύνθετα - δομημένα προϊόντα υπερεξελίχθησαν, ενώ οι μηχανισμοί ελέγχου της νομιμότητας έμειναν στάσιμοι. Φτάσαμε στο σημείο που χωρίς αυτό να είναι υπερβολή οι μηχανισμοί ελέγχου να θυμίζουν τουφέκια που μάχονται πυρηνικές κεφαλές. Διότι τα σύνθετα χρηματοπιστωτικά προϊόντα μόνο ως πυρηνικές κεφαλές μπορούν να εκληφθούν εάν λάβουμε υπόψη την καταστροφική τους δράση.
Απαιτείται επομένως νέο ρυθμιστικό πλαίσιο με νέες και πιο αυστηρές ρυθμίσεις.Ειδικά στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα πρέπει να ληφθούν μέτρα που θα προστατεύουν τους μετόχους από τους αλχημιστές τεχνοκράτες, όταν οι τελευταίοι διαχειρίζονται τα κεφάλαιά τους με καθαρά κερδοσκοπικό τρόπο. Το πάθημα της διεθνούς κοινότητας και η απώλεια δισεκατομμυρίων δολαρίων πρέπει να γίνουν μάθημα, ώστε να αποφευχθούν παρόμοιες καταστάσεις και στο μέλλον.Συγκυρίες αρνητικές πάντα θα υπάρχουν, άπληστοι και κερδοσκόποι πάντα θα υπάρχουν, εκείνο που δεν πρέπει να επαναληφθεί, όμως, είναι μια μειονότητα άπληστων να διασύρει τη νομιμότητα και τους ρυθμιστικούς κανόνες.

Ο κ. Σαράντος Λέκκας είναι οικονομολόγος.

(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΣΤΙΣ 3/8/2008)