Απόψεις - Άρθρα

Πέμπτη 28/03/2024 - 08:25

Πολιτικός σεισμός: Η εισβολή της ΝΔ στην Κεντροαριστερά και η ... άλωση της

ΚυβέρνησηΜητσοτάκηςΣΥΡΙΖΑΠΑΣΟΚΝΔtags :

Πολλοί ισχυρίζονται ότι η υιοθέτηση του δόγματος Κλίντον που μεταλαμπάδευσαν οι Αμερικανοί σύμβουλοι της κυβέρνησης στον πολιτικό και κυβερνητικό σχεδιασμό της ΝΔ οδήγησε στον πολιτικό ρεαλισμό

Και μόνο το σύνθημα των συνδικάτων των εταιρειών ύδρευσης ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ κατά την πρόσφατη προεκλογική περίοδο : "το νερό με ΣΥΡΙΖΑ στο υπερταμείο και με ΝΔ στο δημόσιο" έδειχνε το υπόβαθρο της πολιτικής μεταβολής που συντελέστηκε την 4ετια 2019-2023.
Ο πολιτικός σεισμός που προέκυψε από την διπλή εκλογική αναμέτρηση του 2023 με βάση την πεπατημένη Μητσοτάκη δεν έπρεπε να εκπλήξει κανένα αφού η εισχώρηση της ΝΔ στο ζωτικό χώρο της κεντροαριστεράς αρχικά με τις μεταγραφές προσώπων και στην συνέχεια με τις κατάλληλες πολιτικές δράσεις που επι δεκαετίες αποτελούσαν πολιτικές επιλογές της κεντροαριστεράς.
Πολλοί ισχυρίζονται ότι η υιοθέτηση του δόγματος Κλίντον που μεταλαμπάδευσαν οι Αμερικανοί σύμβουλοι της κυβέρνησης στον πολιτικό και κυβερνητικό σχεδιασμό της ΝΔ οδήγησε στον πολιτικό ρεαλισμό αντί της ιδεολογικής περιχαράκωσης του παρελθόντος .
Πολιτικός ρεαλισμός προς όλες τις κατευθύνσεις της κυβερνητικής δραστηριότητας και ειδικότερα στο περίφημο πολιτικό τρίγωνο , όπου οι τρεις πλευρές αφορούσαν στην εξωτερική πολιτική και τα εθνικά θέματα , στην οικονομία και την κοινωνική πολιτική.

Το μεταναστευτικό

Στιβαρή θέση στο θέμα της μετανάστευσης με την επέκταση του φράγματος στον Έβρο, αντιμετώπιση των μεταναστευτικών /προσφυγικών ροών, θωράκιση των συνόρων και της άμυνας της χώρας, σε σημείο που πολλά πολιτικά επιχειρήματα τμημάτων του πολιτικού φάσματος που καταγράφονταν δεξιότερα της ΝΔ δεν είχαν πρόσφορο έδαφος πολιτικής εκμετάλλευσης .
Εάν εξαιρέσουμε το κενό που δημιουργήθηκε κατά την περίοδο της υγειονομικής κρίσης από τον εμβολιασμό, πράγμα φυσιολογικό αφού πάντα θα υπάρχουν ευήκοα ώτα που αρέσκονται σε σενάρια συνομωσίας, το οποίο εκμεταλλεύτηκε ειδικά το κόμμα της ΝΙΚΗΣ, οι κυβερνητικές επιλογές υιοθετήθηκαν από την συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού λαού μιας και στηρίχθηκαν στο διεθνές πλαίσιο αντιμετώπισης της πρωτόγνωρης κρίσης.

Κρατικοποίηση στην οικονομία

Στην οικονομία την ώρα που υλοποιούνταν πολιτικές φιλελευθεροποίησης των αγορών και συρρίκνωσης του δημοσίου τομέα λαμβάνονταν αποφάσεις τύπου κρατικοποίησης μονοπωλίων , όπως του νερού, δείχνοντας προς όλες τις κατευθύνσεις ότι δεν υπάρχουν δογματισμοί παρά μόνο δράσεις κοινωνικού οφέλους και αποκλεισμού πρακτικών όπως η ιδιωτικοποίηση του νερού που όπου εφαρμόστηκε είχε καταστροφικά αποτελέσματα .
Στην κοινωνική πολιτική επιλέχθηκε η χρησιμοποίηση εργαλείων όπως των επιδοτήσεων μέσω των διαφόρων pass για την αντιμετώπιση της ακρίβειας στα καύσιμα , στην ενέργεια , στα τρόφιμα, ενώ με φορολογικά και οικονομικά μέτρα στηρίχθηκαν επιχειρήσεις και θέσεις εργασίας όταν η υγειονομική κρίση αδρανοποίησε την οικονομική δραστηριότητα.
Η άνοδος του πληθωρισμού και η εξ αυτού συρρίκνωση των πραγματικών εισοδημάτων ειδικά των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων αντιμετωπίστηκε από πλειάδα δημοσιονομικών παρεμβάσεων υψηλού κόστους με ισχυρές όμως αναδιανεμητικές επιδράσεις.

Κεντροαριστερές θεωρίες

Όλα αυτά τα μέτρα, παρεμβατικού χαρακτήρα παρμένα από οικονομικές πρακτικές κεντροαριστερών οικονομικών θεωριών αιφνιδίασαν την αριστερή πολιτική διανόηση η οποία είδε το προνομιακό της πεδίο να έχει καταληφθεί από αυτούς που μέχρι χθες εξύβριζε ως νεοφιλελεύθερους ανάλγητους, ως πολιτικούς που στηρίζουν το μεγάλο κεφάλαιο αδιαφορώντας για τις ανάγκες του απλού λαού, για το οποίο καλό ειρήσθω εν παρόδω μάχονταν αποκλειστικά μόνο οι έχοντες αριστερό πρόσημο πολιτικής παρουσίας.

Στελέχη του ΠΑΣΟΚ

Φυσικά τις πολιτικές διαμορφώνουν και εφαρμόζουν πρόσωπα έτσι από την πρώτη κυβερνητική θητεία Μητσοτάκη είδαμε αρκετά πολιτικά πρόσωπα που προέρχονταν κυρίως από το ΠΑΣΟΚ με υπουργική προϋπηρεσία να λαμβάνουν θέσεις ακόμη και σε καίρια υπουργεία.
Ανάλογη προσέλκυση στελεχών υπήρξε και για τις θέσεις γενικών γραμματέων υπουργείων και διοικητών δημοσίων οργανισμών.
Πολλοί από αυτούς είχαν διαρρήξει την σχέση τους με το ΠΑΣΟΚ όπως υπήρχαν και άλλοι που αποδέχονταν την μετακίνηση τους μόνο και μόνο για να βρίσκονται σε τροχιά εξουσίας.

Πολιτικά κέρδη

Η πολιτική αυτή είχε κέρδη κάτι που διαφάνηκε στο εκλογικό αποτέλεσμα των τελευταίων εκλογών όπου η ΝΔ λόγω κυρίως της στιβαρής αντιμετώπισης των δυο κρίσεων (υγειονομική , ενεργειακή ) και δευτερεύοντος της πολιτικής διεύρυνσης προς τα κεντροαριστερά είδε την εκλογική της απήχηση να μεγεθύνεται εντυπωσιακά .
Πικρία από στελέχη της ΝΔ υπήρξε και υπάρχει όμως όσο η διεύρυνση έχει θετικά αποτελέσματα οι όποιες ‘αντιδραστικές’ φωνές δεν θα έχουν χώρο ουσιαστικής έκφρασης ακόμη και στις περιπτώσεις όπου αποδεδειγμένα στελέχη προερχόμενα από το ΠΑΣΟΚ μέχρι και τις παραμονές της προεκλογικής περιόδου εκφράζοντας με σκαιότατο και άκρως υβριστικό τρόπο για την ΝΔ και που σήμερα κατέχουν θέση γενικού γραμματέα υπουργείου!

Κίνδυνοι

Που όμως ελλοχεύει ο κίνδυνος μιας τέτοιας διεύρυνσης;
Για να υπάρξει απάντηση σε αυτό το ερώτημα θα χρησιμοποιήσουμε την πασίγνωστη καμπύλη Laffer η οποία όπως είναι γνωστό εντοπίζει το ιδανικό ύψος των φορολογικών συντελεστών δεδομένου ότι η αύξηση τους πέρα από ένα όριο μειώνει αντί να αυξάνει την φοροδοτική ικανότητα.
Το ίδιο ενδέχεται να συμβεί και με την πολιτική της διεύρυνσης , με την προσέλκυση στελεχών από την κεντροαριστερά.
Ειδικά εάν οι συγκυρίες μεταβληθούν πρός τα χείρω, αντί επιπλέον κερδών θα καταγραφεί άμεση υποχώρηση των ήδη καταγεγραμμένων.
Είναι επίσης ιστορικά διαπιστωμένο ότι όσοι χρησιμοποιούν την περιστρεφόμενη πόρτα για την ικανοποίηση των προσωπικών τους φιλοδοξιών είναι θέμα χρόνου να αλλάξουν στρατόπεδο με μεγάλη ευκολία.
Η περιστρεφόμενη πόρτα έχει γίνει πασίγνωστη για τις μετακινήσεις στελεχών μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού τομέα όπου όταν το κόμμα στελεχών του ιδιωτικού τομέα βρεθεί στην εξουσία μεταπηδούν σε κυβερνητικές θέσεις και το αντίστροφο όταν η εξουσία χαθεί.
Πλέον η περιστρεφόμενη πόρτα λειτουργεί με την ίδια λογική και στην ελληνική πολιτική πραγματικότητα με την διαφορά ότι ελλείψει αντιπολίτευσης με κυβερνητικά χαρακτηριστικά έχει κολλήσει στο ίδιο σημείο εδώ και μια 4ετια και αναμένεται να παραμείνει για αρκετά χρόνια ακόμη προς όφελος ορισμένων ατόμων που η εξουσία δεν έχει χρώμα , ιδεολογία και αρχές.

Σαράντος Λέκκας,
Οικονομολόγος
www.bankingnews.gr

27Shares

Ρoή

ΜΟΝΟΔΡΟΜΟΣ ΩΣ ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΕΠΙΛΟΓΗ

4 Μαρτίου 2024

από Σαράντος Λέκκας

Αποποίηση ευθύνης (εικόνες & διαγράμματα)

Εν αρχή η Δημοκρατία ως πολιτικό σύστημα, ως σύστημα διακυβέρνησης παρότι δεν θεωρείτε το τέλειο σύστημα εν τούτοις υιοθετήθηκε γιατί είναι ότι το καλύτερο υπάρχει σε σύγκριση με τα υπόλοιπα συστήματα.

Και όμως παρότι γνωρίζουμε τις ατέλειες της, τα προβλήματα της  αφήνουμε πλήθος αρρυθμιών να την βασανίζουν και να αλλοιώνουν τα βασικά χαρακτηριστικά της.

Με κεντρικό άξονα την ανοχή διαμορφώνονται πλαίσια που άλλοτε άμεσα και άλλοτε σε βάθος χρόνου ποδοπατούν τα βασικά χαρακτηριστικά της.

Ανοχή εν είδη μιας απροσδιόριστης προσέγγισης της καθημερινότητας με τρόπο που θυμίζει ενοχή και την κακώς νοούμενη πρακτική που θέλει τις ακρότητες ως μια έρπουσα κατάσταση χαμηλής διαβάθμισης.

Αδιαφορούμε για την ενέργεια και το αποτέλεσμα της και στεκόμαστε περισσότερο στην αναζήτηση δικαιολογίας, αποδεχόμαστε στα πλαίσια του αλτρουισμού για παράδειγμα την παράνομη μετανάστευση, την συγχέουμε εντέχνως με την προσφυγιά αδιαφορώντας για τις μακροπρόθεσμες συνέπειες της παρότι γνωρίζουμε τα προβλήματα που δημιουργεί η άρνηση ενσωμάτωσης αυτών που λαθραία περνούν τα σύνορα της χώρας.

Αποδεχόμαστε και χρηματοδοτούμε περίεργες και αδιαφανείς οντότητες όπως τις περίφημες ΜΚΟ, θεσμοθετούμε ανεξάρτητες αρχές, ενώ γνωρίζουμε ότι σε πλείστες των περιπτώσεων υποσκάπτουν τα θεμέλια της ευνομούμενης κοινωνίας μας ανοίγοντας κερκόπορτες για μελλοντικές έκνομες πράξεις.

Στην οικονομία μονοδρομιακές καταστάσεις και πολιτικές θεοποιήθηκαν σε σημείο που οποιαδήποτε εναλλακτική πολιτική να θεωρείτε αιρετική και εκτός πραγματικότητας.

Τις δεκαετίες του 80 και του 90 μέσω ιδιωτικοποιήσεων, συγχωνεύσεων και εξαγορών διαμορφώθηκε ένα νέο οικοσύστημα στη διεθνή οικονομία στην κυριολεξία ένας νέος κόσμος.

Big is beautiful ακούγονταν ως σύνθημα από πολλές πλευρές ενώ οι δεξαμενές σκέψεις παρείχαν το θεωρητικό και άκρως ενθουσιώδες περιεχόμενο της όλης κατεύθυνσης με απόλυτα τεχνοκρατικό τρόπο.

Η μεγέθυνση πήρε μυθικές διαστάσεις αφήνοντας στην άκρη τις ενστάσεις για τους ενδεχόμενους κινδύνους.

Έπρεπε να φθάσουμε στο 2007 και στο σπάσιμο της φούσκας των δανείων ανύπαρκτης εξασφάλισης για να διαπιστωθεί ο συστημικός κίνδυνος που οι υπερμεγέθεις τραπεζικοί και ασφαλιστικοί οργανισμοί είχαν διαμορφώσει με τις υπερφίαλες τους δραστηριότητες.

Τότε οι ίδιες δεξαμενές σκέψεις που είχαν επιβάλει το Big is beautiful  πρόβαλαν άλλη μια μονοδρομιακή επιλογή η οποία στην βάση του μεγέθους του προβλήματος υιοθετήθηκε άμεσα, το περίφημο Too Big to fail, αναγκάζοντας τις κυβερνήσεις με τα χρήματα των φορολογουμένων να στηρίξουν τους θύτες της κρίσης.

Οι υποτιθέμενοι νεοφιλελεύθεροι διανοητές και λοιποί υμνητές της ελεύθερης αγοράς έστελναν τον λογαριασμό της απληστίας στις κυβερνήσεις και στους φορολογούμενους κάτι που στην ουσία οδηγούσε στην  κρατικοποίηση όχι μόνο των ζημιών αλλά και ολόκληρων εταιρειών.

Μέχρι του σημείου των κερδών, των υψηλών bonus και των  stock options το σύστημα της ελεύθερης αγοράς θύμιζε ιερή αγελάδα, αφής στιγμής όμως το σύστημα μπήκε σε κατάσταση πλήρους αποσύνθεσης το ‘παράταιρο’ κράτος έπρεπε να παρέμβει για να αντιμετωπίσει ριζικά το πρόβλημα .

Η όλη αντιμετώπιση της μεγαλύτερης από το 1929 χρηματοοικονομικής κρίσης άφησε μια πικρή γεύση στα χείλη των θυμάτων αφού οι ζημιές δεν ήταν μόνο υλικές αλλά και ψυχικές με αρκετά ερείπια, μιας και οι απολύσεις ως άλλη μια μονοδρομιακή επιλογή για την διάσωση των εταιρειών και μεγάλων οργανισμών είχαν μέγιστο κοινωνικό αντίκτυπο.

Ειδικά δε, όταν η διάσωση του συστήματος όπως ήταν αναμενόμενο οδήγησε στην υπερχρέωση των κρατών και στην αναμενόμενη στην βάση της αλληλουχίας γεγονότων κρίση χρέους τότε οι ίδιες δεξαμενές σκέψεις είχαν λύσεις, ξανά όμως μονοδρομιακού χαρακτήρα όπως αυτές είχαν καταγραφεί στο πνεύμα της Συναίνεσης της Ουάσιγκτον.

Η συνταγή πανομοιότυπη για όλα τα κράτη, περικοπές αποδοχών στο δημόσιο τομέα, πάγωμα μισθών και συντάξεων, αύξηση ορίου συνταξιοδότησης, περικοπές δημοσίων δαπανών, αύξηση ΦΠΑ και φυσικά ιδιωτικοποιήσεις.

Μαζί με την συνταγή και το σύνθημα της εποχής που θέλει την οικονομική δραστηριότητα να επηρεάζεται κυρίως από την πιστωτική επέκταση ή συρρίκνωση με την τελευταία να είναι κυρίως απόρροια των μεταβολών στην νομισματική πολιτική.

Και όλα αυτά ενταγμένα στην όσο το δυνατόν μεγαλύτερη οικονομική ενοποίηση μεταξύ των κρατών, την παγκοσμιοποίηση.

Από την δεκαετία του 90 με το τέλος του ψυχρού πολέμου το βασικό ιδεολόγημα ήθελε την πρόοδο μέσω της δυναμικής και πολλαπλασιαστικής τάσης που πρόσφερε η παγκοσμιοποίηση.

Μονοδρομιακή επιλογή και αυτή η οποία χρησιμοποιώντας την  συνεχώς βελτιούμενη τεχνολογική πρόοδο και την κατάργηση των δασμών οδήγησε μέχρι και την υγειονομική κρίση  στον μεγαλύτερο ιστορικά βαθμό παγκοσμιοποίησης της διεθνούς οικονομίας.

Η υγειονομική κρίση έδειξε πως το αφήγημα της μεγιστοποίησης των οφελειών μέσω του αυξανομένου βαθμού παγκοσμιοποίησης παρουσίαζε μεγάλα προβλήματα όταν οι εφοδιαστικές αλυσίδες δεν ικανοποιούσαν τις ανάγκες επάρκειας και ασφάλειας.

Η αμφισβήτηση της παγκοσμιοποίησης ήταν άμεση, η αναγνώριση του βάθους των προβλημάτων εξίσου άμεση, μιας και όλος ο κόσμος διαπίστωνε ότι η μη συνεχή και ασφαλή ροή των εφοδιαστικών αλυσίδων αλλά και η μέγιστη ανασφάλεια που δημιουργούσε η παραγωγή ενδιάμεσων προϊόντων από τρίτους έπρεπε να αντιμετωπιστεί ριζικά ανεξάρτητα εάν για κάποιο μεσοδιάστημα θα υπάρξει αύξηση των τιμών.

Για άλλη μια φορά μια δυσμενή αλλά και πρωτόγνωρη συγκυρία άλλαζε τον τρόπο σκέψης αλλά και τα θεμελιώδη υπόβαθρα λειτουργίας της παγκόσμιας οικονομίας.

Πλέον αντί της ενίσχυσης του βαθμού της παγκοσμιοποίησης γίνεται λόγος για συρρίκνωση του, δεδομένου ότι η ασφάλεια και η επάρκεια προκρίνεται εις βάρος της συνεργασίας, του επιμερισμού αλλά και του χαμηλού κόστους παραγωγής από τρίτες χώρες.

Η υγειονομική κρίση έδειξε τον υψηλό βαθμό ευαλωτότητας που το αφήγημα της χρησιμοποίησης χαμηλών παραγωγικών συντελεστών, κυρίως της εργασίας, με την εγκατάσταση επιχειρήσεων σε αναπτυσσόμενες και σε πληθυσμιακά υπερμεγέθεις  χώρες δεν είχε ληφθεί επαρκώς υπόψη.

Όταν πρωτόγνωρες καταστάσεις θέτουν βιωματικούς προβληματισμούς που υπό φυσιολογικές συνθήκες θα τίθονταν μόνο ως σενάρια επιστημονικής φαντασίας, η παγκόσμια κοινότητα αναθεωρεί αρκετά θέσφατα και προχωρά σε αναδιατάξεις δομών και δράσεων με αποκλειστικό στόχο την ασφάλεια και την αυτάρκεια παραγνωρίζοντας οτιδήποτε άλλο τίθεται ως εναλλακτική επιλογή.

ΛΕΚΚΑΣ  ΣΑΡΑΝΤΟΣ

ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ

 

Σάββατο 06/01/2024 - 14:20

Σαράντος Λέκκας (Οικονομολόγος): Ο πολιτικός ρόλος των συγκυριών

:

Άρθρο του οικονομολόγου Σαράντου Λέκκα

Από την μεταπολίτευση και μετά οι σταθερές του πολιτικού μας συστήματος είναι η ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, το ΠΑΣΟΚ και το ΚΚΕ , δεδομένου ότι τα τρία αυτά κόμματα έχουν συμμετάσχει σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις από το 1974 και μέχρι σήμερα.
Συγκυρίες αλλά και διασπάσεις βεβαίως συντελούν στην εμφάνιση κομμάτων, τα οποία κάνουν αισθητή την παρουσία τους για κάποιο χρονικό διάστημα, κυρίως όσο επιδρά μια συγκυρία ή όσο η διάσπαση έχει κάποιο πολιτικό περιεχόμενο.
Επιπλέον η χρησιμοποίηση εκλογικών νόμων με χαρακτηριστικά απλής αναλογικής που εμπεριέχουν δείκτες δυσκολίας για την συγκρότηση αυτοδύναμων κυβερνήσεων όπως στις περιόδους 1989/90 και 2023 λειτούργησαν προς την κατεύθυνση εισόδου στη Bουλή κομμάτων που υπό άλλες συνθήκες δεν θα είχαν καμία εκλογική τύχη.
Η πιο συμπαγής βουλή της μεταπολίτευσης ήταν αυτή που προέκυψε από την εκλογική αναμέτρηση του 1981 με τρία κόμματα , αυτά που χαρακτηρίζουμε ως σταθερές του πολιτικού μας συστήματος, ενώ πολυπληθείς κοινοβουλευτικές παρουσίες είχαμε μετά τις δεύτερες εκλογικές αναμετρήσεις του 2015 και του 2023 με την είσοδο οκτώ κομμάτων.
Κατά βάση, η απλή αναλογική, η μη ύπαρξη του 3% ως κατώτερου ορίου εισόδου στη Bουλή και κυρίως η αποσυσπείρωση των κυβερνητικών πυλώνων του πολιτικού συστήματος οδηγούσε στην είσοδο περισσοτέρων των πέντε κομμάτων στη Bουλή.
Βεβαίως κυρίαρχο ρόλο παίζουν οι συγκυρίες οι οποίες διαμορφώνουν όρους εκλογικής επιτυχίας για πολιτικούς σχηματισμούς που ενώ είχαν προηγούμενη παρουσία αυτή ήταν εξωκοινοβουλευτική και άκρως περιθωριακή.

Την δεκαετία του 70 είχαμε την είσοδο στη Βουλή της Εθνικής Παράταξης ενός φιλοβασιλικού και άκρως αντικομμουνιστικού κόμματος, το οποίο συμμετείχε στη Βουλή του 1977 και μετά διαλύθηκε λόγω εσωτερικών διαφωνιών για την εκλογή Καραμανλή στην προεδρία της Δημοκρατίας το 1980.
Την δεκαετία του 80 το κίνημα των οικολόγων βρίσκονταν στην ακμή του, ενώ σε πανευρωπαϊκό επίπεδο έθετε στο πολιτικό σύστημα όρους ισότιμης συμμέτοχης στο ευρύτερο πολιτικό παιχνίδι.
Η συγκυρία ήταν ιδανική και για το εγχώριο οικολογικό κίνημα το οποίο εκμεταλλευόμενο την ιδιόμορφη αναλογική του συστήματος Κουτσόγιωργα όπως και την έλλειψη ορίου 3% για την είσοδο στη Βουλή κατέγραψε δυο παρουσίες μετά τις εκλογικές αναμετρήσεις του 1989/90.
Βραχύβια τριετή παρουσία χωρίς συνέχεια αφού η ασήμαντη εκλογική του δύναμη δεν θα μπορούσε να επιβιώσει όταν το οικολογικό αφήγημα έπαυσε να συγκινεί .
Τις δεκαετίες του 90 και του 00 η εμφάνιση κομμάτων στη Βουλή όπως η ΠΟΛΑΝ του Αντώνη Σαμαρά , ο συνασπισμός του Κωνσταντόπουλου και ο ΛΑΟΣ του Καρατζαφέρη είχαν ως βάση τις αποχωρήσεις –διασπάσεις από τα κόμματα της ΝΕΑΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ και του ΚΚΕ .
Ειδικά ο ΛΑΟΣ του Καρατζαφέρη εξέφραζε την λαϊκή , φιλοβασιλική δεξιά με άξονες την εθνική ασφάλεια και το μεταναστευτικό , με δυο εκλογικές επιτυχίες το 2007 και 2009 παίρνοντας θέση δεξιά της ΝΔ του Κώστα Καραμανλή που είχε εστιάσει στον μεσαίο χώρο μετά την εκλογική αποτυχία του 2000.
Η συμμετοχή του ΛΑΟΣ στην κυβέρνηση Παπαδήμου το 2011 ήταν η κορυφαία αλλά και τελευταία παρουσία του συγκεκριμένου κόμματος σε κοινοβουλευτικό επίπεδο αφού μετά τις εκλογές του 2012 συρρικνώθηκε εκλογικά και χάθηκε σταδιακά.
Εάν εξαιρέσουμε την παρουσία της ΠΟΛΑΝ του Αντώνη Σαμαρά δεξιότερα της ΝΔ , μιας και το υπόβαθρο της είχε σχέση με το Μακεδονικό , η παρουσία του ΛΑΟΣ στην ουσία άνοιξε διάπλατα την πόρτα όλων αυτών των σχηματισμών που εφεξής θα καταχωρούνταν δεξιότερα της ΝΔ επιτυγχάνοντας κοινοβουλευτική παρουσία .
Η αναγκαιότητα πλειοψηφικού ρεύματος μετά την εκλογή Κώστα Καραμανλή στην ηγεσία της ΝΔ αλλά και το παράδειγμα της κυβερνητικής θητείας Κωνσταντίνου Μητσοτάκη σταδιακά οδηγούσε τη ΝΔ προς το κέντρο και τον περίφημο μεσαίο χώρο δίνοντας την ευκαιρία σε κομματικούς σχηματισμούς να καλύπτουν χώρους δεξιότερα της ΝΔ εκφράζοντας πεποιθήσεις που είχαν συνάφεια με τις συγκυρίες .
Η αποδοχή της κατάρρευσης της ελληνικής οικονομίας από την κυβέρνηση Γιώργου Παπανδρέου το 2010, η χρηματοδότηση από την τρόικα συνοδεία σκληρών οικονομικών μέτρων που στις συνειδήσεις των απλών πολιτών χαράχτηκαν ως μνημόνια όπως ήταν απόλυτα φυσικό οδήγησε στην αμφισβήτηση των κομμάτων που είχαν την ευθύνη διακυβέρνησης της χώρας τις δεκαετίες που πέρασαν και στην εκλογική κατάρρευση του δίπολου ΝΔ/ΠΑΣΟΚ αρχικά στις δίπλες εκλογικές αναμετρήσεις του 2012 που κορυφώθηκε στις αναμετρήσεις του 2015 όταν το ΠΑΣΟΚ συρρικνώθηκε σε ποσοστά της τάξεως του 4,68%.
Το κίνημα των αγανακτισμένων έδωσε τον τόνο της απόλυτης αμφισβήτησης με την είσοδο στη Βουλή της Χρυσής Αυγής και των Ανεξάρτητων Ελλήνων ενώ το αντιμνημονιακό ρεύμα έφθασε σε υψηλότερο κοινοβουλευτικό επίπεδο στις δεύτερες εκλογές του 2015 με οκτώ κόμματα στη Βουλή, η οποία Βουλή είχε τα πάντα, από την Ένωση Κεντρώων του Λεβέντη, τους ΑΝΕΛ του Καμμένου , το ΠΟΤΑΜΙ του Θεοδωράκη αλλά και την Χρυσή Αυγή ως τρίτη κοινοβουλευτική δύναμη με ποσοστό 6,99%.
Με τους ποπουλιστές του ΣΥΡΙΖΑ να εκτοξεύονται από το περιθωριακό 4,59% του 2009 στο 36,34% τον Ιανουάριο του 2015 η αντιμνημονιακή συγκυρία είχε φθάσει στο ανώτατο όριο της .
Η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ την περίοδο 2015-2019 έδειξε πως η ριζοσπαστική αριστερά δεν είχε κανένα ενδοιασμό στο να συνεργαστεί κυβερνητικά με την άκρα δεξιά επιβεβαιώνοντας την θεωρία των δυο άκρων .
Το κίνημα της αγανάκτησης είχε φουσκώσει τα εκλογικά πανιά των αντιμνημονιακών κομμάτων οπότε όταν το αφήγημα θα έπαιρνε τέλος και η προσπάθεια ανασυγκρότησης θα έπρεπε να είχε αλλά χαρακτηριστικά από αυτά που πρέσβευε ο ΣΥΡΙΖΑ μέσα από τις τοξικές και διχαστικές πρακτικές του τότε νομοτελειακά η κανονικότητα θα οδηγούσε στην αποκατάσταση της κοινοβουλευτικής παραφωνίας.
Πράγματι η τύχη των ΑΝΕΛ του Καμένου, ακολουθώντας την τύχη του ΛΑΟΣ, έδειξε ότι όποιο μικρό κόμμα εισέρχεται σε κυβέρνηση συνεργασίας εξαφανίζεται πολιτικά , έτσι εξαφανίστηκαν πολιτικά το 2019.
Ταυτόχρονα ο ΣΥΡΙΖΑ του Τσίπρα από την ήττα του 2019 με ποσοστό 31,53% συρρικνώθηκε τον Μάιο του 2023 στο 20,07% και μπήκε σε τροχιά πολιτικής αποδόμησης με το 17,83% των εκλογών του Ιουνίου 2023.
Όπως προαναφέραμε οι συγκυρίες αλλά και η απλή αναλογική πάντα διαμορφώνουν συνθήκες εμφάνισης νέων κομμάτων εντός του κοινοβουλίου.
Με την άνοδο της κυβέρνησης Μητσοτάκη το 2019 στην εξουσία και την σταδιακή επιστροφή στην οικονομική κανονικότητα το αντιμνημονιακό αφήγημα πήρε τέλος, όμως δυο νέες κρίσεις την περίοδο 2020-22 διαμόρφωσαν νέους πολιτικούς όρους.
Η υγειονομική στην αρχή και η ενεργειακή /πληθωριστική κρίση στην συνέχεια παρά τον πρωτόγνωρο χαρακτήρα τους όπως ήταν αναμενόμενο έδωσαν την ευκαιρία διαφοροποίησης και έντονης κριτικής ειδικά για τον υποχρεωτικό εμβολιασμό σε πλήθος ετερόκλητων ομάδων οι οποίες σταδιακά έλαβαν πολιτικά χαρακτηριστικά κινούμενες όμως υπόγεια και αθόρυβα για να μην προκαλέσουν τον εφησυχασμό του πολιτικού κατεστημένου.
Αποτέλεσμα μετά την εκλογική αναμέτρηση του Ιουνίου 2023 να προκύψει οκτακομματική βουλή όπως είχε προκύψει τον Σεπτέμβριο του 2019 επιβεβαιώνοντας ότι κάθε κρίση είτε οικονομική , είτε υγειονομική , είτε ενεργειακή, έχει παράπλευρες και σημαντικές πολιτικές επιπτώσεις.
Η αποδόμηση του ΣΥΡΙΖΑ έφερε εξ αντανακλάσεως την ΠΛΕΥΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ στη Βουλή , το κρυφτό των ΕΛΛΗΝΩΝ του Κασιδιάρη έφερε του ΣΠΑΡΤΙΑΤΕΣ εντός του κοινοβουλίου, ενώ ο θρησκευτικός παροξυσμός έφερε την ΝΙΚΗ στα έδρανα της βουλής.
Βέβαια στην βάση του προσφάτου παρελθόντος όσοι πολιτικοί σχηματισμοί είναι προϊόντα μιας κρίσης νομοτελειακά όταν παύσει η δράση της θα εξαφανιστούν .
Η απουσία μέτρου και η έλλειψη πολιτικής παιδείας συνδυαστικά με την αλαζονεία της αναγνωσιμότητας επιβεβαιώνουν κατά τακτά χρονικά διαστήματα τον ρόλο των συγκυριών ο οποίος είναι καθοριστικός για την πρόσκαιρη εκλογική επιτυχία και ταυτόχρονα αμείλικτος όταν παύει η επίδραση τους , οδηγώντας στο πολιτικό τέλος , στην επιστροφή στο περιθώριο και τελικά στη πολιτική λήθη.

 

Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ, ΝΟΜΙΜΟΥ ΚΑΙ ΥΓΙΟΥΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

5 Ιανουαρίου 2024

από Σαράντος Λέκκας

Αποποίηση ευθύνης (εικόνες & διαγράμματα)

Ήταν το 1912 όταν από τον John Pierpont Morgan διατυπώθηκε η δεύτερη πιο σημαντική, μετά τον νόμο της προσφοράς και της ζήτησης, οικονομική θεώρηση, σύμφωνα με την οποία : ‘ Gold is money everything else is credit ’, δηλαδή ο χρυσός είναι χρήμα οτιδήποτε άλλο είναι πίστωση.

Όταν διατυπώθηκε αυτό δεν υπήρχαν  τα σημερινά προβλήματα, ίσχυε ο κανόνας του χρυσού που διήρκησε από το 1880 έως και το 1914 και που κατά την διάρκεια του σημειώθηκε μεγάλη οικονομική ανάπτυξη, πραγματοποιήθηκαν σημαντικές επενδύσεις ενώ το διεθνές εμπόριο πραγματοποίησε μεγάλα άλματα.

Ο κανόνας του χρυσού επέτρεπε στα κράτη να τυπώνουν τόσα χρήματα όσο και το αντίκρισμα σε αποθέματα χρυσού.

Καταργήθηκε κατά την διάρκεια του πρώτου παγκοσμίου πολέμου καθώς η χρηματοδότηση του πολέμου απαιτούσε τεράστιες ποσότητες χρημάτων για τις οποίες δεν υπήρχαν τα αντίστοιχα αποθέματα χρυσού.

Η πρακτική αυτή συνεχίσθηκε και μετά τον πόλεμο με αποτέλεσμα οι ποσότητες του χωρίς αντίκρισμα χρήματος να οδηγήσουν στην αύξηση των τιμών σε ακίνητα, εμπορεύματα, μετοχές και στην δημιουργία φούσκας στο χρηματιστήριο των ΗΠΑ που έσκασε το 1929 με τεράστιο αντίκτυπο στη διεθνή οικονομία.

Μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο η ανάγκη για νομισματική σταθερότητα διαμόρφωσε το σύστημα σταθερών ισοτιμιών το οποίο διέφερε από τον κλασικό κανόνα του χρυσού.

Σύμφωνα με αυτό προσδιορίστηκαν σταθερές ισοτιμίες μεταξύ των νομισμάτων που συμμετείχαν, τα νομίσματα είχαν αντίκρισμα σε δολάρια και τα δολάρια σε χρυσό με σταθερή αναλογία 35 δολάρια ανά ουγιά χρυσού.

Και αυτό το σύστημα καταργήθηκε όταν το 1974 η ανάγκη για χρηματοδότηση της εμπλοκής των ΗΠΑ στον πόλεμο του Βιετνάμ απαιτούσε τεράστια κεφάλαια.

Έκτοτε  περάσαμε στο σύστημα των κυμαινόμενων συναλλαγματικών ισοτιμιών και στην δημιουργία χρημάτων από πιστώσεις, των λεγόμενων χρήματων fiat.

H λέξη fiat είναι λατινική που σημαίνει γενηθήτω, να δημιουργηθεί, ας γίνει, ενώ ως νόμισμα αντλεί την αξία του από την εκδούσα κυβέρνηση και όχι από φυσικό αγαθό ή εμπόρευμα.

Ομιλούμε επομένως για χρήματα χωρίς αντίκρισμα, χρήματα που δεν καλύπτονται από απτό πλούτο πάρα μόνο από την υπόσχεση του κράτους να πληρώνει στηριζόμενο στα μελλοντικά φορολογικά έσοδα.

Η εγκατάλειψη του κανόνα του χρυσού όπου το ποσό της πίστωσης προσδιορίζονταν πάντα από χειροπιαστή αξία οδήγησε στην χρησιμοποίηση του τραπεζικού συστήματος ως μηχανισμού ατελείωτης πιστωτικής επέκτασης.

Μοναδικό φρένο ο πληθωρισμός χωρίς αυτό να αλλάζει την ουσία μιας και τα αποθεματικά είναι χάρτινα συνήθως υπό την μορφή ομολόγων σε αντιδιαστολή με το αντίκρισμα σε ποσότητες χρυσού.

Σήμερα υπάρχει η ψευδαίσθηση ότι η λογιστική κατά βάση τραπεζική κατάθεση ή η κατοχή ομολόγων μπορεί να μετατραπεί σε απαίτηση πάνω σε πραγματικά περιουσιακά στοιχεία.

Ελάχιστοι μπαίνουν στην κόπο να διερωτηθούν πάνω στο υπαρκτό πρόβλημα της ύπαρξης υπερπολλαπλάσιων εκκρεμών απαιτήσεων σε σχέση με τα πραγματικά περιουσιακά στοιχεία.

Το χρέος των κυβερνήσεων, νοικοκυριών, επιχειρήσεων το 2007 έφθανε στο 195% του παγκόσμιου ΑΕΠ, ενώ με την συμπλήρωση του πρώτου εξαμήνου του 2023 έφθασε   το 336% και σε απόλυτο νούμερο τα 307,4 τρις δολάρια περίπου δώδεκα φορές μεγαλύτερο του ΑΕΠ των ΗΠΑ.

Την τελευταία δεκαετία το παγκόσμιο χρέος αυξήθηκε κατά 100 τρις δολάρια ενώ το παγκόσμιο ΑΕΠ κατά 30 τρις δολάρια.

Η παγκόσμια ρευστότητα από τις κεντρικές τράπεζες, τις εμπορικές και το σκιώδες τραπεζικό σύστημα, το 2019 έφθανε τα 130 τρις δολάρια, ενώ το 2022 ξεπέρασε τα 172 τρις δολάρια, την ίδια ώρα το παγκόσμιο ΑΕΠ καταγράφεται στα 91,48 τρις δολάρια.

Το τρομακτικό είναι ότι σύμφωνα με την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών οι ανοικτές θέσεις σε ρυθμιζόμενα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης καθώς και η αξία των εξωχρηματιστηριακών  παραγώγων στα τέλη του 2022 έφθασαν τα 667,5 τρις δολάρια με αντισυμβαλλόμενους, τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρείες και συνταξιοδοτικά ταμεία.

Εάν οι κάτοχοι καταθέσεων, ομολόγων, συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης και  παραγώγων, αποφασίσουν να μετατρέψουν τις λογιστικές και χάρτινες τοποθετήσεις τους σε οποιοδήποτε άλλο αγαθό τότε θα διαπίστωναν ότι αυτές δεν καλύπτονται, ότι δεν υπάρχει αγοραστική δυνατότητα ανάλογη των τοποθετήσεων τους, ότι δεν υφίσταται πραγματικός πλούτος, ότι τα δικαιώματα που δημιουργήθηκαν από την τραπεζική πίστη δεν μπορούν να ικανοποιηθούν.

Από αυτήν την ψευδαίσθηση, από αυτό το κενό, μας προστάτευε ο κανόνας του χρυσού, όμως ήταν εμπόδιο για αυτούς που διαμορφώνουν όρους ανάπτυξης μέσω ελλειμμάτων.

Θεοποιήθηκε η πίστωση ως μηχανισμός ανάπτυξης, ενώ αντίστοιχα παρατηρήθηκε ότι κάθε μορφή ύφεσης ήταν αποτέλεσμα του περιορισμού των πιστώσεων.

Χωρίς απτά αποθεματικά δεν υπάρχουν όρια, οι πιστώσεις συνεχίζονται έως το σπάσιμο της φούσκας, της όποιας φούσκας που κατά τακτά χρονικά διαστήματα δημιουργείται και που νομοτελειακά κάποια στιγμή σπάει.

Ο χρυσός δεν απαιτεί εμπιστοσύνη όπως τα κρατικά fiat χρήματα, εμπεριέχει την φερεγγυότητα και αναδεικνύει την δυναμική του σε περιόδους κρίσεων, είτε αυτές είναι οικονομικές, είτε γεωπολιτικές, είτε υγειονομικές.

Από τα 35 δολάρια ανά ούγια του 1970 , η τιμή του ξεπέρασε τα 300 δολάρια το 1985 , τα 500 δολάρια το 2006 , τα 1000 δολάρια το 2010, ενώ σήμερα βρίσκεται κοντά στα 2.000 δολάρια .

Στην ουσία η μεγάλη του εκτόξευση πραγματοποιήθηκε μετά την διεθνή χρηματοοικονομική κρίση του 2008/09 κάτι που αποδεικνύει ότι σε περιόδους κρίσεων ο χρυσός αποτελεί το πραγματικό καταφύγιο επιβεβαιώνοντας τον J.P Morgan που θέλει τον χρυσό και μόνο να αποτελεί απτό χρήμα.

Ο χρυσός  καταγράφει κέρδη σε περιόδους οικονομικής αβεβαιότητας, ύφεσης, πληθωρισμού, χαμηλών επιτοκίων, γεωπολιτικών αναταραχών, έντονου αγοραστικού ενδιαφέροντος από τις κεντρικές τράπεζες, αλλά και όταν η τιμή του δολαρίου μειώνεται μιας και η αποτίμηση του γίνεται σε αμερικανικά δολάρια.

Η πορεία του χρυσού εκφράζει μια αντιστρόφως ανάλογη σχέση με εκείνη του δολαρίου μιας και σχετίζονται αρνητικά, έτσι όταν καταγράφεται αποδυνάμωση του δολαρίου υπάρχει άμεση ενίσχυση της αγοραστικής δύναμης όσων βρίσκονται εκτός ζώνης του δολαρίου κάτι που οδηγήσει τις τιμές εμπορευμάτων, μετάλλων, χρυσού σε υψηλοτέρα επίπεδα.

Κατά την τρέχουσα περίοδο, η οποία στην ουσία είναι συνέχεια της μεγαλύτερης μετά το 1929 χρηματοπιστωτικής κρίσης, του 2008/09, δεδομένης της αβεβαιότητας που διαμόρφωσαν η παρατεταμένη χρονικά καθήλωση των επιτοκίων σε μηδενικά επίπεδα, η διπλή κρίση υγειονομική και ενεργειακή, τα προβλήματα στις εφοδιαστικές αλυσίδες, η εκτόξευση εν συνέχεια του πληθωρισμού, η εξ αυτού αναστροφή της τάσης των επιτοκίων μετά την άνοιξη του 2022, έχει διαμορφωθεί μια κατάσταση αντίστροφη της τάσης για ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας σε οικονομικό και εμπορικό επίπεδο.

Η ανάδειξη ως μέγιστης προτεραιότητας της οικονομικής ασφάλειας και της συναφούς αυτάρκειας σε ενεργειακά προϊόντα και τρόφιμα αλλάζει το σκηνικό και οδηγεί σε νέα δεδομένα με πρώτο την συρρίκνωση του δείκτη παγκοσμιοποίησης  των οικονομιών.

Ως εκ τούτου η αβεβαιότητα και η ανασφάλεια όπως και η ανοδική τάση του πληθωρισμού, για ένα απροσδιόριστο προς το παρόν χρονικό διάστημα και μέχρι του σημείου που μια νέα ισορροπία θα επέλθει, είναι βέβαιο ότι θα ενισχύσει την ανοδική πορεία του χρυσού.

Καθώς θα προχωρούμε σε μια αναδιάταξη των γεωοικονομικών συσχετισμών με νέες συμμαχίες στην βάση των νέων προτεραιοτήτων  η αναζήτηση καταφυγίου ασφάλειας θα οδηγεί στον χρυσό.

Την ώρα που κανένα νόμισμα δεν εμπνέει την απόλυτη ασφάλεια του χρυσού, την ώρα που το κυρίαρχο αποθεματικό και συναλλακτικό νόμισμα , το αμερικανικό δολάριο, νιώθει του πρώτους τριγμούς  της τάσης αποδολαροποίησης, την ώρα που οι γεωπολιτικές εντάσεις σε Ουκρανία και Παλαιστίνη ενισχύουν την αστάθεια, είναι απόλυτα φυσικό η τιμή του χρυσού να κατευθύνεται  σε υψηλότερα ιστορικά επίπεδα.

Παράλληλα συνεχώς ακούγονται παροτρύνσεις για την ολική μετάβαση από την κατανάλωση και την μόχλευση στην βάση του υπερδανεισμού και του τυπώματος χρημάτων προς την πραγματική οικονομία του πραγματικού μόχθου, της πραγματικής παραγωγής και των πραγματικών στοιχείων ενεργητικού.

Και όλα αυτά μέσω των προθέσεων εγκατάλειψης του δολαρίου και της παγίδας χρέους που βρίσκονται οι ΗΠΑ, οι οποίες αναγκάζονται να δανείζονται με εκθετικά αυξανόμενο τρόπο για να καλύπτουν τους τόκους του τεράστιου χρέους τους.

Είναι κοινά αποδεκτό ότι η ανεξέλεγκτη πίστωση παράγει αστάθεια και αβεβαιότητα, οπότε η θεραπεία περνά μέσα από την επιστροφή σε κάποιας μορφής κανόνα χρυσού.

Η ανάγκη για ένα νέο νομισματικό σύστημα είναι επιτακτική, τα πενήντα και πλέον χρόνια που πέρασαν από την μετάβαση στον κόσμο των πιστώσεων και της δημιουργίας χρημάτων από το πουθενά νομοτελειακά κινείται προς το τέλος.

Η αναζήτηση πραγματικού, νόμιμου και υγιούς  χρήματος αποδεκτό σε παγκόσμιο επίπεδο πρέπει πλέον να δρομολογηθεί με επιτακτικό τρόπο, αρκετά λεηλατήθηκε ο πραγματικός πλούτος από τα παράσιτα που για ίδιον όφελος θεοποίησαν τις χρόνιες ελλειμματικές δαπάνες και την ψευδαίσθηση πλούτου μέσω πιστώσεων και χρεών.

 

Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΙΑΠΩΝΙΑΣ

27 Νοεμβρίου 2023

από Σαράντος Λέκκας

Η επιτοκιακή συγκυρία από την Άνοιξη του 2022 έχει διαμορφώσει μια νέα πραγματικότητα για την διεθνή οικονομία.

Η εποχή των χαμηλών επιτοκίων (σε πολλές περιπτώσεις και αρνητικών) που καταγράφηκε ειδικά μετά την χρηματοοικονομική κρίση πλέον ανήκει στο παρελθόν.

ΒΑΣΙΚΟ ΕΠΙΤΟΚΙΟ ΙΑΠΩΝΙΑΣ

Από το αποτυχημένο πείραμα των αρνητικών επιτοκίων μόνη πλέον η Ιαπωνία αντιστέκεται και το ερώτημα είναι γιατί επιμένει εκεί που όλοι οι άλλοι, αλλά και η ίδια, απέτυχαν.

Η απάντηση είναι εύκολη δεδομένου ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος εξόδου από μια παρατεταμένη περίοδο ισχνών ρυθμών ανάπτυξης.

Στην βιβλιογραφία μια τέτοια περίοδος θεωρείται από τις πιο εύθραυστες δεδομένου ότι η ανάπτυξη δεν ενισχύει την απασχόληση, ούτε λειτουργεί πολλαπλασιαστικά σε ότι αφορά τις ιδιωτικές επενδύσεις, ενώ από την άλλη πλευρά αδρανοποιεί δυνάμεις που επαφίενται σε χαμηλές πτήσεις δραστηριότητας.

ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΙΑΠΩΝΙΑΣ

Εφόσον έχει γίνει κοινά αποδεκτό ότι η ανάπτυξη στην Ιαπωνία περνά μέσα από την πορεία των εξαγωγών και δει εξαγωγών που κατευθύνονται στην Κίνα τότε κάθε μεταβολή προς τα χείρω των εξαγωγικών επιδόσεων λόγω μείωσης της εξωτερικής ζήτησης δημιουργεί τεράστια προβλήματα.

Η ζήτηση για εξαγωγές είναι αυτή που οδηγεί σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, έστω και οριακά θετικούς που καταγράφονται κατά διαστήματα.

Διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα πού παρατηρούμε από το 2020 και μετά ως αποτέλεσμα της πανδημίας αρχικά και των εμπόλεμων καταστάσεων στην συνέχεια, για κράτη όπως η Ιαπωνία λειτουργούν με τρόπο διπλά αρνητικό, αφού πέρα από την μείωση των εξαγωγών και οι εισαγωγές γίνονται ακριβότερες.

Στην Ιαπωνία ο ετήσιος ρυθμός πληθωρισμού βρίσκεται πλέον στο 3% (Σεπτέμβριος 2023)αισθητά χαμηλότερος από το υψηλό 25ετίας του 4,3% του Ιανουαρίου 2023 που είχε εκτοξευτεί λόγω αύξησης των τιμών στα τρόφιμα και στην ενέργεια δηλαδή στους τομείς που η Ιαπωνική οικονομία στηρίζεται στις εισαγωγές.

Φυσικά ενίσχυση στις τιμές δρομολογείται και ως αποτέλεσμα της διολίσθησης του γιεν, το οποίο χάνει καθημερινά και συνεχώς με μεγαλύτερους ρυθμούς έδαφος σε σχέση όχι μόνο με τα θεωρητικά ισχυρά νομίσματα αλλά και με τα νομίσματα των Ασιατικών κρατών.

Η επιμονή της κεντρικής τράπεζας να διατηρεί το βασικό επιτόκιο του γιεν σε αρνητικό περιβάλλον δημιουργεί εκ των πραγμάτων εφόσον το επιτοκιακό χάσμα με τα άλλα νομίσματα μεγαλώνει λόγω της γενικότερης τάσης αύξησης των επιτοκίων, ισχυρό υπόβαθρο περαιτέρω αποδυνάμωσης του γιεν.

Σε αυτό το σημείο ξεκινούν όλα τα προβλήματα γι αυτό και η κεντρική τράπεζα επεμβαίνει στην αγορά συναλλάγματος με αγορές γιεν, για να αποτρέψει την διολίσθηση του πέρα από το όριο των 145 γιεν ανά δολάριο.

Να θυμίσουμε ότι στις 22 Σεπτεμβρίου υπήρξε η πρώτη  παρέμβαση στην αγορά συναλλάγματος μετά από 24 ολόκληρα χρόνια διότι ακριβώς τα επίπεδα των 145 γιεν ανά δολάριο είχαν να εμφανιστούν από το 1998.

Εκ νέου παρέμβαση έγινε και στις 21 Οκτωβρίου 2022 όταν το γιέν βυθίστηκε στα επίπεδα των 152 περίπου γιέν ανά δολάριο, δηλαδή στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων  32 ετών.

Ακολούθησε μια περίοδος ενίσχυσης του με αποκορύφωμα τα 128 γιεν ανά δολάριο, στις 9 Ιανουαρίου 2023, για να ξεκινήσει μια νέα περίοδος αποδυνάμωσης που σήμερα εντοπίζεται γύρω στα 150 γιεν ανά δολάριο.

Όμως η  περαιτέρω διολίσθηση του γιεν πέρα των πληθωριστικών πιέσεων που δημιουργεί, ανοίγει τις κερκόπορτες των ανταγωνιστικών υποτιμήσεων με τα υπόλοιπα ασιατικά νομίσματα.

Ειδικά με την Κίνα αλλά και τις άλλες ασιατικές χώρες όπως τη Ν. Κορέα ένας νομισματικός πόλεμος υποτιμήσεων μόνο πληθωρισμό θα αποφέρει χωρίς να δημιουργεί προστιθέμενη αξία για κανένα εμπλεκόμενο νόμισμα.

Η κεντρική τράπεζα της Ιαπωνίας γνωρίζει ότι με τα χαμηλά επιτόκια επιτυγχάνει δυο πράγματα, πρώτον ενισχύει τον εξαγωγικό προσανατολισμό προϊόντων και υπηρεσιών όπως ο τουρισμός και από την άλλη δίνει την δυνατότητα στις Ιαπωνικές επιχειρήσεις να έχουν φθηνή χρηματοδότηση.

Το παρελθόν έχει δείξει ότι η μείωση των εξαγωγών οδηγεί τις επιχειρήσεις στην μείωση της παραγωγής τους και στην μείωση του προσωπικού τους, πράγμα που καθιστά το έργο της ανάπτυξης δύσκολο.

Και μόνο το γεγονός ότι η κεντρική τράπεζα αγοράζει ανεξασφάλιστους βραχυπρόθεσμους τίτλους που έχουν εκδώσει οι επιχειρήσεις για την στήριξη της ρευστότητας τους δείχνει ότι μπρος στον στόχο της ανάπτυξης κάθε μέσο είναι αποδεκτό όσο και εάν η νομισματική ορθοδοξία το απορρίπτει.

Βεβαίως η αύξηση του επιτοκιακού χάσματος ενέχει έναν ακόμη  κίνδυνο την επανέναρξη  του carry trade  με νόμισμα χρηματοδότησης το γιεν όπως συνέβη κατά διαστήματα στο παρελθόν, ξεκινώντας από τα τέλη της δεκαετές του 80.

Η πολιτική της Ιαπωνικής κεντρικής τράπεζας να κρατά χαμηλά τα επιτόκια και το νόμισμα της με σκοπό την ώθηση της ανάπτυξης σε υψηλοτέρα επίπεδα ή να αποφύγει την ύφεση όταν το εξωτερικό περιβάλλον χειροτερεύει , σε περιόδους αυξήσεις των επιτοκίων των λοιπών νομισμάτων διαμορφώνει όρους μετατροπής του γιεν σε νόμισμα δανεισμού.

ΤΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΤΡΕΧΟΥΣΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ ΙΑΠΩΝΙΑΣ

Από την άλλη πλευρά το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών δείχνει ξεκάθαρα τις προοπτικές της εξωτερικής αξίας του νομίσματος στο οποίο αναφέρεται.

Το πλεόνασμα, περίπτωση Ιαπωνικού ισοζυγίου για τις περισσότερες χρονιές δείχνει τον δρόμο τα ανατίμησης του γιεν , ενώ αντίθετα το ενδεχόμενο έλλειμμα δείχνει την πιθανή υποτίμηση του.

Ο κίνδυνος της πρακτικής του carry trade εντοπίζεται στο ενδεχόμενο υποτίμησης του νομίσματος στόχου σε επίπεδα υψηλοτέρα από την διαφορά των επιτοκίων.

Φυσικά τα νομίσματα χρηματοδότης,συνήθως  το γιεν και το ελβετικό φράγκο, όπως έχει δείξει η εμπειρική εφαρμογή της πρακτικής του carry trade, υποτιμώνται σε σχέση με τα νομίσματα στόχους (δηλαδή τα νομίσματα που απολαμβάνουν υψηλότερα επιτόκια) παρά το γεγονός ότι τα ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών τους προϊδεάζουν για πιθανή ανατίμηση τους .

Στην βάση αυτή ακόμη και η πρακτική του carry trade θα οδηγήσει στην περαιτέρω διολίσθηση του γιεν, εάν επαναληφθεί στο εύρος του παρελθόντος, και σε ένα επιπλέον πρόβλημα για την κεντρική τράπεζα της χώρας.

Η περίπτωση της Ιαπωνίας είναι ιδιάζουσα, η γήρανση του πληθυσμού, η κουλτούρα της αποταμίευσης , η ανάδειξη των προβλημάτων που δημιουργεί η παρατεταμένη χρονικά δημοσιονομική και νομισματική στήριξη, η συντριβή του θαύματος όπως έχει αποκληθεί η Ιαπωνική αναπτυξιακή πορεία στις δεκαετίες 60,70 και 80 και η απογοήτευση της κατάρρευσης που δεν είχε μόνο οικονομικό αντίκτυπο αλλά και ψυχολογικό και ηθικό.

Η κατάρρευση του Nikkei που τον Δεκέμβριο του 1989 είχε  φθάσει στα επίπεδα ρεκόρ των 38.915,87 μονάδων (σήμερα βρίσκεται στις 33.518 μονάδες) δεν σηματοδότησε μια απλή κατάρρευση ενός δείκτη αλλά την κατάρρευση μιας ιδέας.

Η σημερινή αποστροφή για κάθε τι που έχει σχέση με ριψοκίνδυνες χρηματοοικονομικές πρακτικές είναι απότοκος πρακτικών που γελοιοποίησαν την ανθρώπινη ύπαρξη.

Σήμερα η απουσία αυτοτροφοδοτούμενης ανάπτυξης, οι χαμηλοί αναπτυξιακοί ρυθμοί των χωρών υποδοχής των Ιαπωνικών εξαγωγών, η αδυναμία αποτελεσματικής στήριξης μέσω δημοσιονομικών και νομισματικών παρεμβάσεων προεξοφλούν για μία περίοδο χαμηλών προσδοκιών .

Τα Ιαπωνικά επιτόκια θα παραμείνουν κοντά στο μηδέν (άλλοτε όπως σήμερα με αρνητικό πρόσημο), όμως όσο θα βρίσκονται  στο μηδέν ανάλογη θα είναι και η γενικότερη κατάσταση της Ιαπωνικής οικονομίας .

  ΛΕΚΚΑΣ   ΣΑΡΑΝΤΟΣ

    OΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ